Ebu Hayyan’a Göre Cümlenin İrabı ve Gramer Kurallarının Anlama Etkisi Bakara Suresi Tefsiri Örneği

Kuran-ı Kerim’in tilavetinde pek çok okuma ve telaffuz hatası yapılmaktadır. Arapça gramerin çıkış noktası da bu hatalara dayanmaktadır. Çünkü Arapça bir irap dilidir, kelime sonundaki harekeler anlamı belirleyici niteliğe sahiptir. Bundan dolayı eski gramerciler kelimelerin irabını önemsediler. Özellikle yeni kelimelerin türetilmesi konusunda zihinsel süreçleri ve anlamın oluşum aşamaları- nı dikkate aldılar. Arapça gramerindeki kurallar belirlenirken doğru konuşmalardan esinlendiler. Bu dayanak, Arapçada Amil Nazariyesi diye adlandırıldı. Bu nazariyeye dayananlar, mananın kaynağını göz önünde bulundurdular ve cümlelerin yapısını önemsediler. Buna yönelik ilk bilgiler Sübeyh’in (Ölümü 180 H.) “El-Kitab” adlı eserinde yer almaktadır. En eski yorumlar ve cümlenin düzenlemeleri ise, Ferra (Ölümü 207 H.) tarafından yapılmıştır. Bu gelişim asırlar boyunca devam etti ve nihayetinde Hicri 8. Yüzyılda olgunlaştı. Yine bu devirde cümleye özgü yeni yayınlar ortaya çıktı. Örneğin Muradi’nin (Ölümü 749) “Risaletün Fi Cümeli’l-İrab”, İbn-i Hişam’ın (Ölümü 761 H.) Muğni’l-Lebid ve Şehabeddin el-Asbahi el-Gunnebi’nin (Ölümü 776 H.) “Kitab-ı’l-Hulal Fi’l-Kelēmi ela’lCumel” gibi. Bu araştırmada cümle irabı konusunda kendisine daha önce baş- vurulan, ana kaynak niteliğindeki kitaplarda yer alan cümle irabı uygulamalarını esas almaktadır. Bu yüzden Ebu Hayyan enNahvi’nin (Ölümü 745 H.) Tefsire’l-Bahri’l Muhit adlı eserindeki örnekler ve açıklamalar doğru kabul edilmiş ve onlara uygun açıklamalarda bulunulmuştur. Ayrıca sunulan örneklerde cümlelerin irabı ve anlama etkisi üzerinde durulmuş ve açıklanması gerekli görülen tüm noktalara ek örneklemeler yapılmasına özen gösterilmiştir. Bu çalışma, cümlenin irabtaki yerine ve irabın anlam üzerindeki etkisine vurgu yapmasının yanında Ebu Hayyan’nın cümlenin irabına yönelik görüşlerini, Ferra’nın cümle üzerinde gerçekleştirdiği ilk istilahları vb. göstermesi bakımından önemlidir. Ayrıca anlamın cümlenin irabına göre şekillendiğini, yüzyıllardır gramercilerin irab konusuna ilgi gösterdiğini ortaya koymuştur. Ayrıca ayeti kerimelerin doğru anlaşılmasının doğru irab ve kıraat gerektirdiği sonucuna varmıştır. Bu gerçekleştirmek için de Amil Nazariyesine dayanmalı ve semantik açıdan yaklaşarak anlamın yönünün tespit edilmesi gereklidir.

The reasons of syntax, and the effect of the grammatical profession: Abu Hayyan Through his interpretation of Sura of Albakara as an example

The Arabic grammar was established to save the Quranic text of error and slippage, because Arabic is inflective language, and the ending of a word changes according to its grammatical function , so the earlier grammarians concerned about syntax, depending on their mental abstract review to deduce rules, making of grammar the standard for right eloquent pronunciation, and this abstraction established the "active theory" in Arabic grammar. According to this theory, and the straight meaning, Grammarians began to care about "sentence". The first references to the sentence started in the Book of Sibawayh 180 AH, and the oldest mention to the term " sentence" comes with ALfarra 207 AH, and these grammatical signals evolved successively, until they reached the culmination in the eighth Islamic century, when the books concerning the "sentence" began to appear such as: Risala fi irab aljumal of AL- Moradi 749 AH, Ibn Hisham 761 AH, who devoted to this topic the second Part of his book (Mugnee alalbeeb), and the book (Alholal fi alkalam ala aljumal) of Shahabuddin Alasbahi Alannabi 776 AH. The research aims to monitor the practical side in syntax, in the time when the books mentioned previously were written, for this purpose it chooses "Tafsir albahr almohet " of Abu Hayyan the Grammarian 745 AH, to set the parameters of his attention to syntax, and study the reasons which called him to care of. This research introduces the features of grammarians interest in syntax, and the effect of inflection in the meaning, and finds that AlFarra was the first one, who used the term "sentence" , contrary to what is prevalent that Almubarred is the first one, who uses the term "sentence". The research explores many examples showing the interest of grammarians with syntax, because of its importance, since the understanding of the Holy verses could be upon it, and the reader's understanding may differ depending on inflection, and multiple facets of inflection of a Holy verse leads to numerous multifaceted meaning. The research also points to the reasons of grammarians interest in the syntax, and concluded that they were because of semantic reasons based on straight meaning.

___

  • القرآن الكريم.
  • 2 .الأصول في النحو، أبو بكر ابن السراج، تحقيق عبدالحسين الفتلي، ط1 :بيروت 1985م
  • 3 .إعراب الجمل وأشباه الجمل، فخر الدين قباوة، ط5 :دار القلم العربي، حلب 1989م
  • 4 .الإيضاح العضدي، أبو علي الحسن بن أحمد بن عبدالغفار الفارسي، تحقيق حسن شاذلي،
  • ط1 :دار التأليف، مصر1969م.
  • 5 .البحر المحيط لأبي حيان، بعناية صدقي محمد جميل، ط: دار الفكر- بيروت2005م
  • 6 .البحر المحيط لأبي حيان، تح: عادل أحمد عبد الموجود وآخرون، ط1 :دار الكتب العلمية،
  • بيروت1993م