Semantik-Delâlet Kavramlarının Mukayesesi ve Anlambilim Kavramının Muhtevasının Tespiti

Kur’ân’ın yeniden yorumlanması arayışlarına paralel olarak İslami literatüre bir takım yeni kavramlar da girmiştir. Görebildiğimiz kadarıyla bunlardan birisi de “semantik” kavramıdır. Türkçe’ye “anlambilim” olarak aktarılan semantik kavramı Arapça’da “ilmü’ddelâle” olarak ifade edilmektedir. Ancak semantik kavramının bunnunla ifade edilmesi bir kavram kargaşasının da sebebi olabilmektedir. Zira “ilmü’d-delâle” İslam âleminde muhtevası âlimler tarafından bilinen ve belirlenen bir kavramdır. Batıda pek çok farklı alanda kullanılan semantik kavramının ise delâlet ilminin bütün unsurlarını kapsadığı söylenemez. Bu çalışma bu kavramların yerli yerince kullanılabilmeleri için aralarında bir karşılaştırma yapma ihtiyacından doğmuştur. Bunun yanında bu çalışmada “anlambilim” kavramının ne olması gerektiğine dair tekliflerde de bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler:

Semantik, anlambilim, delâlet, mana

On The Comparison between Semantics and Delâlet and the Content of Concept of Anlambilim

In parallel to efforts of reinterpreting Quran, some new concepts have been entered in the Islamic literature. The most significant and the most widely used one among these concepts is the concept of semantics. The concept of “semantics”, which is translated into Turkish as “anlambilim”, is translated into Arabic as “ilmü’ddelâle”. However, expressing the concept of semantics through these would also cause a contradiction in terms since the concept of “ilmü’d-delâle” is known by scholars in the Islamic world. On the other hand, the concept of semantics, used in many different meanings in the Western world, cannot be advised to meet all aspects of the science of “delâlet ”. This study arises from the need to make a comparison among these concepts in order for us to be able to use them properly. In addition, some suggestions on what the concept of “anlambilim” should be are included in this study

___

  • Abdulkadir Hüseyin, el-Kur’ân ve’s-Sûretü’l-Beyâniyye, Beyrut, 1985.
  • Aclûnî, İsmail b. Muhammed Keşfü’l-Hafa, Beyrut, 2001.
  • Ahmet Halil Fevzi, el-Hâşiyetü’l-Cedide alâ Isâmi’l-Feride, İstanbul,
  • 1282.
  • Akalın, Mehmet, Modern Linguistiğe Giriş, İzmir, 1983.
  • Akarsu, Bedia Felsefi Terimler Sözlüğü, Ankara, 1975.
  • Aksan, Doğan, Her Yönüyle Dil, Ankara, 1990.
  • Ali Abdulvahid Vâfî, İlmü’l-Luga, Kahire, ts.
  • Ali Bardakoğlu, Delâlet, DİA, İstanbul, 1994