19121

ZORUNLU EĞİTİM ÇAĞINI GEÇMİŞ ENGELLİ BİREYLERİN DURUMLARININ İNCELENMESİ

Bu araştırma zorunlu eğitim çağını geçmiş olan engelli bireylerin günümüzdeki durumlarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması desenine göre planlanmıştır. Araştırma gönüllük esasına göre engelli yetişkin çocuğu olan yedi aile üzerinde yürütülmüştür. Araştırmanın verileri görüşme tekniği ile toplanmış ve araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik ve betimsel analiz ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda; engelli bireylerin, engel derecelerinin orta ve ağır seviyede olduğu, geçmişte engelli bireylerin tümünün üniversiteye bağlı eğitim-rehabilitasyon merkezinden hizmet aldıkları, ailelerin çocuklarının eğitim süreçlerinde erişilebilirlik ve yemek hizmetlerinde sorun yaşadıkları, alınan eğitimin çocukların akademik, günlük yaşam ve sosyal becerilerine katkı sağladığı bulunmuştur. Ayrıca araştırmada tüm ailelerin çocuklarının geleceklerinden kaygı duydukları, bundan dolayı engelli bireylere yönelik bakım evlerinin kurulmasını istedikleri, engelli çocuklarının eğitimlerinin yaşam boyu yoğun bir şekilde devam etmesi gerekliliğine dikkat çektikleri ve çocuklarının rahatça katılabilecekleri sosyal etkinlikler düzenlenmesinin de önemli olduğunu ifade ettikleri belirlenmiştir.

EXAMINATION OF THE STATUS OF PERSONS WITH DISABILITIES WHO HAVE PASSED THE COMPULSORY EDUCATION AGE

This research was conducted in order to examine the current situation of persons with disabilities who have passed the age of compulsory education. The research was planned according to the case study pattern, which is one of the qualitative research methods. The research was conducted on seven families with adult children with disabilities on a voluntary basis. The data of the study were collected by interview technique and semi-structured interview form was used in the research. The obtained data were evaluated by content and descriptive analysis. As a result of the research this study reviews that persons with disabilities have moderate and severe disability degrees and received services from a university-affiliated educational rehabilitation center in the past; families have problems about accessibility and food during their children's education life; and the education of their children contributes to the academic, daily life and social skills of their children. In addition, all families are concerned about the future of their children, so they demand to establish nursing homes for persons with disabilities and they point out the need for an intensive lifelong education for their children with disabilities, they also state that it is important to organize social activities that their children can participate in comfortably.

PDF

___

Abbott, S. & McConkey, R. (2006). The barriers to social inclusion as perceived by people with intellectual disabilities. Journal of Intellectual Disabilities, 10(3), 275-287.
Akçin N. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar. S.Rakap & S. Kalkan (Eds.), Özel Gereksinimli Çocukların Eğitimi (ss142-167). Nobel Yayınevi.
Alwell M. & Cobb B. (2009). Functional life skills curricular interventions for youth with disabilities. Career Development for Exceptional Individuals, 32(2), 82-93.
Arslan, S. (2011). İstanbul’da otistik çocuklar eğitim merkezlerindeki öğrenci ebeveynlerinin yaşamları boyunca karşılaştıkları sorunların incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi].
Ateş, S.(2019). Otizm spektrum bozukluğundan etkilenmiş çocukların annelerinin okulöncesi eğitim hizmetleri sürecine ilişkin deneyimlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi]. BM Engelli Hakları Sözleşmesi, Resmi Gazete, 27288, (14 Temmuz 2009). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090714-1.htm adresinden 01.12.2021 tarihinde erişildi.
Burcu, E. (2015). Türkiye’de yeni bir alan: ‘engellilik sosyolojisi’ ve gelişimi. Sosyoloji Konferansları, 52 (2), 319-341.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. (19.Baskı) Pegem Akademi.
Camadan, F., Özer, R. & Şen, G. (2011). Zihinsel engelli öğrencilerin aldıkları eğitimlerin değerlendirilmesi (Rize İli Örneği). Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (I-II), 9-20.
Çankaya S. (2013). Zihin engellilere özbakım ve ev içi becerilerinin öğretiminde ailelere yönelik beceri öğretimi yazılımının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi [Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi].
Çerezci, Ö. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarında yapılan kaynaştırma eğitimi uygulamalarının kaynaştırma kriterleri açısından değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi].
Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete, 30692, (20 Şubat 2019). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190220-1.htm adresinden 20.02.2022 tarihinde erişildi.
Demirtaş, Z.(2019). Uluslararası antlaşmalar çerçevesinde engellilerin eğitim hakkı. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, 2, 39-59.
Dereli, F. & Okur, S.(2008). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 25, 164-168.
Divan, G., Vajaratkar, V., Desai, M. U., Strik-Lievers, L. & Patel, V. (2012). Challenges, coping strategies, and unmet needs of families with a child with autism spectrum disorder in goa, india. Autism Research, 5(3), 190-200.
DSÖ (2011). Dünya engellilik raporu yönetici özeti, http://siteresources.worldbank.org/TURKEYINTURKISHEXTN/Resources/45 5687- 1328710754698/YoneticiOzeti.pdf adresinden 21.12.2021 tarihinde erişildi.
Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2022). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni, Nisan 22. https://www.aile.gov.tr/media/108892/eyhgm_istatistik_bulteni_nisan2022.pdf adresinden 06.05.2022 tarihinde erişildi.
Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında yönetmelik (2019). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190220-2.htm adresinden 15.01.2022 tarihinde erişildi.
Ersan, T.D. & Kizir, M. (2016). Williams sendromu olan bireylerin ailelerinin deneyimlerinin ve karşılaştıkları güçlüklerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 299-316.
Glascoe, F.P. (2000) Detecting and addressing developmental and behavioral problems in primary care. Pediatric Nursing. 26(3):251-257. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12026388 adresinden 08.02.2022 tarihinde erişildi.
Gooden-Ledbetter, M.J., Cole, M.T., Maher, J.K. & Condeluci, A. (2007). Self-efficacy and interdependence as predictors of life satisfaction for people with disabilities: Implications for independent living programs. Journal of Vocational Rehabilitation, 27(3), 153–161, https://content.iospress.com/articles/journal-of- vocational-rehabilitation/jvr00394 adresinden 10.02.2022 tarihinde erişildi.
Gona, J. K., Newton, C. R., Rimba, K. K., Mapenzi, R., Kihara, M., Vijver, F. V. & Abubakar, A. (2016). Challenges and coping strategies of parents of children with autism on the Kenyan coast. Rural Remote Health, 16(2), 1-15.
Gottfried, A. M., Sublett, C. & Kirksey, J., J. (2019). Students with disabilities attending fulldayversuspart-day kindergarten:short-and long-term effects on achievement. Early Childhood Research Quarterly, (49), 175 – 187.
Gündüz, F.N. (2022). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin eğitim hizmeti ve hakkına ilişkin algıları ve bilgi düzeylerinin incelenmesi [Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi].
Halfon, N., Regalado, M. Sareen, H., Inkelas,M., Peck Reuland, C.H. & Glascoe, F.P. (2004). Assessing development in the pediatric office. Pediatrics, 113; 1926-1933 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15173463/ adresinden 08.02.2022 tarihinde erişildi.
Hall, S.A. (2010). The social inclusion of young adults with intellectual disabilities: a phenomenology of their experiences [Doctoral Thesis, University of Nebraska].
Kale, M. & Demir, S. (2017). İlkokullardaki destek oda eğitiminin Türkçe ve matematik derslerindeki başarı üzerindeki etkisinin incelenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 10 (4), 48-58.
Karadağ, G. (2014). Özel gereksinimli olan çocuğa sahip ebeveynlerin yaşadığı zorluklar ve çözüm önerileri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 13(6), 491-494.
Kesgin, B.(2014). Engellilere yönelik yerel sosyal politikalar. Çağdaş Yerel Yönetimler, 23(4),1-15.
Kırkıç, K. A. & Sayan, A. (2020). Destek eğitim odalarında verilen eğitimin okul öncesi kaynaştırma öğrencilerinin gelişimine olan etkisinin incelenmesi. Turkish Studies, 15(2), 1121-1136.
Konuker, R, Pirpir, A. D, Çiçekler, Y. C, Büyükbayraktar, G. Ç. & Uslu, B. (2014). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanan zihinsel engelli birey destek eğitim programının hafif düzeyde zihinsel engelli çocukların görsel algı düzeylerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 36, 327-340.
Köten E. & Erdoğan, B. (2014). Engelli gençler, sosyal dışlanma ve internet. İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları.
Kritsotakis, G., Galanis, P., Papastefanakis, E., Meidani, F., Philalithis, A. E., Kalokairinou, A., & Sourtzi, P. (2017). Attitudes towards people with physical or intellectual disabilities among nursing, social work and medical students. Journal of Clinical Nursing, 26(23-24), 4951-4963.
Kuleli-Sertgil, N. (2014). SİATT testi bebeklik döneminde gelişimsel gecikme riski değerlendirmesi ve eğitim programı oluşturulması. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 60-62.
Kumcağız, H., Bozkurt, Y. & Kurtoğlu, E. (2018). Zihinsel engelli öğrencilerin ailelerinin gereksinimlerinin belirlenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-9.
McConkey, R., Walsh-Gallagher, D. & Sinclair, M. (2005). Social inclusion of people with intellectual disabilities: The impact of place of residence. Irish Journal of Psychological Medicine, 22(1), 10-14.
MEB. (2013). Okul öncesi eğitim programı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf adresinden 17.01.2022 tarihinde erişildi.
Mengi, A. (2020). Engelli bireylerin gözüyle özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerindeki eğitim durumlarının incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 19-33.
Metin, B. (2017). Engellilere yönelik sosyal politikalarda yerel yönetimlerin rolü: Keçiören belediyesi örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 19(1), 320-344.
Moore. V, & Goodson S. (2003) How well does early diagnosis of autism stand the test of time? Follow-up study of children assessed for autism at age 2 and development of an early diagnostic service. Autism, 7(1), https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12638764/#:~:text=In%20common%20with%20other%20recent,overa ll%20by%20the%20second%20assessment. adresinden 03.01.2022 tarihinde erişildi.
Oktar, M.N. & Yıldız, R. (2019). Zihinsel engelli çocuğu olan annelerin ölüm kaygısı ile sosyal politikalara güven ilişkisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 14(1), 463-498.
Oliver, M. (2013). The social model of disability: thirty years on. Disability & Society, 28 (7). 1024-1026.
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, 30471, (7 Temmuz 2018). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm adresinden 20.02.2022 tarihinde erişildi.
Özen A. (2015). Aile eğitimi: özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim. Pegem Akademi.
Özen, A. & Ergenekon, Y. (2011). Özel eğitimde etkinlik temelli öğretim uygulamaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 351-362.
Özsoy, A.S., Özkahraman, Ş. & Çallı, F.(2006). Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Aile ve Toplum, 3(9), 69-77.
Öztürk, Y.E., Şentürk, Ş. & Macit, Y. (2017). Evde bakım hizmeti alan engelli bireye sahip ailelerin bakım verme yüklerinin belirlenmesi: Amasya örneği. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 1(1), 48- 67.
Palmer, M. & Harley, D. (2012). Models and measurement in disability: an international review. Health Policy and Planning, 27, 357-364.
Sağıroğlu, N. (2006). Özel Gereksinimli bireylere sahip ailelerin çocuklarının devam ettiği özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden beklentileri [Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi].
Sapancı, F. (2013). Sağlık hizmetlerinde engellilik kavramı ve engellilerin sağlık hizmetlerinden yararlanmaları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi].
Senemoğlu N. (2005). Gelişim ve öğrenme. (12. Baskı) Gazi Kitabevi.
Seylim, E. (2021). Veli görüşlerine göre engelli bireylerin eğitim hakkına erişim durumları: sorunlar ve çözüm önerileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (80), 2272-2292.
Shakespeare, T. (2018). Disability the basics. (First Edition) Routledge.
Top, Ü. F. (2009). Otistik çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları sorunlar ile ruhsal durumlarının değerlendirilmesi: Niteliksel araştırma. Çocuk Dergisi 9 (1), 34-42.
Uğuz, Ş., Toros F, İnanç, B.Y. & Çolakkadıoğlu, O. (2004). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların ailelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7: 42-47.
Vinayagam, R.S. (2019). Integrated evaluation of disability. (First Edition) CRC Press.
WHO. (2015). WHO global disability action plan, 2014-2021. WHO Document Production, 1-25.
Wistow, R. & Schneider, J. (2003). Users’ views on supported employment and social inclusion: A qualitative study of people in work. British Journal of Learning Disabilities, 31(4), 166-174.
World Bank. (2011). World report on disability. https://documents1.worldbank.org/curated/en/213131468180899202/text/627830v200ENGL0ity0Sum mary00Arabic0.txt adresinden 15.02.2022 tarihinde erişildi.
World Bank. (2021). Disability inclusion. https://www.worldbank.org/en/topic/disability#:~:text=Results- ,One%20billion%20people%2C%20or%2015%25%20of%20the%20world's%20population%2C,millio n%20people%2C%20experience%20significant%20disabilities adresinden 10.02.2022 tarihinde erişildi.
Wu, P.F. (2011). The effects of video prompting and activity schedules on the acquisition of independent living skills of students who are deaf and have developmental disabilities [Master Thesis, Graduate School of The Ohio State University].
Yavuz, F.(2016). Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerin karşılaştıkları sosyal dışlanma sorunsalı üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıktkı Koçman Üniversitesi].
Yıldırım, A. & Şimşek, H.(2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8.Basım), Seçkin Yayıncılık.
Zajadacz, A. (2015). Evolution of models of disability as a basis for further policy changes in accessible tourism. Journal of Tourism Futures, 1(3), 189-202.
Zheng, Q., Tian, Q., Hao, C., Gu, J., Tao, J., Liang, Z., Chen, X., Fang, J., Ruan, J., Ai, Q. & Hao, Y. (2016). Comparison of attitudes toward disability and people with disability among caregivers, the public, and people with disability: findings from a cross-sectional survey. BMC public health, 16(1), 1-10.
5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği, (2012), Resmi Gazete, 28296, (18 Mayıs 2012). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm adresinden 20.02.2022 tarihinde erişildi.
65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşları ile Engelli ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik, (2016), Resmi Gazete, 29695, (26 Nisan 2016). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/04/20160426.htm adresinden 15.12. 2021 tarihinde erişildi.
5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun, Resmi Gazete, 25868, (7 Temmuz 2005). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378.pdf adresinden 01.12.2021 tarihinde erişildi.