VERNAKÜLER MİMARİDE DOĞAL IŞIĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Sürdürülebilirlik kavramının öncelikli konularından biri; vernaküler mimaride sıklıkla kullanılan doğal aydınlatma yönteminin yapay ışık kaynaklarına ihtiyacı azaltmasıdır. Aydınlatma teknolojisinin gelişimi ile birlikte yapay ışık kaynakları iç mekânlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Günümüz teknolojisine ait aydınlatma ürünleri ister üretim aşamasında isterse ömrünü tamamladıktan sonra çevreye zarar vermekte ve atık olarak da sorun oluşturmaktadır. Üstelik birçoğu sürdürülebilirlikten uzak bir teknolojiye sahiptir. Kullanım ömrünü tamamladıktan sonra atık olarak çevreye zarar verirler. Doğal aydınlatmanın maksimum düzeyde kullanıldığı, çağdaş yapım yöntemleri ile inşa edilen mimari örneklerde gün ışığı; sürdürülebilirlik açısından değerlendirildiğinde ekonomik, sağlıklı ve çevre dostu olma özellikleri sayesinde iç mekanda tercih edilmektedir. Bununla birlikte doğal ışığın iç mekana alınma yöntemlerinin çeşitliliği binanın mimari karakterini de oluşturmaktadır. Sürdürülebilirlik anlayışını destekleyen doğal aydınlatma tekniklerine dikkat çeken bu çalışma seçilmiş vernaküler mimari örnekleri üzerinden değerlendirilmektedir. Çalışmada doğal ışığın iç mekana etkisi açıklandıktan sonra, vernaküler mimari ile doğal aydınlatma tekniği arasındaki ilişki sorgulanmaktadır. Işığın iç mekana alınma yöntemi olarak dikeyde ve yatayda pencere açıklıkları ile avlu sistemi gibi başlıklar altında açıklanan konu farklı iklim bölgelerinde farklı mimari biçimleri sürdürülebilirlik bağlamında yorumlanmaktadır.

EXAMINATION OF NATURAL LIGHTING IN VERNACULAR ARCHITECTURE IN THE CONTEXT OF SUSTAINABILITY

One of the primary aspects of the concept of sustainability is the reduction in the need for artificial light sources with the natural lighting method often used in vernacular architecture. Artificial light sources are often used in interior spaces as a result of the developments in the lighting technology. Lighting products using modern technology harm the environment during the production stage and following the expiry of their lifecycle and also cause problems as waste. Moreover, most use a technology that is far from being sustainable. They harm the environment as waste after their lifecycle expires. Examining examples of architecture constructed with modern construction methods and where natural lighting is used to the maximum extent, it is observed that daylight is preferred in interior spaces due to being more economic, healthy and environmentally friendly. However, the variety of methods used to receive natural light into interior spaces also sets the architectural character of the building. This study discusses selected examples of vernacular architecture to underline the natural lighting techniques that support the notion of sustainability. The study describes the effect of natural lighting on interior space and then examines the relationship between vernacular architecture and the natural lighting technique. The subject is described under topics such as vertical and horizontal window apertures as the method for receiving light into the interior space and the yard system, and the various modes of architecture observed in various climate regions are interpreted in the context of sustainability.

PDF

___

Anonymus, (1995). Mersin Evleri, T.C. Kültür Bakanlığı, Alaz Ofset, 24.
Avcı, S. (2016). İnsan ve Doğa Eksenli Bir Yapılaşma; Sürdürülebilir Mimari, Yapı Mimarlık Kültür ve Sanat Magazine, Yapı-Endüstri Merkezi, 44-46.
Bednar, MJ (1986). The New Atrium, New York: Mc Graw-Hill Book Company, 87.
Bektaş, C.(1996). Türk Evi, Yapı Kredi Yayınları Sanat-28, 33,38
Hasol, D.(1993). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, 351.
Karpuz, H.(1993). Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri, Kültür Bakanlığı Yayınları/562. Yayımlar Dairesi Başkanlığı. Sanat-Sanat Tarihi Dizisi/5-4. Evren Ofset, 84, 143.
Küçükerman, Ö. Güner, Ş.(1995). Anadolu Mirasında Türk Evleri, T.C. Kültür Bakanlığı/ 1777, Sanat – Sanat Tarihi Dizisi /117-9, 143,146.
Sezgin, H. (1984). Vernaküler Mimari ve Günümüz Koşullarındaki Durumu Mimarlık Magazine, 84/3 , 44-47.
Sözen, M. Tanyeli, U.(1994). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, 188.
Üstüngel, Y. Levi, E.A. Kayın, E. Akkurt, H.B. Tanaç, M. Köşklük, N. (2002). Egede Bir Rum Köyü, Şirince. Yapı, Mimarlık Kültür ve Sanat Magazine, Yapı-Endüstri Merkezi, volume:252, 85.
WCED (1987). Report of the World Commission on Environment and Development (WCED): Our Common Future, Oxford, 16-17.
URL 1 Anonymus, New Horizons Caucasian Bee, Travelatelier https:// travelatelier.com/blog/new-horizons-caucasian-bee/ (date accessed: 10.04.2021)
URL 2 Anonymus, Dreamy İstanbul and Historical Mardin Photo Trip, Turkeyphototours, https://www.turkeyphototours.com/dreamy-istanbul-and-historical-mardin-photo-trip/ (date accessed: 10.04.2021)
URL 3 Anonymus, Unyedeki Tarihi Hamam Restore Edilecek, Haber Gazetesi, http://www.habergazetesi.com.tr/haber/122029/unyedeki-tarihi-hamam-restore-edilecek (date accessed: 19.02.2018)
URL 4 Anonymus, Konya ve Restorasyon, https://konyaverestorasyon.tr.gg/Sille-hamam%26%23305%3B.htm (date accessed: 19.02.2018)
URL 5 Ulutürk, M. Sille http://wowturkey.com/t.php?p=/tr181/Muammer_Uluturk_sille3.jpg (date accessed: 19.02.2018)
URL 6 Yüksel, H.Z., (2014). Mimaride Enerji Verimliliği, http://www.mimdap.org/wp-content/uploads/13895.jpg (date accessed: 19.02.2018)
URL 7 Anonymus, (2015), Mekan, http://mekan.com/blog/gaziantepin-tarihi-evleri (data accessed: 25.02.2018)
URL 8 Anonymus, Kilis İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.kiliskulturturizm.gov.tr/yazdir?C20458822C56671E2C1683936C352F93 (date accessed: 25.02.2018)