VERGİ SOSYOLOJİSİ KAVRAMI VE İBN-İ HALDUN’UN VERGİ SOSYOLOJİSİ YAKLAŞIMININ İNCELENMESİ

Devletin vergi politikalarının ve uygulamalarının toplumsal tutum ve davranış kalıplarında meydana getirdiği etkiyi inceleyen bilimsel alan, mali sosyoloji alanının iki önemli bileşeninden biri olan “vergi sosyolojisi” alanıdır. Literatürde vergi sosyolojisi daha çok mali sosyoloji içinde incelenmekte ve vergi sosyolojisine ilişkin bağımsız çalışmalar pek bulunmamaktadır. Vergi sosyolojisi tarih bağlamında irdelendiğinde 1375 yılında İbn-i Haldun tarafından kaleme alınan “mukaddime” adlı eserde önemli bilgilere rastlanmakta ve eserde devlet tarafından uygulamaya konulan vergi politikalarının toplumun tutum ve davranışlarını nasıl etkilediği ve toplumun iktisadi kararları üzerinde ne denli belirleyici olduğu vurgusu yapılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, mali sosyoloji kavramını tanımlamak, bu kavramın önemli bir parçasını oluşturan vergi sosyolojisi kavramını; vergi sosyolojisinin bileşenleri, etkileyen faktörleri ve vergi direnci kapsamında ele almak ve konuyu İbn-i Haldun’un vergi sosyolojisi yaklaşımıyla açıklamaktır. Çalışmada nitel araştırma tekniklerinden dokümantasyon tekniğine göre analiz gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Mali sosyoloji, Vergi sosyolojisi, Vergi kültürü, Vergi uyumu, İbn-i Haldun

PDF

___

Akdoğan, A. (2011). Kamu maliyesi. Gazi Kitabevi.
Aksoy, Ş. (1998). Kamu maliyesi. Filiz Kitabevi.
Andreoni, J. (1991). The desirability of a permanent tax amnesty. Journal of Public Economics.
Ay, H. & Haydanlı, ML (2017). Vergi yükü ekseninde toplumsal yapının gelir dağılımı ve yoksullukla ilişkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (3), 137.
Backhaus, JG (2001). Fiscal sociology: What for?. American Journal of Economics and Sociology, 61(1), 14.
Budak, T., James, S. & Benk, S. (2017). Vergi sisteminin basitleştirilmesi: Kavramsal bir değerlendirme, maliye araştırmaları 1. Ekin Yayınevi.
Bouvier, M. (2003). Introduction au droit fiscal general et a la theorie de l’impot. LGDJ.
Bursalıoğlu, S. (2007). İbn-i Haldun sosyolojisinde asabiyet bağları, devlet ve kamu maliyesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (2), 45-49.
Campbell, JL (1993). The state and fiscal sociology. Annual Review of Sociology, 19,163-185.
Candan, N. (2007). İbn-i Haldun’un gözüyle kamu maliyesi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14 (2), 236- 238.
Çelebi, AK (2012). Mali olaylara sosyolojik yaklaşımın önemi. A. K. Çelebi (Eds) içinde, Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler (ss. 1-13). T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları.
Çiftçi, TE, Kılıçer, E. & Peker, İ. (2012). Vergi yükünün düşürülmesine imkân yaratılması bağlamında alternatif gelir kaynakları. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 81-90.
Dayıoğlu, RM (2018). Mali sosyolojide vergi uyumu çerçevesinde vergi sistemlerinde yapısal unsurların analizi [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi].
Falay, N. (1978). İbni Haldun’un iktisadi görüşleri. Güryay Matbaacılık.
Gencel, U. & Kuru, E. (2012). Vergi kültürü ve vergi politikaları etkileşimi: Türkiye değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 20 (10), 31. Giddens, A. (2008). Sociology. Kırmızı Yayınları.
Gök, AK (2007). Vergi direncinin gelişimi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (1), 150.
Güner, Ü. (2008). Türkiye’de Vergi bilincinin ve vergi ahlâkının oluşmasında gelir idaresinin rolü [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].
Gürkan, C. (2014). Modern kamu maliyesinin oluşumu: Maliye tarihine alternatif kurumsal yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 69 (1), 47-48.
Haldun, İ. (2020). Mukaddime. Dursun, T. (Çev), Mukaddime II içinde (ss. 15-25, 201-204). Kaynak Yayınları.
Hassan, Ü. (2015). İbn-i Haldun metodu ve siyaset teorisi. Doğu Batı Yayınları.
Heper, F. & Dönmez, R. (2004). Vergi hukuku. Anadolu Üniversitesi Yayını.
Işık, A. (2009). Kültür ve kalkınma: Vergi kültürü örneği. Ege Akademik Bakış, 9 (2), 851-865. James, S. & Alley, C. (2004). Tax compliance, self-assessment and tax administration. Journal of Finance and Management in Public Services. 2(2), 32.
Kornblum, W. & Smith, CD (2008). Sociology in a changing world. Thomson Wadsworth.
Kurtkan, A. (1968). Metodolojik bir deneme olarak mali sosyoloji. Fakülteler Matbaası.
Musgrave, RA (1992). Schumpeter’s crisis of the tax state: An essay in fiscal sociology. Journal of Evolutionary Economics, 2, 99.
Nerre, B. (2008). Tax culture: A basic concept for tax politics. Economic Analysis&Policy, 38(1), 2-3-9-154.
Organ, İ. & Yegen, B. (2013). Vergi bilinci ve vergi ahlâkı oluşumunda muhasebe meslek mensuplarının rolü: Adana örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27 (4), 243.
Partlow, J. (2013). The necessity of complexity in the tax system. Wyoming Law Review, 13(1), 303-334.
Saad, N. (2014). Tax knowledge, tax complexity and tax compliance: Taxpayer’s view. Procedia Social and Behavioral Sciences, 109, 1071.
Schmölders, G. (1968). Mali psikoloji. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi, 15, 13-15.
Schumpeter, JA (1991). The crisis of the tax state. R. Swedberg (Der.) içinde, Joseph A. Schumpeter: The Economics and Sociology of Capitalism (ss. 99-140). Princeton University Press.
Sert, M. (2011). Maliye’ye alternatif bir yaklaşım olarak mali sosyoloji: Öncüler. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 22 (81), 1-16.
Sinkuiene, K. & Levisauskaite, K. (2010). Analyzing macroeconomic indicators of the tax system from a tax- cultural structure. Taikomoji Ekonomika, 4(1), 31.
Teyyare, E. & Kumbaşlı, E. (2016). Vergi bilinci ve vergi ahlâkının gelişmesinde maliye bölümü eğitiminin rolü. Abant İzzet Baysal Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (4), 4.
Tokatlıoğlu, M. & Selen, U. (2017). Maliye politikası. Ekin Yayınevi.
Torgler, B. (2007). Tax compliance and tax morale: A theoretical and empirical analysis. Edward Elgar, Cornwall.
Tuay, E. & Güvenç, İ. (2007). Türkiye'de mükelleflerin vergiye bakışı. Gelir İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Yayını.
Tunçer, M. (2001). Vergi aflarının vergi uyumuna etkisi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (1-2), 2.
Yaşar, ÇG (2012). Vergi aflarının vergi uyumuna etkisi: Edirne iline yönelik bir çalışma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi].
Yıldırım, E. (2007). İbn-i Haldun’un iktisadi ve mali düşünceleri. Vergi Denetmeleri Derneği Eğitim Yayınları Serisi: 15.
Yılmaz, BE (2020). Maliye teorisine giriş. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları.
Yumuk, R. (2010). İbn-i Haldun'da devlet görüşü (birinci kısım). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3 (1-2), 229-278.
Zeren, G. (2019). Türkiye’de ve bazı ülkelerde vergi karmaşıklığının karşılaştırmalı incelenmesi. International Journal of Public Finance, 4 (2), 146-147.
Zeynep, A. (2021). Türkiye Selçuklu devleti maliyesini İbn-i Haldun ile anlamak: Mali sosyolojik bir yaklaşım. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 28 (3), 634, 637.