Mehmet ÖZMENLİ

V. - VI. yüzyıllarda Bizans Devleti-Sasani Devleti-Ermeni derebeylerinin mücadeleleri ve Türkler

Anadolu'nun yeryüzü şekilleri, akarsuları ve iklim şartları, Anadolu tarihinin meydana gelmesinde büyük ölçüde rol oynamıştır. Anadolu Asya’dan batıya doğru uzanan Sasani platosunun devamı olduğundan genellikle dağlık ve yüksek bir yayladır. Yüksek dağlar birçok göçün Anadolu’ya girişini engelleyecek niteliktedir. Ancak, bu yüksek dağlara rağmen Doğu Anadolu Ortaçağ boyunca birçok mücadelelere sahne olmuştur. Bu mücadelenin ana sebebi ise bölgeye egemen olmak isteyen devletlerin kendi inanç sistemlerini yerleştirmek arzusudur. Onların bu arzularına karşılık burada değişik zamanlarda yerleşmiş olan farklı derebeyliklerin bu devletlere karşı gerçekleştirdikleri kahramanca direnişlerdir. Ayrıca Bizans ve Sasani Devletlerinin dini ve siyasi mücadelelerine dolaylı ya da doğrudan karışan Asyalı Türk devlet ve topluluklarının da rolleri oldukça yüksektir.

The struggles among Bynzantium Persian and Armenian feudals and Turks in 5th and 6th centuries

The topographical features, rivers and the climatic conditions of Anatolia have played a significant role in the development of the Anatolian history. Since Anatolia as a part of Persian Plato lying from Asia to the west, is mostly mountainous and high, these high mountains prevent emigrations towards Anatolia. However, in spite of these high mountains Eastern Anatolia hosted many fights throughout the Middle Age. The main reason of these fights is the states’ desire of setting their own beliefs to the region. Towards their purpose, local feudals bravely resisted against these states. Moreover the roles of the Asian Turkish states and communities who directly or indirectly intervened in the religious and political struggles of the Byzantium and Persian states are highly significant.

PDF

___

1- Adontz, N. (1970) Armenia In The Period of justinian Trans. Nına G. Garsoıan, Lısbon.
2- Ainswort, W.F., (1842) Travels and Researches in Mesopotamia and Armenia, C. II, London.
3- Bala, M.M. (1927) Ermeniler ve İran, İstanbul.
4- Bar Hebraeus, (1999) Ebü’l-Faraç Tarihi I-II. TTK, Ankara.
5- Brosset, M. F. (2003) Gürcistan Tarihi, TTK, Ankara.
6- Erzen, A. (1992) Doğu Anadolu ve Urartular, Ankara.
7- Ghazar Pa’rpec’i, (1985) History of Armenians, trans. Robert Bedrosian, New York. Ayrıca yeni düzenlemelerle, [Ghazar Pa’rpec’i], (1991) The History of Lazar P’arpec’i, trans. Robert W. Thomson, Atlanta.
8- Grousset, R. (2005) Başlangıcından 1071’e Kadar Ermenilerin Tarihi, Aras Yayınları, İstanbul.
9- Honigman, E. (1970) Bizans Devletinin Doğu Sınırı, terc. Fikret Işıltan, İ.Ü. Edebiyat Fak. Yayınları, İstanbul.
10- İzbırak, (1984) R.Türkiye, İstanbul.
11- Frye, Richard N., (1983)The History of Ancient Iran, München,.
12- Kaşgarlı, M. A. (1994) Kilikya Ermeni Baronluğunun Tarihinin Belgelerle İspatlanması, XI. TTK, Ankara
13- Ketin, İ. (1983)Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakış, İstanbul.
14- Kınal, F. (1991) Eski Anadolu Tarihi, TTK. Ankara.
15- Kırzıoğlu, M. F. (1953) Kars Tarihi, Işıl Matbaası, İstanbul.
16- Khorenatsi, M. (1980) History of Armenians, Trans. Robert W. Thomson, Harward University, London.
17- Konukçu, E. (2002) “Akhunlar”, Türkler, c. 1, Ankara.
18- Kurkjian, (1958) A History of Armenia, Armenian General Benevole Union of America
19- Memiş, E. (1989) Eskiçağ Türkiye Tarihi, Konya.
20- Nöldeke, Th. (1887) Aufsatze zur Sasaniischen Geschichte, Leipzig,
21- Ormanyan, M. (1955)The Church Of Armenıa, London.
22- Ostrogorsky, G. (1995) Bizans Devleti Tarihi, TTK, Ankara.
23- Ramsay, W. M. (1960) Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, çev. M. Pektaş, İstanbul.
24- Rasonyı, L. (1971) Tarihte Türklük, Ankara
25- Sebeos, (1985) Sebeos’History, Trans. Robert Bedrosian, New York.
26- Tezcan, M. (2007) “V. Yüzyılda Ermeni- Sasani Savaşları ve Ermenilere Hun Desteği” , S.32, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum.
27- Tezcan, M. (2002)“ Kuşanların Menşei” Türkler, C.I, Ankara.
28- Togan, Z.V. (1981)Umumi Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitabevi, İstanbul.
29- Togan, Z. V. (1997) “Azerbaycan” , II. İ.A, Eskişehir.
30- Tunçdilek, N. (1986) Türkiye’de Yerleşmenin Evrimi, İ.Ü, Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 4, İstanbul,