Türkülerde Alkış ve Kargış Kullanımı

Öz Türküler sahip oldukları ifade zenginliği dolayısıyla içeriğinde pek çok türü barındırabilir. Ağıt, mani, ninni, bilmece, tekerleme vd. pek çok türle yakın bir ilişki içerisinde olan türkü metinleri değerlendirildiğinde, halkın ürettiği her edebi verimin kaynaşık bir yapı arz ettiği sonucuna ulaşmak mümkündür. Türkülerde yer alan hazır söz kalıpları, ikilemeler, yinelemeler, klişe sözler, atasözü ve deyimler, sembol ve motifler dil ve üslubu etkileyen araçlardandır. Duyguların söze ve ezgiye döküldüğü türkülerin anlatım gücü ve ifade zenginliğine katkı sağlayan bu araçlar arasında belki de duyguların en net dışavurumunu sağlayan unsurların başında alkış ve kargışlar gelmektedir. Gelenek ve inanç çerçevesinde özel anlamlar barındıran anlatım kalıplarından alkış ve kargışların, etki alanlarının değerlendirilerek, söze kattıkları destek ve anlamsal gücü saptamak gerekliliğinden yola çıkarak hazırlanan bu çalışmada belgesel tarama yöntemi kullanılmıştır. Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi üzerinden doküman incelemesi yapılmış, elde edilen türkü metinlerinden hareketle alkış ve kargışların kullanım yerleri, amaçları ve sıklığını açığa çıkarmak amaçlanmıştır. Türkü metinlerinin işlevselliğinin ortaya çıkarılmasında alkış ve kargışların kullanım durumlarını çözümlemek önemlidir. Böylelikle türkülerin anlam dünyası açığa çıkarılarak, türkü sözleriyle ifade edilenler daha iyi yorumlanabilir, dolayısıyla türkülerin yaratıcısı olan topluma ve kültürüne dair daha doğru çözümlemeler yapılabilir.
Anahtar Kelimeler:

alkış, kargış

___

Referans 1 Bars, M. E. (2014). Manas Destanı’nda Alkışlar ve Kargışlar, Akademik Sosyal Araştımalar Dergisi, 2, (1): 200-213. Referans 2 Çevik, M. (2015). Bedduanın Estetik İfadesi: Manilerde Kargışlar, Türkbilig, 30: 1-21. Referans 3 Çobanoğlu, Ö. ve Çobanoğlu S. (2015). “Türk Halk Kültüründe Konuşmalık Türler Bağlamında Sözel Nasihatler, Dua ve Beddualar”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4 (7), 1-32. Referans 4 Duymaz, A. (2000). Sihir Şiirlerinin Bir Türü Olarak Alkışlar, Milli Folklor, 45: 15-21. Referans 5 Kapağan, E. (2014). Gök Tanrı İnancı Ve Bu İnanç Sisteminin İçinde Alkış, Dua ve Dilekler, Turkısh Studies, 9 (3): 801-810. Referans 6 Kaya, D. (1997). Dualar ve Beddualar, Türklük Bilimi Araştırmaları, 4: 99-121. Referans 7 Sevinçli, V. (2015). Türk Kültüründe Alkış/Kargış ve Adilcevaz Örneği, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 52: 97-125. Referans 8 Shadkam, Z. ve Demren, Ö. (2017). Türkçe ve Kazakça Alkış-Kargış Söyleme Geleneğinin Psikodinamiği Üzerine Sosyolinguistik Bir İnceleme, Türkbilig, 34: 179-188.Referans 9 Şenel, M. (2009). Küfür Etmenin, Lanet ve Beddua Okumanın Çağdaş Yolu: Şarkı ve Türküler, Turkısh Studies, 4 (8): 2141-2165. Referans 10 Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi, 2006, C1, Ankara, Müzik Dairesi Başkanlığı.Referans 11 Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi, 2006, C2, Ankara, Müzik Dairesi Başkanlığı.

Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-Cover
  • ISSN: 1304-8880
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2013
  • Yayıncı: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi