TÜRKÜLERDE ALKIŞ VE KARGIŞ KULLANIMI
Türküler sahip oldukları ifade zenginliği dolayısıyla içeriğinde pek çok türü barındırabilirler. Ağıt, mani, ninni,bilmece, tekerleme vb. pek çok türle yakın bir ilişki içerisinde olan türkü metinleri değerlendirildiğinde, halkınürettiği her edebi verimin kaynaşık bir yapı arz ettiği sonucuna ulaşmak mümkündür. Türkülerde yer alan hazırsöz kalıpları, ikilemeler, yinelemeler, klişe sözler, atasözü ve deyimler, sembol ve motifler dil ve üslubuetkileyen unsurlardandır. Duyguların söze ve ezgiye döküldüğü türkülerin anlatım gücü ve ifade zenginliğinekatkı sağlayan bu anlatım kalıpları arasında belki de duyguların en net dışavurumunu sağlayan unsurlarınbaşında alkış ve kargışlar gelmektedir. Gelenek ve inanç çerçevesinde özel anlamlar barındıran anlatımkalıplarından alkış ve kargışların, etki alanlarının değerlendirilerek, söze kattıkları destek ve anlamsal gücüsaptamak gerekliliğinden yola çıkarak hazırlanan bu çalışmada belgesel tarama yöntemi kullanılmıştır. “TürkHalk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi” üzerinden doküman incelemesi yapılmış, elde edilen türkü metinlerindenhareketle alkış ve kargışların kullanım yerleri, amaçları ve sıklığını açığa çıkarmak amaçlanmıştır. Türkümetinlerinin işlevselliğinin ortaya çıkarılmasında alkış ve kargışların kullanım durumlarını çözümlemekönemlidir. Böylelikle türkülerin anlam dünyası açığa çıkarılarak, türkü sözleriyle ifade edilenler daha iyiyorumlanabilir, dolayısıyla türkülerin yaratıcısı olan topluma ve kültürüne dair daha doğru çözümlemeleryapılabilir.
THE USE OF PRAYER AND DAMNATION IN FOLK SONGS
Due to the richness of the expression they have folk songs can accommodate many types in their content. Lament, mania, lullaby, riddle, nursery rhyme et al. considering the folk song texts that are closely related to many genres, it is possible to reach the conclusion that every literary output produced by the people has a cohesive structure. In this study, the documentary screening method was used in order to determine the support and semantic power of the prayers and bedduas from the narrative patterns that have special meanings within the framework of tradition and belief by evaluating their domains. The document was examined through an anthology of oral works of Turkish Folk Music and it was aimed to reveal the usage places, aims and frequency of applause and crows based on the resulting folk song texts. It is important to analyze the situations of prayers and beddualar use in revealing the functionality of folk song texts. In this way, the meaning world of folk songs can be revealed and the words expressed in folk songs can be interpreted better, so more accurate analysis of the society and culture of the originator of folk songs can be made.
___
- Bars, M. E. (2014). “Manas Destanı’nda Alkışlar ve Kargışlar”, Akademik Sosyal Araştımalar Dergisi,2, (1): 200-213.
- Çevik, M. (2015). “Bedduanın Estetik İfadesi: Manilerde Kargışlar”, Türkbilig, 30: 1-21.
- Çobanoğlu, Ö. ve S. Çobanoğlu (2015).“Türk Halk Kültüründe Konuşmalık Türler Bağlamında Sözel Nasihatler, Dua ve Beddualar”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4 (7), 1-32.
- Duymaz, A. (2000). “Sihir Şiirlerinin Bir Türü Olarak Alkışlar”, Milli Folklor, 45: 15- 21.
- Kapağan, E. (2014) .”Gök Tanrı İnancı ve Bu İnanç Sisteminin İçinde Alkış, Dua ve Dilekler”, Turkısh Studies, 9 (3): 801-810.
- Kaya, D. (1997). Dualar ve Beddualar, Türklük Bilimi Araştırmaları, 4: 99-121.
- Sevinçli, V. (2015). “Türk Kültüründe Alkış/Kargış ve Adilcevaz Örneği”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 52: 97-125.
- Shadkam, Z. ve Ö. Demren, (2017). “Türkçe ve Kazakça Alkış-Kargış Söyleme Geleneğinin Psikodinamiği Üzerine Sosyolinguistik Bir İnceleme”, Türkbilig, 34: 179-188.
- Şenel, M. (2009). “Küfür Etmenin, Lanet ve Beddua Okumanın Çağdaş Yolu: Şarkı ve Türküler”, Turkısh Studies, 4 (8): 2141-2165.
- Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi, 2006, C1, Ankara, Müzik Dairesi Başkanlığı.
- Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi, 2006, C2, Ankara, Müzik Dairesi Başkanlığı.