SİKKELER ÜZERİNDE ANAZARBOS KAYALIĞI VE AKROPOLİSİ

Öz Antik Çağ’da Kilikia Bölgesi’nin pedias (=düz, ovalık) kısmında, günümüzde ise Çukurova’da, Adana İli’nin Kozan İlçesi’nin Dilekkaya Mahallesi sınırları içerisinde yer alan Anazarbos kenti, ismini aldığı kayalığın batı kısmındaki düz alanda kurulmuştur. Kentin M.Ö. 1.yy. ile M.S. 254 yılları arasında basmış olduğu sikkelerden Roma İmparatorluğu Dönemi’ne ait olanlarının bir kısmında, kayalık ve akropolis tasvirleri yer almaktadır. İlk kez İmparator Claudius (M.S. 41 - 54) Dönemi’ne ait sikkeler üzerinde görülmeye başlayan bu tasvirler, İmparator Traianus (M.S. 98 - 117) ve İmparator Elagabalus (M.S. 218 - 222) dönemlerinde de varlığını sürdürür. Bu tasvirler, Anazarbos kayalığı ve akropolisinin M.S. 1-3. yy’daki görünümüne ışık tutan yegâne bilimsel kaynaktırlar. Bu çalışmada, Roma İmparatorluğu Dönemi’nde Anazarbos’ta basılan kayalık ve akropolis tasvirli sikkeler incelenmiştir. Bu şekilde Anazarbos kayalığının Roma İmparatorluğu Dönemi’ndeki durumu ve kent için anlamının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kilikia, Anazarbos, Sikke, Zeus Olybris, Aphrodite Kassalistis

PDF

___

Plinius (1947). Naturalis Historia, H. Rackham (Ed.). London: The Loeb Classical Library.
Stephanos Byzantinos (1678). Στέφανος. Περὶ πόλεων = Stephanus. De Urbibus Et Populis, Thomas de Pinedo (Çev.). Amsterdam.
Arslan, M. (1998). Anadolu Medeniyetleri Müzesi kolleksiyonlarındaki Anazarbus sikkeleri. Olba, I, 97-108 (Levha 18-23).
Buyruk, H. (2016). Konumu geçmişi ve kimliğiyle Anavarza. ODÜ-SOBİAD, 6 (3), 695-710.
Clifford, A. (2000). Imperial ideology and provincial loyalty in the Roman Empire. Berkeley: University of California Press.
De Giorgi, A. U. (2012). Hellenistic Founders, Roman builders: Anazarbos in Cilicia. A. Hoffmann, R. Posamentir, M.H. Sayar (Hrsg.), Hellenismus in der Kilikia Pedias, BYZAS, 14, 121-138.
Ergeç, R. (1987). Anavarza lahitleri. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Ergeç, R. (1994). Anavarza Nekropolü. 1993 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, 86-95.
Ergeç, R. (2001). Anazarbus Antik Kenti ve Nekropolü. È. Jean, A. M. Dinçol, S. Durugönül (Ed.), La Cilicie : espaces et pouvoirs locaux (2e millénaire av. J.-C.- 4e siècle ap. J.-C.) : actes de la Table ronde internationale d'Istanbul, 2-5 novembre 1999 = Kilikia : mekânlar ve yerel Güçler (M.Ö. 2. binyıl - M.S. 4. Yüzyıl) : Uluslararası Yuvarlak Masa Toplantısı Bildirileri, İstanbul, 2-5 Kasım 1999. Varia Anatolica 13, Istanbul: Institut français d'études anatoliennes Georges Dumézil ; Paris : De Boccard, 389 - 410.
Erhan, F. (2015). Özel bir koleksiyondan bir grup Anazarbos sikkesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 303 - 320.
Gough, M. (1952). Anazarbus. Anatolien Studies, II, 85 - 150.
Harland, P. H. (2003). Imperial Cults within Local Cultural Life: Associations in Roman Asia. Ancient History Bulletin 17, 85-107.
Head, B.V. (1991). Historia Numorum. A Manuel of Greek Numismatics. Amsterdam: Adolf M. Hakkert.
Levante, E. (1986). Sylloge Nummorum Graecorum. Switzerland I. Levante – Cilicia, Berne: Staempfli & Co. Ltd.
Levante, E. (1993a). Sylloge Nummorum Graecorum. Switzerland I. Levante – Cilicia, Supplement 1. Zürih: Numismatica Ars Classica.
Levante, E. (1993b). Sylloge Nummorum Graecorum. Cilicie. France 2, Paris, 1993.
Mert, H. (2004). Erken imparatorluk döneminde ‘İmparator kültü’, Anadolu inancındaki yeri ve kent mimarisine yansıması. Sanat ve İnanç, 1, 295 - 305.
Özcan, A. (2001). Anazarbos antik kenti. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Özcan, A. (2004). Anazarbos’da Zeus Olybris Kültü. Z. Çizmeli-Öğün, T. Sipahi, L. Keskin (Ed.), I. ve II. Ulusal Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu. Anadolu/Anatolia Ek Dizi 1, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 183 - 196.
Posamentir, R. (2012). Anazarbos im Hellenismus. A. Hoffmann, R. Posamentir, M.H. Sayar (Hrsg.), Hellenismus in der Kilikia Pedias BYZAS, 14, 97-120.
Posamentir, R., Sayar, M.H. (2006). Anazarbos-ein Zwischenbericht aus der Metropole des Ebenen Kilikien. Istanbuler Mitteilungen, 56, 317-357.
Price, S.R.F. (1986). Rituals and power: the Roman imperial cult in Asia Minor. Cambridge: Cambridge University Press.
Sayar, M. H. (1999a). Kilikya’da Tanrılar ve Kültler. I. Uluslararası Kilikia Arkeolojisi Sempozyumu Bildirileri, OLBA, II (Özel Sayı I. Cilt), 131-154.
Sayar, M. H. (1999b). Antik Kilikya’da Şehirleşme. XII. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Cilt I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 193 - 216.
Sayar, M. H. (1999c). Kilikya’da Tarihi-Coğrafya ve Epigrafi Araştırmaları 1997, XVI.
AST, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 409 - 421.
Sayar, M. H. (2000). Die Inschriften von Anazarbos und Umgebung: Inschriften aus dem Stadtgebiet und der nächsten Umgebung der Stad – Inschriften Griechischer Städte aus Kleinasien (IK), Band 56, Bonn.
Sayar, M. H. (2002). Kilikya’da Tarihi-Coğrafya ve Epigrafi Araştırmaları 2000, 19. AST, Cilt 1, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 111 - 126.
Sayar, M. H. (2004). Berg – und Wettergottheiten. M. Meyer, R. Ziegler (Hrsg.), Kulturbegegnung in einem Brückenland: Gottheiten und Kulte als Indikatoren von Akkulturationsprozessen im Ebenen Kilikien, Asia Minor Studien, 53, 174 - 189.
Sayar, M. H. (2019). Roma Eyaleti Olarak Kilikia (Provincia Cilicia). O. Tekin (Ed.), Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Anadolu Krallar, İmparatorlar ve Kent Devletleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 334 - 355.
Tahberer, B. (2014). Tahberer Birikimi Antik Kilikia Sikkeleri Derlemesi. https://www. academia.edu /9189196/SNG_TAHBERER_ CILICIA_PART_2_ CATA LOG UE, Erişim tarihi: 28.08.2020.
v. Aulock, H. (1966). Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland. Samlung H. von Aulock, Kilikien 13, Berlin.
Yurtsever, A. (2015). Neokoros Düşüncesinin Kökeni ve Gelişimi: Tanrı, Kutsal Krallık ve Yönetici İlişkisi. A.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 2015, 1-16.
Zgusta, L. (1984). Kleinasiatische Ortsnamen. Heidelberg.
Ziegler, R. (1985). Stadtische Prestige und kaiserliche Politik, Studien zum Festwesen in Ostkilikien im 2. und 3. Jahrhundert n.Chr., Düsseldorf.
Ziegler, R. (1993). Kaiser, Heer und Städtisches Geld: Untersuchungen zur Münzprägung von Anazarbos und anderer ostkilikischer Städte. Österreichischen Akademie Der Wissenschaften, Wien.
Ziegler, R. (1999). Das “Koinonboulion eleutheron” in Anazarbos und Tarsus im frühen 3. Jh. N. Chr. Zu einer beuen anazarbischen Münze aus der Zeit des Elagabal. Numismatische Zeitschrift, 106/107, 95 - 98.
Ziegler, R. (2001). Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland. Pfälzer Privatsammlungen 6, Band, Isaurien und Kilikien, München.
Ziegler, R. (2004). Der Burgberg von Anazarbos in Kilikien und der Kult des Elagabal in den Jahren 218bis 222 n. Chr.‟, Chiron 34, 59-85.
https://www.academia.edu, (Erişim Tarihi, 28 Ağustos 2020)
https://www.acsearch.info, (Erişim Tarihi, 24 Ağustos 2020)
http://www.anadoluyollarinda.blogspot.com, (Erişim Tarihi, 7 Eylül 2020)
https://www.google.com.tr/intl/tr/earth/, (Erişim Tarihi, 20 Eylül 2020)