Ortaköy granitoyidi'nin petrografik ve jeokimyasal özellikleri (Yaylak/Aksaray)

Aksaray İli, Sarıyahşi İlçesine bağlı Yaylak Köyü mevkiinde yüzeyleyen Ortaköy granitoyidi tonalit, granit, granodiyoritlerden meydana gelmektedir. Üst Kretase ( Maestrihtiyen-Kampaniyen) öncesi yaşlı kayaç grubu Kaman metamorfitlerini intrüzif dokanakla keserek bölgeye yerleşmiştir. Kayaçlar, granüler, mikrografik ve poikilitik doku sunmaktadır. Granitlerde, kuvars, plajiyoklas, ortoklas, biyotit, hornblend, tali mineral olarak zirkon, apatit, epidot, muskovit, granodiyoritilerde, kuvars, plajiyoklas, ortoklas, hornblend, biyotit ve ayrıca zirkon, apatit, sfen klorit türü tali mineraller gözlenmektedir. Tonalit türü kayaçlar ise plajiyoklas, kuvars, ortoklas, biyotit mineralleri ile temsil edilmektedir. Bölgede yer alan granitoyid, jeokimyasal olarak I-tipi, kalk-alkalen, metalümino-peralümino (A/CNK = 0,9-1,1) karakter sunmakta olup fraksiyonel kristalleşme sürecine bağlı olarak tek bir magmadan oluştukları izlenmektedir, volkanik yay granitlerinin genel özelliklerini taşıyan bölge granitoyidlerinde yüksek iyon yarıçaplı elementler (K, Rb, Ba, Th) bakımından okyanus ortası sırtı granitlerine göre zenginleşme, hareketsiz elementlerce (Ta, Nb, Hf, Zr, Sm, Y, Yb gibi) okyanus ortası sırtı granitlerine (ORG) benzerlik izlenmektedir. Ta elementinde gözlenen negatif anomali bu kayaçların oluşumunda yitim ve kabuksal kirlenmeye işaret etmektedir.

Geochemical and petrographical features of Ortaköy granitoid (Yaylak/Aksaray)

The Ortaköy granitoid, which crops out near the Yaylak Village of the Sarıyahşi Township of the Aksaray Province, consists of intrusive rocks of tonalite, granite, and granodiorite composition. The Ortaköy granitoid was emplaced within the Late Cretaceous (MaastrichtianCampanian) Kaman metamorphics. Intrusive rocks display granular, micrographic, and poikilitic textures. Granites consist of quartz, plagioclase, orthoclase, biotite, and hornblende, and lesser amounts of zircon, apatite, epidote, and muscovite, whereas granitoids mainly contain quartz, plagioclase, orthoclase, hornblende, biotite, and subordinate zircon, apatite, sphene, and chlorite. Tonalitic rocks, on the other hand, are characterized by a mineral assemblage of plagioclase, quartz, orthoclase, and biotite. The intrusive rocks of the region are geochemically of I-type, calc-alkaline, metaluminous to peraluminous (A/CNK = 0,91,1) volcanic arc granites that were formed through fractional crystallization of a single magmatic source. On a mid-ocean ridge granite-normalized (ORG- normalized) trace element diagram, they show enrichments in large ion lithophile elements (LILE) such as K, Rb, Ba, and Th, and have similar abundances of immobile elements including Ta, Nb, Hf, Zr, Sm, Y, and Yb with ORGs. Negative Ta anomalies observed in these rocks indicate the role of subduction and crustal contamination processes involved in their formation.

PDF

___

1. Göncüoğlu, M. C., Toprak, V., Kuşcu, İ., Erler, A., Olgun, E., 1991. Orta Anadolu Masifinin Batı Bölümünün Jeolojisi, Bölüm 1-Güney Kesim: TPAO Rapor No. 2909, s. 140, yayınlanmamış.
2. Göncüoğlu, M. C., Toprak, V., Kuşçu, İ., Erler, A., Olgun, E., Rojay, B., 1992. Orta Anadolu Masifinin Batı Bölümünün Jeolojisi, Bölüm 2: Orta Kesim, T.P.A.O., Rap. No: 3155, 76s.
3. Güllü, B., Yıldız, M., 2012. Mamasun (Aksaray) Gabroyidlerinin Petrojenetik Karakteristiği, KSU Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15(1), Kahramanmaraş.
4. Koçak, K., 1993. The Petrology and Geochemistry of the Ortaköy Area, Central Turkey, PhD thesis, Glasgow Uni., Scotland, 280 (unpublished).
5. Bayhan, H., 1986. İç Anadolu Granitoyid Kuşağındaki Çelebi Sokulumunun Jeokimyası ve Kökensel Yorumu. Jeoloji Müh. Derg. 29, 27-36.
6. Bayhan, H., 1987. Cefalıkdağ ve Baranadağ Plütonlarının (Kaman) Petrografik ve Kimyasal Mineralojik Özellikleri. Jeo. Müh. Derg. 30, 11-16.
7. Bayhan, H., 1993. Ortaköy Granitoyidinin (Tuzgölü doğusu) Petrografik ve Kimyasal- Mineralojik Özellikleri. Doğa-Türk Yerbilim. Dergisi, 2, 147- 160.
8. Kadıoğlu, Y.K., Güleç, N. 1997. Ağaçören İntrüzif Takımının Petrolojisi (Aksaray), Çukurova Üniversitesinde Jeoloji Mühendisliği Eğitiminin 20.Yılı Sempozyumu, 30 Nisan-3 Mayıs 1997.
9. Karakaş, M., Kurt, H., 1998. Himmetli-Elmalı- Kızılören (Niğde) Dolayının Jeolojisi, Mineralojisi ve Jeokimyası, Fırat Üniversitesi 20. Yıl Sempozyumu Bildirileri, 369-379.
10. MTA 1989. Türkiye Jeoloji Haritalar Serisi, Aksaray H17, K31 paftası, Ankara (2011 revize).
11. Seymen, İ., 1981. Kaman (Kırşehir) Dolayında Kırşehir Masifinin Stratigrafisi ve Metamorfizması, TJK Bült., 24/2, d.101-108.
12. Batman, B., 1978. Haymana Kuzeyinin Jeolojik Evrimi ve Yöredeki, Melanjın İncelenmesi, Yerbilimleri dergisi c.4, s.95-124.
13. Norman, T., 1972. Ankara Bölgesinde Üst Kretase-Alt Tersiyer İstifinin Stratigrafisi, TJK, XV., s.172-180,
14. Uygun, A., 1981. Tuz Gölü Havzasının Jeolojisi, Evaporit Oluşumları ve Hidrokarbon Olanakları, TJK, İç Anadolunun Jeolojisi Sempozyumu, s.66-71.
15. Middlemost, E.A.K., 1985. Magmas and Magmatic Rocks: An Introduction to Igneous Petrology. London, New York: Longman.
16. Irvine T. N., Baragar, W. R. A., 1971. A Guide to the Chemical Classification of the Common Volcanic Rocks, Can, J. Earth Sci., 8:523-48.
17. Shand, S., J. 1943. Eruptive Rocks. Their Genesis, Composition, Classification, and Their Relation to Ore-Deposits with a Chapter on Meteorite, New York: John Wiley & Sons.
18. Harker, A., 1909. The Natural History of Igneous Rocks, London, Metheuen, 384s.
19. Pearce, J. A., Lippard, S. J., Roberts, S., 1984a. Characteristics and Tectonic Significance of Suprasubduction Zone Ophiolites, In: Kokelaar, B. P and Howells, M. F (eds.), Marginal Basin Geology, Geological Society of London, Special Publication, 16: 77-94.
20. Pearce, J. A., Harris, N. B. W., Tindle, A. G., 1984b. Trace Element Discrimination Diagram for the Tectonic Interpretation of Granitic Rocks, Journ.of Petrol, 25:956-983.