Boyanmış ve Şardonlanmış Dimi Dokuma PES/VIS Kumaşların Performans Özelliklerinin Tam Faktöriyel ve Taguchi Deney Tasarımı Yöntemleriyle İncelenmesi

Bu çalışmada, seçilmiş kumaş kalite parametrelerinin optimizasyonu için tam faktöriyel deney tasarımı ve Taguchi deney tasarımı karşılaştırmalı olarak deneysel bir çalışma ile incelenmiştir. Çalışmanın amacı, tekstil mühendisliği çalışmalarında klasik bir deney planı olan Tam Faktöriyel Deney Tasarımı yerine Taguchi Deney Tasarımı'nın kullanılabileceğini göstermektir. Dış giyim dokuma kumaş boya-terbiye işletmelerinde olmak üzere, geliştirilen deneysel çalışmada; aynı harmana sahip olan, üç farklı dimi formdaki dokuma kumaş, üç farklı oranda boyanmış ve üç farklı şardon koşulunda üretilmiştir. Kumaşlar fabrika koşullarında 100’er m olarak dokunmuş ve aynı koşullarda boyanmış ve şardonlanmıştır. Seçilen dimi doku, 3/1, 2/1, 2/2, boyama oranı, %1, %3, %5 ve şardon durumu-şardonsuz, tek pasaj şardon, iki pasaj şardon (şardonların hepsinde makaslama prosesi dahildir) şeklindedir. Kumaşlara seçilmiş dokuma kumaş performans testleri uygulanmıştır. Çalışmada Tam Faktöriyel Deney Tasarımı için 27 kumaş numunesi ve Taguchi Deney tasarımına göre de 9 kumaş numunesi kullanılmıştır. Her iki deney tasarımına göre elde edilen performans testlerinin sonuçları karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma ile optimum sonuçlar için, tam faktöriyel deney tasarımına göre 27 adet numune yerine, Taguchi yöntemine göre 9 adet numunenin kullanılabileceği gösterilmiştir. Taguchi Metoduna dayalı deney tasarımı, tekstil mühendisliği alanında üretimin oldukça zor ve maliyetli olduğu deneysel çalışmalarda, daha az deneylerle, etkin şekilde kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler:

Dokuma kumaş, Şardon, Tam faktöriyel deney tasarımı, Taguchi deney tasarımı

Investigation of Performance Properties of Dyed and Raised Twill Woven PES/VIS Fabrics by Full Factorial and Taguchi Experiment Design Methods

In this study, full factorial experimental design and Taguchi experimental design for the optimization of selected fabric quality parameters were examined comparatively with an experimental study. The aim of the study is to show that Taguchi Experimental Design can be used instead of Full Factorial Experimental Design, which is a classical experiment plan in textile engineering studies. In the experimental study developed in outerwear woven fabric dyeing-finishing enterprises; The woven fabric in three different twill forms, having the same blend, was dyed at three different rates and produced in three different raising conditions. The fabrics were woven 100 m in factory conditions and dyed and raised under the same conditions. The selected twill texture is 3/1, 2/1, 2/2, dyeing ratio, 1%, 3%, 5% and raising status-no raising, single passage raising, two passage raising (shearing process is included in all raising). Selected woven fabric performance tests were applied to the fabrics. In the study, 27 fabric samples were used for the Full Factorial Experiment Design and 9 fabric samples were used according to the Taguchi Experiment Design. The results of the performance tests obtained according to both experimental designs were compared. As a result, it has been shown with this study that 9 samples according to the Taguchi method can be used instead of 27 samples according to the full factorial experimental design for optimum results. Experimental design based on Taguchi Method can be used effectively with less experiments in experimental studies where production is very difficult and costly in the field of textile engineering.

Keywords:

Woven fabric, Raising, Full factorial experimental design, Taguchi experimental design,

PDF

___

1. Tayyar, A.E., 2010. Ev Tekstillerinde Kumaş Özelliklerinin Patlama Mukavemetine Etkileri. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16(2), 165-172.
2. Ünal, P.G., Taşkın C., 2007. %100 Poliester Kumaşlarda Dokunun ve Sıklıkların Kopma Mukavemetine Etkisi. Tekstil ve Konfeksiyon, 2, 115-118.
3. Kumpikaite, E., 2008. Influence of Fabric Structure on the Character of Fabric Breakage. Fibres&Textiles in Eastern Europe, 16(3), 44-46.
4. Tayyar, E., Sarı, F., Yağız İ., 2011. Gömleklik Kumaşlarda Yapısal Parametrelerin Kumaşın Aşınma Direncine Etkileri. The Journal of Tekstil and Engineer, 18(84): 23-26.
5. Kaloğlu, F., Önder, E., Özipek, B., 2003. Influence of Varying Structural Parametres on Abrasion Characteristics of 50/50 Wool/Polyester Blended Fabrics. Textile Research Journal, 73(11), 980-984.
6. Kaynak, K., Topalbekiroğlu, M., 2007. Dokuma Kumaşlarda Doku Tipinin Aşınma ve Boncuklanma Dayanımı Üzerine Etkilerinin Araştırılması. Tekstil ve Konfeksiyon, 17(1), 40-44.
7. Doba Kadem F., Oğulata R.T., 2009. Boyalı İpliklerden Üretilen Farklı Konstrüksiyonlardaki Pamuklu Kumaşlarda Kumaş Yırtılma Mukavemetinin Regresyon Analizi, Tekstil ve Konfeksiyon, 19(2), 97-101.
8. Özdil N., Özçelik G., 2006. Kumaşlarda Yırtılma Mukavemeti Test Yöntemlerinin Karşılaştırılması Üzerine Bir Çalışma, Tekstil ve Konfeksiyon, 3, 174-179.
9. Sabır E.C., Doba Kadem F., 2016. Comfort and Performance Properties of Raised and Laminated Denim Fabrics, Fibres & Textiles in Eastern Europe, 5(119), 88-94.
10. Sabır E.C., Maralcan A., 2010. 2/1 Z Dimi PES/VIS/EA Dokuma Kumaş Özelliklerine Şardon Parametrelerinin Etkisi. Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi, 4(2), 1-8.
11. Carfagı M., Furferi R., Governi L., 2005. A Real-Time Machine-Vision System for Monitoring the Textile Raising Process, Computers in Industry, 56, 831-842.
12. Alhalabi K., Sabır E.C., 2011. Antistatik Yağın İplik Parametrelerine Etkisi. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26(2), 19-32.
13. Aytaç A., Yılmaz B., Deniz V., 2008. Kord Bezi Üretiminde Büküm Yönünün Etkilerinin Farklı Deney Tasarımı Yöntemleri ile İncelenmesi, İşletme Fakültesi Dergisi, 9(1), 61-71.
14. Kumar A., Ishtiaque S.M., Salhotra K.R., 2006. Analysis of Spinning Process Using the Taguchi Method. Part III: Effect of Spinning Process Variables on Migration Parameters of Ring, Rotor and Air-Jet Yarn. Journal of the Textile Institute. 97(5), 377-384.
15. Sabır E.C., Özgür, E., 2014. Seçilmiş Dokuma Kumaşların Eğilme Uzunluğuna Boyamanın ve Şardonlamanın Etkisinin İstatistiksel Yöntemlerle Araştırılması, https://fbe.cu.edu.tr/ storage/fbeyedek/makaleler/2014/secilmisdokuma.pdf, Access date: April 2023.
16. Ömeroglu S., Karaca E., Becerir B., 2010. Comparision of Bending, Drapabilty and Crease Recovery Behaviours of Woven Fabrics Produced From Polyester Fibers Having Different Cross-Sectional Shapes. Textile Research Journal, 80, 1180-1190.
17. Kazmi K., Javed Z., Salman M., Iftikhar F., Ahmed N., Naeem J., Jabbar A., Karahan M., Naeem M.S., 2023. Optimization of Knitted Fabrics for Better Thermophysiological Comfort by Using Taguchi-Based Principal Component Analysis. Textilec. 66(1), 18-30.
18. Mavruz, S., Ogulata, R.T., 2010. Taguchi Approach for the Optimisation of the Bursting Strength of Knitted Fabrics. Fibres & Textiles İn Eastern Europe, 18(2), 78-83.
19. Ogulata, R.T., Mezarcioz, S.M., 2011. Optimization of Air Permeability of Knitted Fabrics with the Taguchi Approach. Journal of the Textile Institute, 102(5), 395-404.
20. Zeydan, M., 2008. Modelling the Woven Fabric Strength Using Artificial Neural Network and Taguchi Methodologies. International Journal of Clothing Science and Technology, 20(1-2), 104-118.
21. Shabaridharan, K., Das, A., 2014. Analysis of Thermal Properties of Multilayered Fabrics by Full Factorial and Taguchi Method. Journal of the Textile Institute, 105(1), 29-41.
22. Kuo, C.F.J., Lin, W.T., 2019. Optimum Processing Parameters of Sueding Fabric Comfort by Applying the Taguchi Method and Fuzzy Theory. Textile Research Journal, 89(23-24), 5165-5176.
23. Özgür E., 2013. Dokunmuş Kumaşın Örgü Yapısının Şardonlu Kumaşın Kalite Özelliklerine Etkisinin İstatistiksel ve Taguchi Yöntemiyle Araştırılması, Master Thesis, Department of Textile Engineering, Unviersity of Çukurova, Adana/Turkey, 144.
24. Eymen U.E., 2007. SPSS 15.0 Veri Analizi Yöntemleri. URL: www.istatistikmerkezi.com.