Osmanlı Devleti [Hakkında Yazılmış] XVI. Asra Ait İbranice Bir Kronik: Eliyahu Kapsali’nin Seder Eliyahu Zuta’sı ve Verdiği Mesaj

Osmanlı tarihinin önemli kaynaklarından biri de Yahudi tarihçiler tarafından yazılan İbranîce kroniklerdir. Bunlar içerisinde en dikkat çekeni ise, Yahudi tarihçi Eliyahu Kapsali’nin (1483-1555) 1523 yılında kaleme aldığı Seder Eliyahu Zuta isimli kroniktir. Venedik hakimiyetindeki Girit’te doğan, İtalya’da (Padova) tahsil gördükten sonra cemaatine haham tayin edilen Kapsali, Osmanlı ve Venedik tarihi üzerine bir tarih kitabı yazmıştır. Kronik, dünyanın yaratılışından Osmanlı dönemine kadar kısa bir dünya tarihi anlatımından sonra, Osman Gazi’den (1302-1324) Yavuz Sultan Selim (1512-1520) dönemine kadarki olayların detaylı anlatından oluşmaktadır. Elinizdeki çalışma, Seder Eliyahu Zuta üzerine doktora hazırlayan Charles Berlin’in, tezinden türettiği bir makaledir. Makale, Kapsali üzerine yapılan nitelikli akademik araştırmanın bazı bölümlerinin özeti mahiyetindedir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı tarihi, Yahudi tarihi, Osmanlı-Yahudi tarihi, Eliyahu Kapsali

PDF

___

A. Neubauer, “Kibutsim ‘al Inyane ‘aseret ha-Şevatim u Bene Moşe”, Kovets ‘al Yad, IV, 1888.
Abba Hillel Silver, A History of Messianic Speculation in Israel, Boston 1959.
Avraham ben Solomon of Torrutiel, Sefer ha-Kabala, Medieval Jewish Chroni-cal and Chronological Notes, ed. A. Neubauer, Oxford 1887.
Avraham Zacuto, Sefer Yuhasin, London 1857.
Carl Gollner, Turcica: Die Europäischen Turkendrucke des XVI. Jahrhunderts, Berlin 1961.
David Ganz, Tsemah David, Warsaw 1859.
E. Shmueli, Don Yisthak Abravanel ve-Geruş Sefarad, Jerusalem 1963.
E. Strauss, Toldot ha-Yahudim be-Mitsrayim u Suriya, Jerusalem 1944-1945.
E.S. Hartom-U. Cassuto (eds.), Takanot Kandiya u Zihronoteha, Jerusalem 1943.
Extremos y Grandezas de Constantinopla, Madrid 1638.
Franz Babinger, Mohamet II le Conquèrant et son Temps, Paris 1954.
Frederick P. Bargebuhr, The Alhambre: a Cycle of Studies on the Eleventh Century in Moorish Spain, Berlin 1968.
Gershom Scholem, Major Trends in Jewish Mysticism, New York 1961.
Gerson D. Cohen, a Critical Edition with a Translation and Notes of The Book of Tradition (Sefer ha-Qabbalah) by Avraham İbn Daud, Philadelphia 1967.
H.H. Ben-Sasson, “Dor Gole Sefarad ‘al ‘atsmo”, Tsion XXVI, 1961.
H.H. Ben-Sasson, “Galut u Geula be-‘enav şel Dor Gole Sefarad”, Sefer Yovel le-Yitshak Baer, Jerusalem 1960.
Harry A. Wolfson, Philo, Cambridge 1947.
I. Rarzilay, Between Reason and Faith, Anti-Rationalism in Italian Jewish Tho-ught 1250-1650, The Hague 1967.
Isaac Abranavel, Maşmi’a Yeşu’a (aynı müellifin Peruş ‘al Neviim u Ketuvim içinde basılmıştır (Jerusalem 1959-1960).
Isaac Abravanel, Peruş ‘al Neviim u Ketuvim, Jerusalem 1959-1960.
Isaac Abravanel, Yeşi’ot Meşiho, Könisberg 1861.
J. Von Hammer, Histoire de l’Empire Otoman depiuis son Origine Jusqua nos Jours, Paris 1836.
Kapsali, Koah ha-Şem, 288b. (British Museum MS 1059, Add. 19, 971 (Se-der’e mülhak).
L. Thuasne, Djem Sultan, Paris 1892.
Moses Lattes (ed.), De Vita et Scriptis Eliae Kapsalii (İbranicesi: Likutim Şo-nim mi-Sefer Deve Eliyahu), Padua 1869.
N. Porges, “Elie Capsali et sa Chronique de Venise, pieces justificatives”, Revue des Etudes Juives, LXXIX (1924).
Nuh Arslantaş, Mısır’da Türkler, Araplar ve Yahudiler: Yahudi Tarihçi Yosef Sambari’nin Sefer Divrey Yosef İsimli İbranice Kroniği Bağlamında Bir İnceleme, İstanbul: İz Yayıncılık, 2015.
Peruş Nevu’ot ha-Yeled, Jewish Theological Seminary of America, MS Adler 1919.
Robert Schwoebel, The Shadow of the Cresent: The Renaissance Image of the Turk 14533-1517, Nieuwkoop 1967.
Sidney N. Fisher, The Foreign Relations of Turkey 1481-1512, Urbana 1948.
V. Tcherikover, Hellenistic Civilization and the Jews, Philadelphia 1959.
William H. Prescott, History of the Reign of Ferdinand and Isabella the Catho-lic, Philadelphia 1872.
Yosef ha-Kohen, Divre ha-Yamim le-Malhe Tsarfat u Malhe bet Otman ha-Togar, Amsterdam 1733.
Yosef ha-Kohen, Sefer Divre ha-Yamim le-Malhey Tsarfat u Malhe Bet Otoman ha-Togar, nşr. David A. Grosss, Jerusalem 1955.
Yosef Sambari, Divre Yosef, 72a-72b. (Manuscript 130, Library of the Alliance Israèlite Universelle).
Yosef Yavets, Or ha-Hayyim, Novidavahr 1794.
“Ha-Rav Eliyahu Kapsali ve sifro Seder Eliyahu Zuta”, nşr. M.A. ha-Levi, Min-hah le-Avraham (Elmaleh) içinde, Jerusalem 1959.