İş Örgütlerinin Etik Davranışları ve Liyakate Dayalı Profesyonel Yönetim Sistemleri: Türkiye-Avrupa Birliği Karşılaştırması

Bu çalışma, Türkiye ile Avrupa Birliği’nin kurucuları ve ilk üyelerinden oluşan 15 Avrupa ülkesinde (AB-15), iş örgütlerinin etik davranışlarının ve liyakate dayalı profesyonel yönetim sistemlerinin yaygınlığını karşılaştırmaktadır. Çalışmada, Dünya Ekonomik Forumu tarafından küresel düzeyde uygulanan Üst-Düzey Yönetici Düşünce Anketi’nin 12 yıllık verileri kullanılmıştır. İş örgütlerinin etik davranışlarına ilişkin olarak, ankette üst-düzey yöneticilerden istenen, ülkelerindeki işletmelerin kamu görevlileri, siyasetçiler ve diğer işletmelerle olan etkileşimleri kapsamında iş etiği seviyesini derecelendirmeleridir. Liyakat sistemi ekseninde profesyonel yönetim sistemi ise, katılımcılara sorulan, ülkelerindeki işletmelerde üst-düzey yönetim pozisyonlarında akraba ve tanıdıkların mı yoksa kalifiye profesyonel yöneticilerin mi olduğuna yönelik soruya verilen cevaplara göre derecelendirilmektedir. 1’den 7’ye kadar değişen skorlarda 1 en kötü uygulamayı (en zayıf etik uygulamaları ve tamamen liyakatten uzak yönetici seçim sistemi) ve 7 en iyi uygulamayı (mükemmel etik davranışı ve tamamen liyakat temelli yetkin yönetici seçim sistemi) ifade etmektedir. Ülkelerin skorları, anket skorlarının ülke düzeyinde yıllık ağırlıklı ortalamasına göre karşılaştırılmıştır. Sonuçlara göre hem iş etiği hem de profesyonel yönetim uygulamaları kapsamında, Türkiye’nin skorları dünya ortalamasına yakın iken AB-15 ortalamasının oldukça altında seyretmektedir. Bunun yanında, AB-15 ülkeleri içinde Yunanistan ve İtalya en kötü performans sergileyen ülkeler olarak Türkiye’den bile daha düşük skorlara sahiptirler.

Anahtar Kelimeler:

İş etiği, Liyakat sistemi, Profesyonel yönetim, Üst-düzey yönetici düşünce anketi

Ethical Behaviors and Merit-Based Professional Management Systems of Business Organizations: Turkey-European Union Comparison

This study compares the prevalence of ethical behaviors and merit-based professional management systems of business organizations in Turkey and 15 European Countries (EU-15) covering the founders and initial members of the European Union. In the study, a 12-year dataset of Executive Opinion Survey conducted globally by World Economic Forum was used. On the ethical behaviors of organizations, in the survey, executives are asked to rate the extent of corporate ethics of companies in their countries regarding the interactions with public officials, politicians, and other businesses. Merit-based professional management system ranked by executives is based on a question about whether relatives and friends or qualified professional managers hold senior management positions of organizations in executives’ countries. The scores range between 1 and 7 that 1 refers to the worst practice (extremely poor ethical behavior and no merit in manager selection) and 7 refers to best practice (excellent ethical behavior and merit-based qualified manager selection). Scores of countries are compared based on the annually weighed means of survey scores in country-level. Results reveal that in both business ethics and professional management systems, Turkey has scores varying around the world means those are far below of the EU-15 countries. Nevertheless, as the worst performers among the EU-15 countries, scores of Greece and Italy are lower than those of Turkey.

Keywords:

Business ethics, Merit system, Professional management, Executive Opinion Survey,

PDF

___

Betz, J. (1998). Business Ethics and Politics. Business Ethics Quarterly, 8(4), 693-702. Doi: 10.2307/3857548
Boone, P. F. & Van Den Bosch, F.A.J. (1997). Discerning a Key Characteristic of a European Style of Management: Managing the Tension between Integration Opportunities and the Constraining Diversity in Europe. International Studies of Management & Organization, 25(3), 109-127.
Brewster, C. (1995). Towards a 'European' Model of Human Resource Management. Journal of International Business Studies, 26(1), 1-21.
Büte, M. (2011). The Effects of Nepotism and Favoritism on Employee Behaviors and Human Resources Practices: A Research on Turkish Public Banks. TODAİE’s Review of Public Administration, 5(1), 185-208.
Çetinkaya, F. F., Şener, E. & Korkmaz, F. (2017). Aile İşletmeleri ve Kayırmacılık: Nitel Bir Araştırma. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(4), 119-133. Doing Business (2018). http://www.doingbusiness.org/data (11.03.2018).
Eğri, T. & Sunar, L. (2010). Türkiye’de İş Ahlakı Çalışmaları: Mevcut Durum ve Yönelimler. İş Ahlakı Dergisi, 3(5), 41-67.
European Communities (2006). Creating an Innovative Europe. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. http://www.eua.be/Libraries/research/aho_report.pdf?sfvrsn=0 (08.03.2018).
Fernández-Aráoz, C., Iqbal, S. & Ritter, J. (2015). Why Family Firms in East Asia Struggle with Succession. Harvard Business Review, https://hbr.org/2015/03/why-family-firms-in-east-asia-struggle-with-succession (17.03.2018).
Foss, N. J. & Saebi, T. (2016). Fifteen Years of Research on Business Model Innovation: How Far Have We Come, and Where Should We Go? Journal of Management, 43(1), 200-227. Doi: 10.1177/0149206316675927
Gopinath, C. (2008). Recognizing and Justifying Private Corruption. Journal of Business Ethics, 82(3), 747-754. Doi: 10.1007/s10551-007-9589-8
Greve, P. & Ruigrok, W. (2017). When Blood Is Thicker: Top Management Team Nepotism and Firm Growth in a Transition Context. Academy of Management Proceedings, 2017(1). Doi: 10.5465/ambpp.2017.17554abstract
Haley, U. C. V. & Haley, G. T. (2006). The logic of Chinese Business Strategy: East Versus West: Part II. Journal of Business Strategy, 27(2), 43-53, Doi: 10.1108/02756660610650037
Hedman, J. & Kalling, T. (2003). The Business Model Concept: Theoretical Underpinnings and Empirical Illustrations. European Journal of Information Systems, 12(1), 49-59. Doi: 10.1057/palgrave.ejis
Hemmert, M. & Jackson, K. (2016). Is There An East Asian Model of MNC Internationalization? A Comparative Analysis of Japanese and Korean Firms. Asia Pacific Business Review, 22(4), 567-594, Doi: 10.1080/13602381.2016.1168617
Jones, R. G. (2012). Nepotism in Organizations. New York: Routledge.
Karahan, A. & Yılmaz, H. (2014). Nepotizm ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi ve Bir Uygulama. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (27), 123-148.
Katz, L. (2007). Negotiating International Business: The Negotiator's Reference Guide to 50 Countries Around the World, 2nd Edition, Charleston: BookSurge Publishing.
Keats, B. W. & Hitt, M. A. (1988). A Causal Model of Linkages Among Environmental Dimensions, Macro Organizational Characteristics, and Performance. Academy of Management Journal, 31(3), 570-598. Doi: 10.5465/256460
Özkanan, A. & Erdem, R. (2015). Yönetimde Kayırmacı Uygulamalar Üzerine Nitel Bir Çalışma. MAKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(4),7-28.
Parker, M. (2003). Introduction: Ethics, Politics and Organizing. Organization, 10(2), 187-203. Doi: 10.1177/1350508403010002001
Pérez-González, F. (2006). Inherited Control and Firm Performance. American Economic Review, 96(5), 1559-1588. Doi: 10.1257/aer.96.5.1559
Pritchard, J. P. & Armistead, C. (1999). Business Process Management-Lessons from European Business. Business Process Management Journal, 5(1), 10-35, Doi: 10.1108/14637159910249144 (07.03.2018).
REF-TÜSİAD ve Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (2018). http://ref.sabanciuniv.edu/tr (11.03.2018).
Salvato, C., Minichilli, A. & Piccarreta, R. (2012). Faster Route to the CEO Suite: Nepotism or Managerial Proficiency? Family Business Review, 25(2), 206-224. Doi: 10.1177/0894486511427559
Schwab, K. (2017). The Global Competitiveness Report 2017–2018. Geneva: World Economic Forum.
Steidlmeier, P. (1999). Gift Giving, Bribery and Corruption: Ethical Management of Business Relationships in China. Journal of Business Ethics, 20(2), 121-32.
T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı (2018). Türkiye'nin AB Müktesebatına Uyum Programı (2007-2013). https://www.ab.gov.tr/6.html (07.04.2018).
Tonus, H. Z. & Oruç, İ. (2012). İnsan Kaynakları Yönetiminde Etik Dışı Davranışlar ve Yönetimi: Bir İşletmenin Personel Yönetmeliği İçerik Analizi. İş Ahlakı Dergisi, 5(10), 149-181.
Velasquez, M. (2010). Corruption and Bribery. Brenkert, G. G. & Beauchamp, T. L. (Eds.), The Oxford Handbook of Business Ethics, 471-500. Doi: 10.1093/oxfordhb/9780195307955.003.0017
Weber, J. & Getz (2004). Buy Bribes or Bye-Bye Bribes: The Future Status of Bribery in International Commerce. Business Ethics Quarterly, 14(4), 695-711.
World Economic Forum-WEF (2018). The Executive Opinion Survey, Global Competitiveness Reports (2006-2018), https://www.weforum.org/reports (10.04.2018).