Örgütsel Adalet, İş Motivasyonu ve Öğretmen Performansı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Bu çalışmada öğretmen görüşlerine göre örgütsel adalet, öğretmen motivasyonu ve öğretmen performansı arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 eğitim-öğretim yılında kamu okullarında görev yapmakta olan ve gönüllü katılım sağlayan 290 öğretmen oluşturmuştur. Çalışma verilerinin toplanması sürecinde Örgütsel Adalet, İş Motivasyonu ve İşgören Performansı Ölçekleri kullanılmıştır. Çalışmada nicel analiz teknikleri uygulanmıştır. Çalışma verileri betimsel istatistikler, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ve yapısal eşitlik modellemesi (YEM) ile çözümlenmiştir. Çalışmada örgütsel adalet ve iş motivasyonu bağımsız değişkenler ve öğretmen performansı da bağımlı değişken olarak belirlenmiştir. Analizler SPSS 22.0 ve Lisrel 8.8 programı aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Bulgular, öğretmenlerin iş motivasyonu ve örgütsel adalet algılarının görece orta düzeyde olduğunu işaret etmiştir. Öğretmenlerin performans algıları ise görece yüksek düzey olarak saptanmıştır. Ayrıca, örgütsel adalet, iş motivasyonu ve öğretmen performansı arasında pozitif yönlü, düşük ve orta düzeyde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Son olarak, YEM analizi, iş motivasyonunun örgütsel adalet ile öğretmen performansı arasında kısmi aracı bir değişken rolüne sahip olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Örgütsel adalet, İş motivasyonu, Öğretmen performansı, Öğretmen

The Investigation of The Relationships Between Organisational Justice, Work Motivation and Teacher Performance

In this study, it was examined that the relationships between organizational justice, teacher motivation and teacher performance according to teacher opinions. The study group of the research was consisted of 290 teachers who works public schools in 2016-2017 academic year. The Organizational Justice, Work Motivation and Employee Performance Scales were used in the process of collecting the study data. Quantitative analysis techniques were applied in the study. The research data were analyzed with descriptive statistics, confirmatory factor analysis (CFA) and structural equation modeling (SEM). Organizational justice and work motivation were independent and teacher performance was dependent variables in the study. Analyzes were performed through SPSS 22.0 and Lisrel 8.8 program. Findings have shown that teachers' job motivation and organizational justice perceptions are moderate. The performance perceptions of the teachers were determined as high level. Also, it was found that there is positive, low and moderate significant relationships among the organisational justice, work motivation and teacher performance in the study. Finally, SEM analysis showed that job motivation is a partial mediator between organizational justice and teacher performance.

Keywords:

Organisational justice, Work motivation, Teacher performance, Teacher,

PDF

___

Yılmaz, F. (2009). Eğitim örgütlerinde örgüt kültürünün öğretmenlerin iş motivasyonu üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yıldız, K. (2013). Öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel güven algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 289-316.
Yazıcı, H. (2009). Öğretmenlik mesleği, motivasyon kaynakları ve temel tutumlar: Kurumsal bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 33-46.
Woessmann, L. (2011). Cross-country evidence on teacher performance pay. Economics of Education Review, 30, 404-418.
Wasti, S. A. (2001). Örgütsel adalet kavramı ve tercüme bir ölçeğin Türkçe de güvenirlik ve geçerlik analiz. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1, 33-50.
Veziroğlu Çelik, M. (2014). Okul öncesi eğitimde örgütsel iklimin öğretmen performansına etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Titrek, O. (2009). Okul türüne göre okullardaki örgütsel adalet düzeyi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 552-573.
Taşdan, M. ve Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales’ adaptation to Turkish. TED Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(150), 87–96.
Tansky, J. W. (1993). Justice and organizational citizenship behaviours: What is the relationship? Employee Responsibility and Rights Journal, 6(3), 195-207.
Tanrıverdi, H., Koşaslan, G. ve Perdeci, O. (2017). Örgütsel adalet, örgütsel bağlılık ve motivasyon arasındaki ilişki. Ulakbilge, 5(11), 533-555.
Tanrıverdi, S. (2007). Katılımcı okul kültürünün yabancı dil öğretmenlerinin iş motivasyonuyla ilişkisine yönelik örnek bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tan, Ç. (2006). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet konusundaki algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Smith, T. M. (1999). A study of the relationship between principal’s leadership style and teacher motivation: The teachers’ perspective. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Georgia State University College of Education, Georgia.
Selvitopu, A. ve Şahin, H. (2013). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 171-189.
Seçkin, Z. ve Demirel, Y. (2014). Çalışanların örgütsel adalet algıları ile psikolojik yıldırma davranışı (mobbing) arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 329-348.
Rutter, M., & Maughan, B. (2002). School effectiveness findings 1979-2002. Journal of School Psychology, 40(6), 451-475.
Riketta, M. (2002). Attitudinal organizational commitment and job performance: A meta-analysis. Journal of Organizational Behaviour, 23, 257-266.
Reis, H., Sheldon, K., Gable, S., Roscoe, J., & Ryan, R. (2000). Daily well-being: The role of autonomy, competence and relatedness. Personality and Social Psychology Bulletin, 26, 419-435.
Recepoğlu, E. (2013). Öğretmenlerin iş motivasyonlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 575-588.
Polat, S. ve Kazak, E. (2014). Okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 71-92.
Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307-331.
Pelletier, L. G., Séguin-Lévesque, C., & Legault, L. (2002). Pressure from above and pressure from below as determinants of teacher’s motivation and teaching behaviors. Journal of Educational Psychology, 94, 186-196.
Özdemir, M. ve Gören, S. Ç. (2017). Psikolojik güçlendirme, liderlik uyumu ve öğretmen performansı ilişkisinde örgütsel bağlılığın aracılık rolü. İlköğretim Online, 16(1), 342-353.
Özdemir, M. ve Yirmibeş, A. (2016). Okullarda liderlik ekibi uyumu ve öğretmen performansı ilişkisinde iş doyumunun aracı etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 323-348.
Muse, L. A., & Stamper, C. L. (2007). Perceived organisational support: Evidence for a mediated association with work performance. Journal of Managerial Issues, 19(4), 517-535.
Mullins, L. J. (2007). Management and Organisational Behaviour. Eighth Edition, Pearson Education Limited, England.
Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76(6), 845-855.
Mitchell, T. R. (1982). Motivation: new directions for theory, research, and practice. Academy of Management Review, 7(1), 80-88.
Memişoğlu, S. P. ve Kalay, M. (2017). İlkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve motivasyonları arasındaki ilişki (Bolu ili örneği). Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(4), 367-392.
Macey, W. H., Schneider, B., Barbera, K. M., & Young, S. A. (2009). Employee Engagement: Tools for Analysis, Practice and Competitive Advantage. Wiley-Blackwell, West Sussex, UK.
MacKinnon, D. P., Fairchild, A. J., & Fritz, M. S. (2007). Mediation analysis. Annual Review of Psychology, 58, 593-614.
Loi, R., Hang-yue, N., & Foley, S. (2006). Linking employees’ justice perceptions to organizational commitment and intention to leave: the mediating role of perceived organizational support. Journal of Occupational & Organizational Psychology, 79,101-120.
Lewis, P. S., Goodman, S. H., & Fandt, P. M. (1995). Management: Challenges in the 21st Century. New York: West Publishing Company.
Levesque, M., Blais, M. R., & Hess, U. (2004). Motivational dynamic of burnout and well-being among African teachers. Canadian Journal of Behavioural Science, 36(3), 190-201.
Latham, G. P., & Pinder, C. C. (2005). Work motivation theory and research at the dawn of the twentyfirst century. Annual Review of Psychology, 56, 485-516.
Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (6. Basım). Ankara: Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd. Şti.
Kabaklı Çimen, L. (2015). Öğretmenlerin aile işlevleri ile mesleki performans düzeylerinin karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37), 759-772.
Jesus, S. N., & Lens, W. (2005). An integrated model for the study of teacher motivation. Applied Psychology: An International Review, 54(1), 119-134.
İşcan, Ö. F. ve Tanrıbil, S. (2016). Vizyoner liderlik davranışlarının çalışanların örgütsel bağlılıklarına ve adalet algılarına etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 1021-1032.
İren, S. (2015). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile mesleki motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Tuzla örneği. İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ifinedo, P. (2003). Employee Motivation and Job Satisfaction in Finnish Organizations: A Study of Employees in the Oulu Region, Finland. Master of Business Administration Thesis, University of London.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (1987). Educational Administration: Theory, Research and Practice. New York: Random House.
Henle, C. A. (2005). Predicting workplace deviance from the interaction between organisational justice and personality. Journal of Managerial Issues, 17(2), 247-263.
Heneman, H. G., III, & Milanowski, A. T. (2003). Alignment of human resource practices and teacher performance competency. Peabody Journal of Education, 79(4), 108-125.
Hatipoğlu, A. ve Kavas, E. (2016). Veli yaklaşımlarının öğretmen performansına etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4), 1012-1034.
Hassan, A., & Chandaran, S. (2005). Quality of supervisor-subordinate relationship and work outcome: organizational justice as mediator. IIUM Journal of Economic and Management, 13(1), 33-52.
Güngörmez, E. (2014). Örgütsel adalet algısının performans üzerindeki etkisi; Adıyaman ilinde çalışan öğretmenlerüzerine bir uygulama. Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Güçlü, N., Recepoğlu, E. ve Kılınç, A. Ç. (2014). İlköğretim okullarının örgütsel sağlığı ile öğretmenlerin iş motivasyonları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi *Hacettepe University Journal of Education], 29(1), 140-156.
Greenberg, J., & Colquitt, J. A. (2005). Handbook of organizational justice. NewJersey: LEA.
Greenberg, J. (1990). Organizational justice: yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management, 16, 399-432.
Grant, A. M. (2008). Does intrinsic motivation fuel the prosocial fire? Motivational synergy in predicting persistence, performance, and productivity. Journal of Applied Psychology, 93(1), 48-58.
Fernet, C., Senecal, C., Guay, F., Marsh, H., & Dowson, M. (2008). The Work Tasks Motivation Scale for Teachers (WTMST). Journal Of Career Assessment, 16(2), 256-279.
Ertürk, R. (2014). Öğretmenlerin iş motivasyonları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Bolu ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
Ertan, H. (2008). Örgütsel bağlılık, iş motivasyonu ve iş performansı arasındaki ilişki: Antalya’da beş yıldızlı otel işletmelerinde bir inceleme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Emir, A. (2017). İlkokullarda ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalete ilişkin görüşleri ilemotivasyon düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Dündar, S., Özutku, H. ve Taşpınar, F. (2007). İçsel ve dışsal motivasyon araçlarının işgörenlerin motivasyonları üzerindeki etkisi: Ampirik bir inceleme. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 107-108.
Dilek, H. (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dressler, G. (2001). Management: Leading People and Organization in the 21st Century. Harlow: Prentice Hall.
DeConinck, J. B. (2010). The effect of organizational justice, perceived organizational support, and perceived supervisor support on marketing employees' level of trust. Journal of Business Research, 63, 1349-1355.
Deci, E. L., Eghrari, H., Patrick, B. C., & Leone, D. R. (1994). Facilitating internalization: the selfdetermination theory perspective. Journal of Personality, 62(1), 119-142.
Deci, E. L., Connell, J. P., & Ryan, R. M. (1989). Self-determination in a work organization. Journal of Applied Psychology, 74, 580-590.
Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1) 35-46.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi. Ankara.
Çetinkaya, M. ve Çimenci, S. (2014). Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi ve örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü: Yapısal eşitlik modeli çalışması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 237-278.
Cropanzano, R., Prehar, C. A., & Chen, P. Y. (2002). Using social exchange theory to distinguish procedural from interactional justice. Group and Organizational Management, 27, 324-351.
Cottringer, W. (1999). Managing fairness. Executive Excellence, 16(10), 13.
Colquitt, J. A, Conlin, D. E., Wesson, M. J., Porter, O. L. H., & Ng, K. L. (2001). Justice at the millennium: a metaanalytic review of 25 years of organizational justice research. J Appl Psychol, 86(3), 425-445.
Cohen-Charash Y, & Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: a meta-analysis. Org Beh Hum Dec Proc, 86, 278-321.
Cerit, Y. (2015). Mekanik okul yapısı ile öğretmenlerin performansları arasındaki ilişki: rol belirsizliğinin arabulucu etkisi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 237-250.
Cerit, Y. (2012). Lider üye etkileşimi ile öğretmenlerin performansları arasındaki ilişki. Balikesir University The Journal of Social Sciences Institute, 15(28), 33-46.
Büyükgöze, H. ve Özdemir, M. (2017). İş doyumu ile öğretmen performansı ilişkisinin Duygusal Olaylar Kuramı çerçevesinde incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 311-325.
Baş, G. ve Şentürk, C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 29-62.
Barnabé, C., & Burns, M. (1994). Teachers’ job characteristics and motivation. Educational Research, 36(2), 171-185.
Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma (5. bs.). Ankara: Pegem.
Bal, V. (2014). Örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Manisa’daki eğitim kurumlarında bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-9.
Bakker, A. B., & Bal, P. M. (2010). Weekly work engagement and performance: A study among starting teachers. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83, 189-206.
Ambrose, M., & Kulik, C. T. (1999). Old friends, new faces: motivation research in the 1990s. Journal of Management, 25(3), 231-292.
Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2010). Değerlere göre yönetim ve örgütsel adalet ilişkisinin ortaöğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(4), 463-484.
Altaş, S. S. ve Çekmecilioğlu, H. G. (2015). Örgütsel adalet algısının iş tatmini, örgütsel bağlılık ve iş performansı üzerindeki etkileri: okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(3), 421-439.
Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organisation. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
Akman, Y. (2017). Öğretmenlerin algılarına göre iş motivasyonu ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14-1(27), 71-88.
Akman, Y. (2015). Örgütsel depresyonun, iş motivasyonu ve işle bütünleşmeyle ilişkisi[Bildiri]. VII. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı. 28-31 Mayıs 2015, (ss. 453-469). Muğla. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
Adeyemi, T. O. (2011). Principals’ leadership styles and teachers’ job performance in senior secondary schools in Ondo State, Nigeria. Current Research Journal of Economic Theory, 3(3), 84-92.