Ergenlerde Siber Zorbalığa Maruz Kalma Durumuna Göre Psikolojik Sağlamlığın İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı; ergenlerin siber zorbalığa maruz kalma durumlarına, cinsiyete, sınıf düzeyine, anne-baba eğitim düzeyine, okul türüne ve sosyal medyada geçirilen zamana göre psikolojik sağlamlıklarını incelemektir. Katılımcılar 14-19 yaş aralığındaki 1040 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Veriler, Ergen Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (EPDÖ), Siber Mağduriyet Ölçeği (SMÖ) ve Kişisel Bilgi Formu (KİF) kullanılarak toplanmış ve iki faktörlü ANOVA tekniği ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, siber zorbalığa maruz kalmayan ergenlerin psikolojik sağlamlıkları siber zorbalığa maruz kalan ergenlere göre daha yüksek bulunmuştur. Kızların psikolojik sağlamlıklarının erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Öğrencilerin, sosyal medyada günlük harcadıkları zamanları artıkça psikolojik sağlamlıklarının düştüğü gözlenmiştir. Ayrıca anne eğitim düzeyinin de öğrencilerin psikolojik sağlamlıkları üzerinde anlamlı etkisi olduğu görülmüştür. Öğrencilerin psikolojik sağlamlıkları üzerinde baba eğitim düzeyi, lise türü ve sınıf düzeyi değişkenlerinin anlamlı düzeyde farklılaşma oluşturmadığı saptanmıştır. Siber zorbalığa maruz kalma durumu ile anne eğitim düzeyinin ortak etkisinin psikolojik sağlamlık üzerinde anlamlı etkisinin olduğu görülürken, diğer değişkenlerin etkileşimlerinin psikolojik sağlamlık üzerinde anlamlı etkisinin olmadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Psikolojik Sağlamlık, Siber Zorbalık, Ergenlik, Zorbalığa Maruz Kalma

Investigation of Resilience in According Exposure to Cyberbullying in Adolescents

This research aims to examine the resilience of adolescents according to their exposure to cyberbullying, gender, grade level, parental education level, school type and time spent on social media. Participants consisted of 1040 high school students between the ages of 14-19. Data were collected using the APRS, CVS and PIF, and analyzed with the two-factor ANOVA technique. Data analysis shows that the resilience of the adolescents not exposed to cyberbullying was found to be higher than the adolescents exposed to cyberbullying. It is seen that the resilience of girls is higher than that of boys. It is observed that the resilience of the students decreases as the time they spend daily on social media increases. In addition, it is seen that the education level of the mother had a significant effect on the resilience of the students. It is determined that the variables of father's education level, high school type and grade level do not differ significantly on the resilience of the students. It is found that the joint effect of exposure to cyberbullying and mother's education level has a significant effect on resilience, while the interactions of other variables do not have a significant effect on resilience.

Keywords:

Resilience, Cyberbullying, Adolescence, Exposure of Bullying,

PDF

___

Akgün, Ü. (2018). Lise öğrencilerinde psikolojik sağlamlığın yordayıcıları olarak güvengenlik ve mizah tarzları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
Aktaş, B. (2018). Ortaokul öğrencilerinde internet ve dijital oyun bağımlılığının psikolojik sağlamlık ve saldırganlıkla ilişkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kafkas Üniversitesi.
Arıcak, O.T., Kınay, H. & Tanrıkulu, T. (2012). Siber Mağduriyet Ölçeği’nin ilk psikometrik bulguları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11(1), 1–6.
Bahadır, E. (2009). Sağlıkla ilgili fakültelerde eğitime başlayan öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeyleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Beran, T., & Li, Q. (2005). Cyber harassment: A study of new method for an old behavior. Journal of Educational Computing Research, 32(3), 265–277. https://doi.org/10.2190/8YQM-B04H-PG4D-BLLH
Bulut, B. (2016). Ergenlerin anksiyete, sosyal destek ve psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
Bulut, S., Doğan, U., & Altundağ, Y. (2013). Adolescent Psychological Resilience Scale: Validity and reliability study. Suvremena Psihologija, 16(1), 21–32.
Catterall, J. S. (1998). Risk and resilience in student transitions to high school. American Journal of Education, 106(2), 302–333. https://doi.org/10.1086/444184
Chun, J., Lee, S., & Kim, J. (2021). Conceptualizing the protective factors of cyberbullying victimization in Korean adolescents. School Mental Health, 13(3), 473–486. https://doi.org/10.1007/s12310-021-09422-0
Çevik, Ç. (2016). İnternet kullanım süresinin ergenler üzerindeki psikolojik etkileri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
Çetinkaya, A. (2018). Lise öğrencilerinin kendini toparlama gücü düzeyleri ve öznel iyi oluşu artırma stratejilerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi
Dayıoğlu, B. (2008). Üniversite giriş sınavına hazırlanan adaylarda psikolojik sağlamlık: Öğrenilmiş güçlülük, algılanan sosyal destek ve cinsiyetin rolü [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ortadoğu Teknik Üniversitesi
David-Ferdon, C., & Hertz, M. F. (2009). Electronic media and youth violence; a CDC issue brief for researchers. Atlanta (GA): Centers for Disease Control.
Donnon, T. (2009). Understanding how resiliency development influences adolescent bullying and victimization. Canadian Journal of School Psychology, 25(1), 101–113. https://doi.org/10.1177/0829573509345481
Ekşi, F. & Durmuş, Ü. (2013). Bir kişilerarası iletişim problemi olarak internet bağımlılığı ve siber zorbalık: Psikolojik danışma açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 91–115.
Ergün, O. (2016). Ergenlerde psikolojik sağlamlık ile duygusal zekâ özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
Erbiçer, S. E. (2017). Üniversite öğrencilerinin siber zorbalık ve siber mağduriyet düzeylerinin sosyal uyuma ve bazı kişisel değişkenlere göre incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
Eroğlu, Y., Aktepe, E., Akbaba, S., Işık, A., & Özkorumak, E. (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(177), 93–107. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.3698
Garmezy, N. (1991). Resilience in children’s adaptation to negative life events and stressed environments. Pediatric Annals, 20(9), 459– 466. https://doi.org/10.3928/0090-4481-19910901-05
Gündaş, A. (2013). Lise öğrencilerinde psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak benlik kurgusu ve bağlanma stilleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Gündaş, A., & Koçak, R. (2015). Lise öğrencilerinde psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak benlik kurgusu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 795–802.
Gündüz, R. (2017). 12-14 yaşındaki ergenlerde algılanan ana baba tutumları benlik algısı ve psikolojik sağlamlık [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Nişantaşı Üniversitesi.
Gürgan, U. (2014). Üniversite öğrencilerinin yılmazlık ve iyilik halinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. NWSA-Education Sciences, 9(1), 18–35.
Grych, J., Hamby, S., & Banyard, V. (2015). The resilience portfolio model: Understanding healthy adaptation in victims of violence. Psychology of Violence, 5(4), 343–354. https://doi.org/10.1037/a0039671
Hinduja, S., & Patchin, J.W. (2009). Bullying beyond the schoolyard: Preventing and responding to cyberbullying. Corwin Press.
Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2017). Cultivating youth resilience to prevent bullying and cyberbullying victimization. Child Abuse & Neglect, 73, 51–62. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2017.09.010
Hou, X. L., Wang, H. Z., Guo, C., Gaskin, J., Rost, D. H., & Wang, J. L. (2017). Psychological resilience can help combat the effect of stress on problematic social networking site usage. Personality and Individual Differences, 109, 61–66. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.12.048
Kabadayı, F., & Sarı, S. V. (2018). What is the role of resilience in predicting cyber bullying perpetrators and their victims? Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 28(1), 102–117. https://doi.org/10.1017/jgc.2017.20
Koç, Y. P. (2014). Ergenlerde psikolojik dayanıklılık ile benlik kurgusu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
Kowalski, R. M., Giumetti, G. W., Schroeder, A. N., & Lattanner, M. R. (2014). Bullying in the digital age: a critical review and meta-analysis of cyberbullying research among youth. Psychological Bulletin, 140(4), 1073–1137. https://doi.org/10.1037/a0035618
Kwan, I., Dickson, K., Richardson, M., MacDowall, W., Burchett, H., Stansfield, C., & Thomas, J. (2020). Cyberbullying and children and young people's mental health: a systematic map of systematic reviews. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 23(2), 72–82. https://doi.org/10.1089%2Fcyber.2019.0370
Laftman, S. B., Modin, B., & Östberg, V. (2013). Cyberbullying and subjective health: A large-scale study of students in Stockholm, Sweeden. Children and Youth Services Review, 35, 112–119. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2012.10.020
Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227–238. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227
Navarro, R., Yubero, S., & Larrañaga, E. (2018). Cyberbullying victimization and fatalism in adolescence: Resilience as a moderator. Children and Youth Services Review, 84, 215–221. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2017.12.011
Oktan, V. (2008). Üniversite sınavına hazırlanan ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
Oskay, G. (1986). Ana-baba ergen ilişkilerini geliştirici öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 77–93.
Özcan, B. (2005). Anne-Babaları boşanmış ve anne-babaları birlikte olan lise öğrencilerinin yılmazlık özellikleri ve koruyucu faktörler karşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
Özdamar, K. (2001). Paket programlar ve istatistiksel veri analizi (çok değişkenli),(4. bs.). Kaan Yayınları.
Quinn, A. H. (2015). The moderating effect of resilience factors on bully victimization and subsequent psychological adjustment problems among adolescent girls [Unpublished doctoral dissertation]. Antioch University.
Rew, L., Taylor-Seehafer, M., Thomas, N. Y. & Yockey, R. D. (2001). Correlates of resilience in homeless adolescents. Journal of Nursing Scholarship, 33(1), 33–40. https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2001.00033.x
Rumfola, M. T. (2008). Cyber-Bullying: Bullying in the 21st Century [Unpublished master thesis]. The College at Brockport.
Sabancı, Y. (2018). Ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyetin yordayıcıları olarak akılcı olmayan inançlar psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaçlar [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
Salami, S. O. (2010). Moderating effects of resilience, self-esteem and social support on adolescents’ reactions to violence. Asian Social Science, 6(12), 101. https://doi.org/10.5539/ass.v6n12p101
Santos, D., Mateos-Pérez, E., Cantero, M., & Gámez-Guadix, M. (2021). Cyberbullying in adolescents: Resilience as a protective factor of mental health outcomes. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 24(6), 414–420. https://doi.org/10.1089/cyber.2020.0337
Serin, H. (2012). Ergenlerde siber zorbalık/siber mağduriyet yaşantıları ve bu davranışlara ilişkin öğretmen ve eğitim yöneticilerinin görüşleri [Yayınlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
Sun, J., & Stewart, D. (2007). Age and gender effects on resilience in children and adolescents. International Journal of Mental Health Promotion, 9(4), 16–25. https://doi.org/10.1080/14623730.2007.9721845
Şahin, H. (2018). Ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeyleri ve hayat amaçları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Haliç Üniversitesi.
Şam, M. (2017). Ergenlerde siber zorba ve mağdur olmanın anne baba tutumları ve okul iklimi ile ilişkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
Thompson, R.B., Corsello, M., McReynolds, S. & Conklin-Powers, B. (2013). A longitudinal study of family socioeconomic status (SES) variables as predictors of socio-emotional reslience among mentored youth. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 21(4), 378–391. https://doi.org/10.1080/13611267.2013.855864
Toprak, H. (2014). Ergenlerde mutluluk ve yaşam doyumunun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaç doyumu [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
Turgut, Ö. (2015). Ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin, önemli yaşam olayları, algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
Uçar, T. (2014). Özel eğitim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin ve mesleki sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul İli Avrupa Yakası Örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
Ünlü, Z. R. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik dayanıklılık [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
Werner, E. E. (1993). Risk, resilience, and recovery: Perspectives from the kauai longitudinal study. Development and Psychopathology, 5(4), 503–503. https://doi.org/10.1017/S095457940000612X
Werner, E. (2005). Resilience and recovery: Findings from the Kauai longitudinal study. Research, Policy, and Practice in Children’s Mental Health, 19(1), 11–14.
Windle, G. (2011). What is resilience? A review and concept analysis. Reviews in Clinical Gerontology, 21(2), 152–169. https://doi.org/10.1017/S0959259810000420
Yazıcı, Y. (2017). Ergenlerin öz yeterlilikleri ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
Yöndem, Z. D., & Bahtiyar, M. (2016). Ergenlerde psikolojik dayanıklılık ve stresle baş etme. The Journal of Academic Social Science Studies, 45, 53–62. https://doi.org/10.9761/JASSS3419