Hakime ASLAN, Tülay ÇETKİN, Rukiye DEMİR

Dahili servislerde yatan hastaların kronik hastalıklara uyumunun sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerine etkisi

Amaç: Bu araştırma, kronik hastalığı olan bireylerin kronik hastalıklarına uyumlarının, sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın yürütüldüğü zaman aralığında dahili kliniklerde yatan ve araştırma kriterlerini karşılayan 104 hasta ile araştırma yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında hastaların sosyo-demografik özelliklerini değerlendiren “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Kronik Hastalıklara Uyum Ölçeği (KHUÖ)” ve “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II (SYBDÖ)” kullanılmıştır. Bulgular: Hastaların KHUÖ toplam puan ortalamasının 84.99±12.45 olduğu ve hastaların kronik hastalıklara uyumunun ortalamanın üzerinde olduğu görülmüştür. Hastaların SYBDÖ toplam puan ortalaması ise 130.27±24.50 bulunmuş ve hastaların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını benimseme düzeylerinin ortalama düzeyde olduğu belirlenmiştir. Hastaların kronik hastalıklara uyumunun sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını benimseme düzeyi üzerine pozitif yönde etkili olduğu (B=1.045) ve istatistiksel olarak sonucun önemli olduğu saptanmıştır. Sonuç: Hastaların kronik hastalıklara uyumunun sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını benimseme düzeyi üzerine pozitif yönde etkili olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Adaptation to illness, Healthy lifestyle, Chronic disease

Effects of chronic illness adaptation on the healthy lifestyle behaviours of patients in internal services

Purpose: This descriptive study investigated the effects of chronic illness adaptation on the healthy lifestyle behaviours of patients in internal services. Materials and Methods: The research was conducted with 104 inpatients at the Bingöl State Hospital. No sampling method was used in the study. A descriptive information form was utilised to record the patients’ sociodemographic characteristics. The Adaptation to Chronic Illness Scale (ACIS) and the Healthy Lifestyle Behavior Scale-II (HLBS-II) were used to collect the data on their adaptation and behaviour levels. Results: The patients’ total mean ACIS score was 84.99±12.45, meaning that their adaptation to chronic illness was above average. Moreover, since their total mean HLBS-II score was 130.27±24.50, their adaptation to healthy lifestyle behaviours was moderate. The patients’ adaptation to chronic illness positively affected their healthy lifestyle behaviours (B=1.045), and this result was statistically significant. Conclusion: Chronic illness adaptation positively influenced healthy lifestyle behaviours.

Keywords:

Chronic disease, Adaptation to illness, Healthy lifestyle,

PDF

___

1. Durna Z. Kronik hastalıklar ve önemi. In: Durna Z, ed, Kronik Hastalıklar ve Bakım. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 2012;1-7.
2. Adegbola M. Spirituality and quality of life in chronic illness. J Theor Construction Testing. 2007;10:42-6.
3. Özdemir Ü, Taşcı S. Kronik hastalıklarda psikososyal sorunlar ve bakım. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2013;1:57-72.
4. Schmidt H. Chronic disease prevention and health promotion, In: Barrett DH, Ortmann LW, Dawson A, Saenz C, Reis A, Bolan G, eds, Public Health Ethics: Cases Spanning the Globe [Internet], Switzerland, Springer International Publishing AG, 2016;137‐53.
5. Yilmaz CK, Kara FŞ. The effect of spiritual well-being on adaptation to chronic illness among people with chronic illnesses. Perspect Psychiatr Care. 2021;57:318-25.
6. Atik D, Karatepe H. Scale development study: adaptation to chronic illness. Acta Medica Mediterranea. 2016;32:135-42.
7. Vatansever Ö, Ünsar S. Esansiyel hipertansiyonlu hastaların ilaç tedavisine uyum/öz etkililik düzeylerinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Türk Kardiyoloji Derneği Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2014;5:66-74.
8. Korkut Owen F, Demirbaş Çelik N. Yaşam boyu sağlıklı yaşam ve iyilik hali. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2018;10:440-53.
9. Aksoy T, Uçar H. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2014;1:53-67.
10. Tian WH, Tien JJ. Health behaviors and health status among middle-aged and older adults with chronic diseases in Taiwan. Int J Environ Res Public Health. 2020;17:7196.
11. Michishita R, Matsuda T, Kawakami S. The accumulation of healthy lifestyle behaviors preventsthe incidence of chronic kidney disease (ckd) in middle-agedand older males. Environ Health Prev Med. 2016;21:129-37.
12. Tuomilehto J, Lindstrom J, Eriksson JG. Prevention of type 2 diabetes mellitus by changes in lifestyle among subjects with impaired glucose tolerance. N. Engl. J. Med. 2001;344:1343-50.
13. Knowler WC, Barrett-Connor E, Fowler SE, Hamman RF, Lachin JM, Walker EA et al. Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin. N Engl J Med. 2002;346393-403.
14. Çınar S. Hemodiyaliz hastalarında psikososyal uyum ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2009;6:22-8.
15. Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The healthpromoting lifestyle profile: development and psychometric characteristics. Nurs Res. 1987;36:76– 81.
16. Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Healthy Life Style Behavior Scale II: A reliability and validity study. Journal of Cumhuriyet University School of Nursing. 2008;12:1-13.
17. Karatepe H, Atik D, Özcan Yüce U. Adaptation with the chronic disease and expectations from nurses. Erciyes Med J. 2020;42:18- 24.
18. Erci B, Elibol M, Aktürk Ü. Hipertansiyon hastalarının tedaviye uyumunu ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2018;26:79–92.
19. Çalık A, Kapucu S. Diyabetli hastalarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını geliştirme: Pender’in sağlığı geliştirme modeli. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2017;4:62-75.
20. Lavie CJ, Ozemek C, Carbone S, Katzmarzyk PT, Blair SN. Sedentary behavior, exercise, and cardiovascular health. Circ Res. 2019;124:799–815.
21. Spring B, King AC, Pagoto SL, Van Horn L, Fisher JD. Fostering multiple healthy lifestyle behaviors for primary prevention of cancer. Am Psychol. 2015;70:75–90.
22. Chan YY, Teh CH, Lim KK, Lim KH, Yeo PS, Kee CC et al. Lifestyle, chronic diseases and self-rated health among Malaysian adults: results from the 2011 National Health and Morbidity Survey (NHMS). BMC Public Health. 2015;15:1-12.
23. Yuet LM, Alexander M, Chun CJ. Coping and adjustment in chinese patients with chronic obstructive pulmonary disease. Int J Nurs Stud. 2002;3984:383–95.
24. Akın Korhan E, Hakverdioğlu Yönt G, Tokem Y et al. Determianation of care dependency level of patients staying in medical and surgical clinics. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;16:199‐ 204.
25. Demirbas N, Kutlu R. Çoklu ilaç kullanan yetişkin bireylerin tedaviye uyumu ve öz-etkililik düzeyleri. Ankara Medical Journal. 2020;20:269-80.
26. Savaşan A, Ayten M, Ergene O. Koroner arter hastalarında sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve umutsuzluk. Journal of Psychiatric Nursing. 2013;4:1- 6.
27. Ardahan M, Bayık-Temel A. Prostat kanserli hastalarda yaşam kalitesi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışı ilişkisi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2006;22:1-14.
28. Gömleksiz M, Yakar B, Pirinç E. Tıp fakültesi öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili faktörler. Dicle Tıp Dergisi. 2020;47:347-58
29. Yanık A, Noğay NH. Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi. 2017;22:167-76.
30. Küçükberber N, Özdilli K, Yorulmaz H. Kalp hastalarında sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesine etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Anadolu Kardiyoloji Derg. 2011;11:619-26.
31. Özkaraman A, Balcı-Alparslan G, Gökçe S, Babadasğ B, Gölgesli H, Derin Ö et al. Hemodiyaliz yapılan kronik böbrek hastalarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Osmangazi Journal of Medicine. 2016;38:51-61.
32. Sungur C, Kar A, Kıran Ş, Macit, M. Sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi: Klinik sağlık hizmeti alan hastalar üzerinde bir araştırma. Balkan Journal of Social Science. 2019;8:43-52.
33. Kılınç G, Yıldız E, Kavak F. Kalp yetersizliği hastalarında sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve umutsuzluk arasındaki ilişki. Turk Journal of Cardiovascular Nursing. 2016;7:114-26.
34. Atik D, Güngör S. Determination of adaptation levels and applications for fistulas care and protection to disease of patients with arteriovenous fistula. Journal of Health Sciences. 2020;10:58-66.
35. Bozbay DS, Yıldırım AB, Dönmez L. Bir tıp fakültesi hastanesi kardiyoloji kliniğinde yatan hastaların kronik hastalık uyumu ve ilgili bazı değişkenlerin incelenmesi. In 3. International 21. National Public Health Congress. 2019.
36. Softa H, Bayraktar T, Uğuz C. Yaşlı bireylerin algılanan sosyal destek sistemleri, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2016;9:1-12.
37. Polat Ü, Kahraman B.B. Yaşlı bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki. Fırat Tıp Dergisi. 2013;18:213-8.
38. Kulakçı H, Ayyıldız TK, Emiroğlu ON, Köroğlu E. Huzurevinde yaşayan yaşlıların öz yeterlilik algılarının ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2012;5:53-64.