“Sitemizi ziyaret ederek çerezleri kabul etmiş sayılırsınız”: Türkiye’deki haber sitelerinin çerez kullanım izinleri üzerine bir araştırma

İnternet çerezleri, web sitelerinin kullanıcı deneyimini artırmaya yönelik hizmetler sağlarken, aynı zamanda, çevrimiçi gözetleme faaliyetlerinin de öncü araçlarından birisi hâline gelmiştir. Özellikle son yıllarda kişisel veriler üzerine hassasiyetin artması, dijital mahremiyet tartışmaları ve yürürlüğe giren yasal düzenlemeler çerez kullanımına ilişkin birtakım endişeleri de beraberinde getirmiştir. Yasal çerçevede, web sitelerinin çalışması için zorunlu olmayan çerezlerin kullanımı için kullanıcıların açık rıza vermiş olması gerekmektedir. Araştırma buradan yola çıkarak, çerez kullanımını analiz etmek için 11 Mayıs 2022 ile 19 Mayıs 2022 tarihleri arasında Türkiye’nin en çok ziyaret edilen 50 haber sitesini incelemiştir. Elde edilen veriler, haber sitelerinin hepsinin kullanıcılar herhangi bir aktif irade beyan etmeden onların cihazlarına zorunlu olmayan çerezleri yerleştirdiğini göstermektedir. Sitelerin üçte biri çerez kullanıma yönelik herhangi bir aydınlatıcı bildirim dâhi sunmamaktadır. Çerez kullanım bildirimi sunanların ise yarısı siteyi ziyaret etmenin çerez yerleştirmek için geçerli bir neden olduğunu iddia etmektedir. Çalışmanın, hem yasalara hem de etik değerlere uyan; dürüst, manipülasyondan uzak, kullanıcılara ve onların tercihlerine saygılı çerez kullanım sistemlerin geliştirilmesi için farkındalık oluşturması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çerez, web sitesi, kişisel veri, mahremiyet, açık rıza

“By browsing this site, you accept cookies”: Research on the cookie usage permissions of news sites in Türkiye

While Internet cookies provide services for enhancing users’ experiences on websites, they have also become one of the leading tools for online surveillance. Particularly in recent years, increasing awareness levels about personal data, digital privacy studies, and legal regulations have raised concerns about the use of cookies. According to the legal framework, users must give explicit consent for the use of cookies that are not necessary for the functioning of a websites. From this point of view, this research examines Türkiye’s 50 most-visited news websites between May 11, 2022, and May 19, 2022, to analyze their use of cookies. The data obtained show all news sites to have set non-necessary cookies on users’ devices without obtaining their explicit consent. One-third of the sites didn’t even provide any clarification statements regarding the use of cookies. Half of the sites that provide cookie usage statements were identified to claim visiting the site as a valid reason for setting cookies. The study is expected to raise awareness for the development of cookie usage systems that comply with both laws and ethical values of being honest, non-manipulative, and respectful to users and their choices.

Keywords:

Cookie, website, personal data, privacy, explicit consent,

PDF

___

Berelson, B. (1952). Content Analysis in Communication Research (1st ed.). The Free Press. google scholar
CNIL. (2020, Aralık 6). Cookies: Financial penalty of 35 million euros imposed on the company AMAZON EUROPE CORE | CNIL. https://www.cnil.fr/en/cookies-financial-penalty-35-million-euros-imposed-company-amazon-europe-core adresinden 10 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
CNIL. (2022, Ocak 6). Cookies: The CNIL fines GOOGLE a total of 150 million euros and FACEBOOK 60 million euros for non-compliance with French legislation | CNIL. https://www.cnil.fr/en/cookies-cnil-fines-google-total-150-million-euros-and-facebook-60-million-euros-non-compliance adresinden 11 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
Coe, K., & Scacco, J. (2017). Quantitative Content Analysis. The International Encyclopedia of Communication Research Methods, 346-356. https://doi.org/10.1002/9781118901731.iecrm0045 google scholar
Council of Europe. (2018). Handbook on European data protection law. Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2811/343461 adresinden 18 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
Çomu, T., & Halaiqa, İ. (2015). Web İçeriklerinin Metin Temelli Çözümlemesi. İçinde M. Binark (Ed.), Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntem ve Teknikleri (2nd ed.). Ayrıntı Yayınları. google scholar
Datatilsynet. (2021). Quick-guide til at sxtte cookies. Danimarka Veri Koruma Kurumu. https://www.datatilsynet. dk/Media/E/7/Quickguide.pdf adresinden 10 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
Erdoğan, E., & Uyan Semerci, P. (2021). Toplumsal Araştırma Yöntemleri için Bir Rehber: Gereklilikler, Sınırlılıklar ve İncelikler (1st ed.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. google scholar
European Court of Human Rights. (1950). European Convention on Human Rights. Council of Europe. https:// www.echr.coe.int/Documents/Convention_ENG.pdf adresinden 17 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
FOIA. (2014). The Freedom of Information Act—Department of Justice. https://www.justice.gov/sites/default/files/ oip/legacy/2014/07/23/foia-final.pdf adresinden 18 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
GDPR. (2019). Cookies, the GDPR, and the ePrivacy Directive. GDPR. https://gdpr.eu/cookies/ adresinden 17 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
Kampanos, G., & Shahandashti, S. F. (2021). Accept All: The Landscape of Cookie Banners in Greece and the UK. https://doi.org/10.48550/arXiv.2104.05750 google scholar
KVKK. (2020). Amazon Turkey Perakende Hizmetleri Limited Şirketi hakkındaki başvuru ile ilgili Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 27/02/2020 Tarihli ve 2020/173 Sayılı Karar Özeti. https://www.kvkk.gov.tr/Icerik/6739/2020-173 adresinden 18 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
KVKK. (2022). “E-ticaret sektöründe faaliyet gösteren veri sorumlusu şirket tarafından internet sitesinde/mobil uygulamalarında kullanılan çerezler aracılığıyla hukuka aykırı olarak kişisel veri işlenmesi” hakkında Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 10/03/2022 tarih ve 2022/229 sayılı Karar Özeti. https://www.kvkk.gov.tr/ Icerik/7275/2022-229 adresinden 18 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
Libert, T., Graves, L., & Nielsen, R. (2018). Changes in third-party content on European news websites after GDPR. Reuters Institute for the Study of Journalism Reports: Factsheet. https://ora.ox.ac.uk/objects/uuid:5a5d4eea-6e74-49b4-8c77-71ec6760f127 google scholar
Machuletz, D., & Böhme, R. (2020). Multiple Purposes, Multiple Problems: A User Study of Consent Dialogs after GDPR. Proceedings on Privacy Enhancing Technologies, 2020, 481-498. https://doi.org/10.2478/ popets-2020-0037 google scholar
Matte, C., Bielova, N., & Santos, C. (2020). Do Cookie Banners Respect my Choice? Measuring Legal Compliance of Banners from IAB Europe’s Transparency and Consent Framework. https://doi.org/10.48550/arXiv.1911.09964 google scholar
Mehrnezhad, M. (2020). A Cross-Platform Evaluation of Privacy Notices and Tracking Practices. 2020 IEEE European Symposium on Security and Privacy Workshops (EuroS&PW), 97-106. https://doi.org/10.1109/ EuroSPW51379.2020.00023 google scholar
Neuman, W. L. (2014). Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Nitel ve Nicel Yaklaşımlar 2 (S. Özge, Trans.). Yayınodası Yayıncılık. google scholar
Nouwens, M., Liccardi, I., Veale, M., Karger, D., & Kagal, L. (2020). Dark Patterns after the GDPR: Scraping Consent Pop-ups and Demonstrating their Influence. Proceedings of the 2020 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 1-13. https://doi.org/10.1145/3313831.3376321 google scholar
Peacock, S. E. (2014). How web tracking changes user agency in the age of Big Data: The used user. Big Data & Society, 1(2), https://doi.org/10.1177/2053951714564228 google scholar
Soe, T. H., Nordberg, O. E., Guribye, F., & Slavkovik, M. (2020). Circumvention by design—Dark patterns in cookie consents for online news outlets. https://doi.org/10.48550/arXiv.2006.13985 google scholar
Turow, J. (2016). İzleniyoruz: Yeni Reklam Sektörünün Elindeki Kimliğimiz ve Değerimiz (M. Benveniste, Trans). Hil Yayınları. google scholar
UN General Assembly. (1990). Guidelines for the Regulation of Computerized Personal Data Files. https://www. refworld.org/docid/3ddcafaac.html adresinden 24 Ekim 2022 tarihinde alınmıştır. google scholar
Utz, C., Degeling, M., Fahl, S., Schaub, F., & Holz, T. (2019). (Un)informed Consent: Studying GDPR Consent Notices in the Field. Proceedings of the 2019 ACM SIGSAC Conference on Computer and Communications Security, 973990. https://doi.org/10.1145/3319535.3354212 google scholar
Wheeler, S. R. (2015). Architecting Experience: A Marketing Science And Digital Analytics Handbook. (1st ed.). WSPC. google scholar