İleri Kademe Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Agro-Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu çalışma ile ileri kademe yerel kuru fasulye çeşitleri içerisinde agro-morfolojik özellikleri bakımından öne çıkabilecek aday/adayların belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Kelkit Vadisi ve Karadeniz Bölgesi ile Artvin ve Kırşehir illerinden toplanmış ve ileri kademeye kadar getirilmiş yerel kuru fasulye genotipleri, standart çeşitlerle karşılaştırmalı olarak 2017 ve 2018 yıllarında yetiştirilmiştir. Çalışmada 26 adet yerel kuru fasulye genotipi ile 4 adet standart çeşit (Göynük 98, Yunus 90, Zülbiye ve Önceler 98) materyal olarak kullanılmıştır. Yürütülen çalışma sonucunda araştırmada yer alan kuru fasulye genotiplerinin dekara tane verim değerleri 793-1558 kg/ha arasında değişim göstermiştir. En yüksek tane veriminin Artvin ili Ardanuç ilçesi Peynirli köyünden toplanarak ileri düzeye kadar getirilen A.27 genotipinden elde edildiği görülmüştür. Araştırma sonucuna göre, standart çeşitlerinden daha yüksek tane verimine sahip K.1154, G.K.2010/28, A.130, A.27, K.1084, A.20, A.40, G.K.341, K.1044, A.34, G.K.294 ve KIR/2013/101genotiplerinin Bölge Verim Denemelerine aktarılmasına karar verilmiştir.

Evaluating Agro-Morphological Properties of Advanced Dry Bean (Phaseolus vulgaris L.) Genotypes

This study aimed to identify prominent candidate/s among advanced local varieties in terms of agro-morphological properties. For this purpose, the advanced dry bean genotypes previously collected from Kırşehir and Artvin Province, Kelkit Valley and Black Sea Region were grown in comparison with standard varieties in 2017 and 2018 years. In the study, 26 domestic and 4 dry bean varieties (Göynük 98, Yunus 90, Zülbiye, and Önceler 98) were used as materials. The results of the study showed that seed yield of the dry bean genotypes varied between 793 and 1558 kg ha-1. The highest seed yield was observed in an advanced variety, A.27 which was collected in Peynirli village, Ardanuç district, Artvin province. According to the results of the research, K.1154, GK.2010/28, A.130, A.27, K.1084, A.20, A.40, GK.341, K.1044, A.34, GK.294 and KIR/2013/101 genotypes which have higher grain yield than control varieties were decided to be transferred to the Regional Yield Trials.

PDF

___

Atıcı, Ö.F., 2013. Giresun ilinde toplanan yerel fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı bitkisel özellikleri ile verim ve verim öğelerinin belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 78 s.
Aydoğan, C., 2017. İleri ispir kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) hatlarında verim ve kalite çalışmaları. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 96 s.
Azkan, N., Yürür, N., 1987. Bazı fasulye çeşitlerinin Bursa yöresinde ikinci ürün olarak değerlendirilmesi üzerine araştırmalar. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 6: 155-163.
Babagil, G.E., Tozlu, E., Dizikısa, T., 2011. Erzincan ve Hınıs ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 42 (1): 11-17.
Baran, A., 2016. Kayseri ekolojik koşullarında kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 52 s.
Baran, İ., 2018. Bazı kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinin ve Ahlat yerel popülasyonunun Van-Gevaş ekolojik koşullarında verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 41 s.
Bozoğlu, H., 1995. Kuru fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerinin genotip x çevre interaksiyonu ziyaretinde kalıtım derecelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Ondokuzmayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Doktora Tezi. 100 s.
Bozoğlu, H., Gülümser, A., 2000. Kuru fasulyede (Phaseolus Vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerin genotip x çevre interaksiyonları ve stabilitelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Agriculture Forestry. 24: 211-220.
Ceyhan, E., Önder, M., Kahraman, A., 2009. Fasulye genotiplerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 23 (49): 67-73.
Cinsoy, A.S., Yaman, M., 1994. Fasulyede verim ve verim komponentleri arasındaki ilişkiler. Tarla Bitkileri Kongresi. Bildiriler cilt 1: 164-167. İzmir.
Çiftçi, V., Yılmaz, N., 1992. Van ekolojik koşullarında verimli fasulye çeşitlerinin belirlenmesi ve verim komponentlerinin tane verimine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 1 (2): 135-146.
Demir, S., 2018. Hakkâri ekolojik koşullarında bazı kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinin verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 61 s.
Düzdemir, O., 1998. Kuru fasulye genotiplerinde verim ve diğer bazı özellikler üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 100 s.
Düzdemir, O., Akdağ, C., 2001. Türkiye kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının karekterizasyonu II., verim ve diğer bazı özellikleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 18 (1): 101-105. Ekincialp, A., Şensoy, S., 2013. Van gölü havzası fasulye genotiplerinin bazı bitkisel özelliklerinin belirlenmesi. Journal Agrculture Science. 23 (2): 102-111.
Elkoca, E., Çınar, T., 2015. The adaptation, agronomical and quality characteristics of some dry bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars and lines under Erzurum ecological conditions. Anadolu Journal of Agricultural Sciences. 30: 141-153.
FAO, 2019. Gıda ve Tarım Örgütü. http://www.fao.org/statistics. Son erişim tarihi: 01.03.2021.
Girgel, Ü., Çokkızgın, A., Çölkesen, M., 2018. Bayburt koşullarında organik olarak yetiştirilen bazı yerel fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı morfolojik ve agronomik özellikleri belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknolojik Dergisi. 6 (5): 530-535.
Graham, P.H., Ranalli, P., 1997. Common bean (Phaseolus vulgaris L.). Field Crops Research. 53 (1): 131-146.
Güneş, Z., 2011. Van-Gevaş’ta ümitvar bulunan fasulye (Phaseolus vulgaris L.) hatlarında verim ve bazı verim öğelerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
İyigün, T., 2018. Bazı bodur fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinin verim ve verimle ilgili özelliklerinin belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir.
Kahraman, A., 2014. Ekim zamanlarının kuru fasulye genotiplerinde (Phaseolus vulgaris L.) verim, verim unsurları ve kalite özellikleri üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı. Doktora Tezi. 235 s.
Kahraman, A., Önder, M., 2009. Konya bölgesinde yetiştirilen kuru fasulye genotiplerinde verim ve bazı verim öğelerinin belirlenmesi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 1. Cilt: 309-313, Hatay
Karabacak, T., 2018. Kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinin agro-morfolojik özelliklerinin Elazığ koşullarında araştırılması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş.
Koinov, G., Radkov, P., 1979. The effect of cultivar and ecological conditions on yield and quality of Phaseolus vulgaris. Rasteniev'dni Nauki. 16 (9/10): 5-16.
Kuyucuoğlu, S., 2016. Farklı ekim zamanlarının bazı şeker tipi fasulye genotiplerinde agronomik özellikler üzerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Konya.
Önder, M., Özkaynak, D., 1994. Bakteri aşılaması ve azot uygulamasının bodur kuru fasulye çeşitlerinin tane verimi ve bazı özellikleri üzerine etkisi. Turkish Journal of Agriculture Forestry. 18 (6): 463-471.
Özbekmez, Y., 2015. Ordu ekolojik koşullarında bazı kuru fasulye çeşit ve genotiplerinin verim, verim öğeleri ile tohum ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 84 s.
Özçelik, H., Gülümser, A., 1988. Bazı bodur fasulye çeşitlerinde verim ve verim öğeleri üzerinde bir araştırma. Ondokuzmayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 3 (1): 99-108.
Özçelik, H., Sözen, Ö., 2009. Kelkit Vadisi yerel fasulye (Phaseolus vulgaris L.) popülasyonlarının toplanması, karakterizasyonu, morfolojik ve agronomik değişkenliklerin belirlenmesi. TÜBİTAK TOVAG 108O013 nolu Proje Sonuç Raporu.
Pachico, D., 1989. Trends in world common bean production. In: Schwartz H.F. and Pastor-Corrales M.A. (eds), Bean Production Problems in the Tropics. CIAT, Cali, Colombia.
Paola, R., Giulio, R., Paola, D.R., 1991. Response to selection for seed yield in bean (Phaseolus vulgaris L.). Euphytica. 57: 117-123.
Pekşen, E., 2005. Samsun koşullarında bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin tane verimi ve verimle ilgili özellikler bakımından karşılaştırılması. Ondokuzmayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 20 (3): 88-95.
Pekşen, E., 2012. Samsun koşullarında bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin tane verimi ve verimle ilgili özellikler bakımından karşılaştırılması. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi. 20 (3): 88-95.
Pekşen, E., Artık, C., 2005. Anti besinsel maddeler ve yemeklik tane baklagillerin besleyici değerleri. Ondokuzmayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 20 (2): 110-120.
Pekşen, E., Gülümser, A., 2005. Bazı fasulye (Phaseolus Vulgaris L.) genotiplerinde verim ve verim unsurları arasındaki ilişkiler ve path analizi. Ondokuzmayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 20 (3): 82-87.
Saylam, A. Ç., 2017. Kırşehir ekolojik koşullarına uygun bazı kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşit/hatların verim ve verimle ilgili özelliklerinin belirlenmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 78 s.
Serengül, S., 2019. Bazı kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin Bingöl koşullarındaki verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 63 s.
Şehirali, S., Özgen, M., 1987. Bitkisel Gen Kaynakları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 1020, Ankara.
Taşkesen, S., 2019. Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Erzincan Koşullarındaki Verim ve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. 67 s.
Tunalı, H., 2019. Bazı yerel fasulye popülasyonlarının özelliklerinin belirlenmesi ve seleksiyonu. Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.113 s.
Ustaoğlu. Y.N., 2008. Tescilli kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinde çeşitli fenolojik dönemler için toplam sıcaklık isteklerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Erzurum.
Varankaya, S., Ceyhan, E., 2012. Yozgat ekolojik şartlarında yetiştirilen fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimler Dergisi. 26: 27-33.
Vural, H., Şalk, A., Özzambak, E., Eşiyok, D., 1986. Bazı önemli yerli kuru fasulye çeşitlerinin Bornova koşullarında yetiştirilmeye uygunluk üzerinde araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. İzmir, 23: 1.
Yıldız, E., 2015. Doğu Anadolu’nun güneyinde yetiştirilen kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının toplanması ve değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Van.
Yılmaz, N., Açıkgöz, M.A., Özkorkmaz, F., Kuzu, G., 2011. Bazı fasulye çeşit ve ekotip tohumlarının teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. IV. Tohumculuk Kongresi. Samsun. 78-83 s.
Yılmaz, S., 2008. Erzincan koşullarında kuru fasulye yetiştiriciliği için uygun ekim zamanı ve çeşitlerin belirlenmesi. Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Merkezi ile TAGEM Ortak Projesi.
Zeytun, A., Gülümser, A., 1988. Çarşamba ovasında yetiştirilen fasulye çeşitlerinin fenolojik ve morfolojik karakterlerinin tespiti üzerinde bir araştırma”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 3 (1): 83-98.
Zirek, İ., 2015. Türkiye’de tescil edilmiş bazı fasulye (Phaseolus vulgagis L.) çeşitlerinin verim ve bazı verim özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Van.