Gökhan ÇAMOĞLU, Kürşad DEMİREL, Hakan NAR

Çeltikte Damla Sulama ile Su Tutma Bariyerinin Kullanımı

Çeltik yetiştiriciliğinde geleneksel göllendirme sulama uygulandığı için diğer bitkilere oranla çok daha fazla su kullanılmaktadır. Bu nedenle, kurak yıllarda çeltik yetiştirilen alanlara sınırlamalar getirilmektedir. Bu çalışma, çeltik (Oryza Sativa L. cv. Luna) bitkisinde su tasarrufu sağlayan yöntemlerden damla sulamanın (DI) ve su tutma bariyerinin (STB) göllendirme sulama yönteminin uygulandığı çiftçi uygulaması ile arasındaki su kullanımı, verim ve kalite özelliklerindeki farklılığı belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, 2017 yılında Edirne İli, Enez İlçesi, Çavuş Köyü’nde yürütülmüştür. Deneme süresince toprak nemi sensörler aracılığıyla izlenmiştir. Sulamalar, DI ve DI+STB konularında, toprakta kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 15±5’i tüketildiğinde azaldığı kısmın tarla kapasitesine tamamlanması şeklinde, çiftçi uygulamasında ise göllendirme sulama yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda, ele alınan konular arasında incelenen özelliklerin birçoğunda istatistiksel olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. En yüksek verim çiftçi uygulamasından elde edilirken, en düşük verim DI+STB konusundan elde edilmiştir. Buna karşın su tasarrufu açısından DI+STB konusu çiftçi uygulamasına göre %83,3’lük bir tasarruf sağlamıştır. Çiftçi, DI ve DI+STB konularına ilişkin toplam sulama suyu miktarı, IWUE ve verim değerleri sırasıyla 5580–1375–930 mm, 0,1–0,4–0,5 kg/m3, %0–75,4–83,3 ve 708,0–576,3–438,7 kg/da olarak bulunmuştur. Çalışmanın sonucu olarak, azalan su kaynakları nedeniyle, su tasarrufu sağlamada alternatif yöntemler olarak DI ve DI+STB uygulamalarının kullanım potansiyeline sahip olduğu söylenebilir. Ancak, halen verim azalmasının önüne geçebilecek uygulamaların araştırılacağı çalışmalara ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çeltik, sulama, su tasarrufu, damla sulama, su tutma bariyeri

PDF

___

Anonim, 2003. Rice Irrigation in the Near East: Current situation and prospects for improvement. FAO Regional Office for the Near East Cairo, Egypt. 1-23.
Anomim, 2009. Çeltikte (Oryza sativa L.) damla sulama araştırmaları sonuç raporu (Proje no: TAGEM/TA/07/07/04/001), T.C, T.K.B, TAGEM, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Edirne, 289- 349.
Beşer, N., Sürek, H., 2009. Çeltikte (Oryza sativa L.) Damla sulama araştırmaları projesi sonuç raporu. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Edirne.
Demirel, K., 2012. Toprak altına serilen su tutma bariyerlerinin (STB) Toprak su içeriği ve çim bitkisi gelişimi üzerine etkileri. ÇOMÜ, Fen Bilimleri Enst., Doktora Tezi, Çanakkale.
DMİ, 2017. Edirne İli Enez İlçesi meteorolojik verileri. Devlet Meteoroloji İşler Genel Müdürlüğü, Ankara.
Dun, B.W., Mathews S.K., Beecher H.G., Thompson J.A., Humphreys, E., 2004. Growing rice on raised beds ın south-eastern Australia. 4th International Crop Science Congress.
Hillel, D., Guron, Y., 1975. Relation between evapotranspiration rate and maize yield. Water Research. 9: 743- 748.
IRRI, 1998. Sustaining food security beyond the year 2000: a global partnership for rice research, IRRI rolling medium-term plan 1999-2001. International Rice Research Institute, Los Banos (Philippines).
Özgenç, N., Erdoğan, F.C., 1988. DSİ sulamalarında bitki su tüketimleri ve sulama suyu ihtiyaçları. DSİ Basım ve Foto-Film İşletme Müdürlüğü Matbaası, Ankara, 88-91.
Rao, K.V.R., 2013. Evaluation of drip irrigation system in paddy crop: A viable alternate to convention water management practice in paddy cultivation. International exhibition and conference on water Technologies, environmental Technologies and renewable energy. Feb 13-14, Bombay exhiytion centre, Mumbai, India.
Sezer., İ., Şenocak, H.S., Akay, H., 2017. Bazı çeltik çeşitlerinde fideleme ve serpme ekim yöntemlerinin karşılaştırılması. KSÜ Doğa Dergisi. 20: 292-296.
Sharda, R., Mahajan, G., Siag, M., Singh, A., Chauhan, B.S., 2016. Performance of drip irrigated dry seeded rice (Oryza sativa L.) in South Asia. Paddy water Environ. Doi:10.1007/s10333-016-531-5.
Sürek, H., 2002. Çeltik Tarımı Kitabı. Hasad Yayıncılık. İstanbul.
Tabbal, D.F., Bouman, B.A.M., Bhuiyan, S.I., Sibayan, E.B., Sattar, M.A., 2002. On-farm strategies for reducing water input in irrigated rice; case studies in the Philippines. Agricultural Water Management. 56:93- 112.
Tuna, B., 2012. Trakya koşulları çeltik (Oryza sativa L.) tarımında farklı sulama uygulamaları ve su-verim-kalite ilişkilerinin belirlenmesi. NKÜ, Fen Bilimleri Enst., Doktora Tezi, Tekirdağ.
Tülücü, K., 2003. Özel bitkilerin sulanması. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, Yayın No:254, Adana.
Tüzüner, A., 1990. Toprak ve Su Analiz El Kitabı. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
Yadav, S., Reyes, L., 2016. Why invest in optimizing water use in rice farming. Rice Today. 15 (2): 34-36.