Berrin ALACA, Başak EGESEL, Figen EFİL, Tuncay DÖNMEZ, Fatih ERGİN

Çanakkale’de Domates Güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’ne Karşı Biyoteknik Mücadele Çalışması

Domates yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı Çanakkale’de, 2009 yılından itibaren Domates güvesi, Tuta absoluta Meyrick (Lepidoptera: Gelechiidae), ana zararlı haline gelmiştir. İl merkezi ve Ezine ilçesinde bulunan 19 köyde (Kumkale, Tevfikiye, Çıplak, Halileli, Kalafat, Akçeşme, Akçapınar, Civler, Gökçalı, Dümrek, Erenköy, Pınarbaşı, Mahmudiye, Üvecik, Taştepe, Yeniköy, Kumburun, Karagömlek ve Çamoba) yapılan sürvey çalışmasında T. absoluta çıkış yoğunluğu belirlenmiş ve üreticilerle koordineli çalışarak feromon+su tuzak ile biyoteknik mücadele uygulaması amaçlanmıştır. 9 farklı nokta belirlenerek delta tipi tuzaklar araziye yerleştirilmiş ve ergin kelebek sayım sonuçlarına göre üreticilere mesaj (sms) yoluyla kimyasal mücadele için ilaçlama ilanı verilmiştir. Çalışma, 280 üretici ile 7.620 da alanda yürütülmüştür. Üretim sezonu içerisinde yapılan ergin kelebek sayım sonuçlarına göre T. absoluta’nın ilimizde 5 döl verdiği tespit edilmiş ve üreticiler tarafından kullanılan su+feromon tuzaklarının zararlı popülasyonunu azaltmada etkili olduğu gözlenmiştir. Zararlı ile mücadelede tek başına kimyasal savaşımın yeterli olmadığı, kültürel önlemler, biyolojik ve biyoteknik yöntemlerin kullanılarak entegre mücadele kapsamında savaşım yapılmasının gerekli olduğu kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Domates, Tuta absoluta, Biyoteknik mücadele, Feromon+su tuzak

PDF

___

Anonim, 2011. Zirai Mücadele Teknik Talimatı: Domates Güvesi Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
Anonim, 2017b. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/Start.do (Erişim Tarihi: 01.12.2017).
Anonymous, 2017a. Food and Agriculture Organization. http://www.fao.org/faostat/en/#home (Erişim Tarihi: 01.12.2017).
Başpınar, H., Yıldırım, E. M., Şenel, M., 2014. Domates güvesi, Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae)’ nın mücadelesinde zararlı ile bulaşık yaprakların ortamdan uzaklaştırılması ve azadirachtin uygulamasının birlikte etkisinin araştırılması. Türk. biyo. müc. derg., 5 (2): 111-120
Bayram, Y., Bektaş, Ö., Büyük, M., Bayram, N., Duman, M., Mutlu, Ç., 2013a. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) ve Doğal Düşmanlarının Sürveyi ile Popülasyon Takibi. TAGEM-BS-11 / 10-01 / 01-02 (3). Yayınlanmamış proje sonuç raporu.
Bayram, Y., Duman, M., Büyük, M., Mutlu, Ç., 2013b. Diyarbakır ilinde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın Biyolojik Kriterlerinin Belirlenmesi ve Biyoteknik Mücadele Olanaklarının Araştırılması. TAGEM-BS-11/10-01/03-(4) Yayınlanmamış proje sonuç raporu.
Büyüköztürk, H.D., Bilgin, G., Öztemiz, S., Portakaldalı, M., 2013. Doğu Akdeniz Bölgesinde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera:Gelechiidae)’nınBiyoteknik Mücadele Olanaklarının Araştırılması. TAGEM-BS-11/10-01/01-03(3) Yayınlanmamış proje sonuç raporu.
Gonzales-Cabrera, J., Molla, O., Monton, H., Urbaneja, A., 2011. Efficacy of Bacillusthuringiensis(Berliner) in ControllingtheTomatoBorer, Tuta absoluta(Meyrick) (Lepidoptera:Gelechiidae), Biocontrol, 56: 71-80.
Karabüyük, F., Portakaldalı, M., Ulusoy, M.R., 2011. Doğu Akdeniz Bölgesi Sebze alanlarında Domates Yaprak Galeri Güvesi [Tuta absoluta (Meyrick)]‟nin Yayılışı ve Konukçuları. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi (28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş) Bildirileri, s. 225.
Karut, K., Kazak, C., Döker, I., Ulusoy, M.R., 2011. Mersin ili domates seralarında Domates yaprak galeri güvesi Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nin yaygınlığı ve zarar durumu. Türkiye Entomoloji Dergisi, 35(2): 339-347.
Kasap, İ., Gözel, U., Özpınar, A., 2011. Yeni bir zararlı; domates güvesi Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae). Çanakkale Tarımı Sempozyumu Bildirileri, Çanakkale. 284-287.
Kılıç, T., 2010. First record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica, 38 (3): 243-244.
Kılıç, T., 2011. Domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick)] (Lepidoptera: Gelechidae)’nin Türkiye’deki yayılışı ve mücadelesine yönelik alınan önlemler. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi (28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş) Bildirileri, s. 42.
Kılıç, T., Uysal, D., Güven, B., Kaya, E., 2017.“Tuta absoluta Meyrick (Lep.: Gelechiidae)’nın Ege Bölgesi Domates Üretim Alanlarındaki Yayılışı “Uluslararası Katılımlı İç Anadolu Tarım ve Gıda Kongresi, 26-28 Ekim 2017, Sivas, Türkiye, Kongre özet kitabı, 347s.
Kılıç, T., Uysal, D., Güven, B., Kaya, E., 2016. Field Evaluation of Pheromone-Water Traps Against Tomato Leafminer (Tuta absoluta) in TURKEY. VII. International Scientific Agriculture Symposium."Agrosym 2016" Jahorina, 6-9 October 2016, Bosnia and Herzegovina, Book of abstracts. 570 pp.
Kılıç, T., Uysal, D., Güven, B., Kaya ,E., Mıhçı, B., 2014. The host and natural enemies of Tuta absoluta (Meyrick) (Lep.:Gelechiidae) in Aegean Region. Agri Balkan, Balkan Agriculture Congress, 08-11 September 2014, Edirne, 824p.
Mamay, M., Yanık, E., 2012. Şanlıurfa’da domates alanlarında Domates güvesi [Tuta absoluta(Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin ergin popülasyon gelişimi. Orijinal araştırma. Türk. Entomol. Bült., 2 (3): 189-198.
Mıhcı, B., 2016. İzmir ve Manisa İllerinde Domates Alanlarında Zararlı Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lep.: Gelechiidae)’nın Yumurta Parazitoiti Trichogramma euproctidis (Girault, 1911) (Hym.: Trichogrammatidae)’in Yayılışı, Doğal Etkinliği ve Bazı Pestisitlerin Laboratuvar Koşullarında Bu Türe Yan Etkilerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Mayıs 2016, 41 s.
Polat, B., 2014. Çanakkale İlinde Domates Güvesi [Tuta absoluta (Meyrick 1917), (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin Bazı Biyolojik ve Ekolojik Özelliklerinin Araştırılması. Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Ağustos 2014, 71 s.
Polat, B.,Özpınar, A., Şahin, A.K., 2015. Çanakkale ilinde Domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick 1917), (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin konukçuları ve bulaşma oranının belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 55(4):331-339.
Tatlı E., Göçmen H., 2011. Domates Güvesi [Tuta absoluta (Meyrick)] (Lepidoptera: Gelechidae)’nin Batı Akdeniz Bölgesi domates üretim alanlarında yayılışının ve popülasyon değişiminin izlenmesi. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi (28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş) Bildirileri, s.9-44.
Topuz, E.,Tekşam, İ., Karataş, A., 2016. Batı Akdeniz Bölgesi’nde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera:Gelechiidae)’nınbiyoteknik mücadele olanaklarının araştırılması. Bitki Koruma Bülteni, 56(3): 239–258.