Built-up İndeks Kullanılarak Türkiye’nin Yavaş Şehirlerinin (Cittaslow) Zamansal Değişimi

Türkiye’de birçok kent hızlı ve plansız bir şekilde büyümektedir. Bu büyümenin planlı ve kontrol edilebilir olması gerekir. Bu noktada Cittaslow ağı önemlidir. Altyapı projelerine önem vermesi, kentlerin doğaya ve engelli bireylere hassas bir şekilde planlanması, ekolojik ve yenilenebilir enerji tüketen ulaşım sistemlerinin desteklenmesi gibi özellikleri sayesinde Cittaslow ağı, Türkiye’de yavaş/sakin şehirlerin daha planlı olmasını sağlayacak potansiyele sahiptir. Dolayısıyla Türkiye gibi kentleri hızlı büyüyen ülkelerde kentlerin büyüme hızını, plansızlığını, altyapı yetersizliğini kontrol altına almak ve gidermek için yavaş şehir ağına daha fazla katılım önemlidir. Zira bugün Türkiye’den 18 yavaş şehir olmasına rağmen başvuru süreci devam eden birçok kent söz konusudur. Bu araştırmada, Türkiye’de araştırmacılar tarafından pek bilinmeyen ancak yurtdışındaki çalışmalarda sık kullanılan built-up indeksi kullanılmıştır. Built-up indeksi uydu verilerinden kentsel alanları çıkaran bir modeldir. Bu model sayesinde, mikro kentsel yapılar tespit edilerek şehirleşmenin boyutu tam olarak ortaya konulabilmektedir. Bu araştırmada, Türkiye’nin 17 yavaş şehrinin 2002-2020 yılları arasındaki süreçte zamansal değişimi analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda Yalvaç, Akyaka ve Gökçeada gibi yavaş şehirlerin hızlı büyüdüğü görülmektedir. Vize, Uzundere, Göynük ve Eğirdir gibi yavaş şehirlerin ise büyümelerinin yavaş olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Built-up İndeksi, Yavaş Şehir, Zamansal Değişim

Utilization of The Built-up Index to Measure Temporal Changes in the Slow Cities (Cittaslow) in Turkey

The cities in Turkey are currently witnessing rapid, unplanned expansion, which needs to be regulated . Cittaslow Network—which comprises initiatives such as the prioritization of infrastructural projects, precise planning of sustainable cities , facilities to support people with disabilities, and the provision of renewable and eco-energy for vehicles—has the potential to facilitate better planning of the slow cities in Turkey. To control unplanned urban expansion and overcome infrastructural deficits, participation of the citizens in the Cittaslow Network is important in the rapidly expanding Turkish cities. Although Turkey currently has 18 slow cities, many other Turkish cities are undergoing the application process to qualify under this criterion. The built-up index, which is rarely opted for by researchers in Turkey but frequently used in studies abroad, has been used in this research. The built-up index is a model that extracts urban areas from satellite data. This model determines micro-urban structures and demonstrates the extent of urbanization. The temporal changes observed in 17 Cittaslow Cities in Turkey from 2002 to 2020 were examined in this research. The findings reveal that slow cities such as Yalvaç, Akyaka, and Gökçeada are expanding rapidly, whereas Cittaslow cities such as Vize, Uzundere, Göynük, and Eğirdir have been experiencing slow growth.

Keywords:

Built-Up Index, Cittaslow, Temporal Change,

PDF

___

Acar, A. (2018). Yeni daha iyi bir yaşam stili olarak yavaş şehir ve turizm üzerine etkisi: Türkiye örneği. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi (IJTEBS), 2(2), 130-136. google scholar

Akdemir, İ. O. (2014). Periferik Kentleşme Sürecinin Etkenleri: Elâzığ Modeli. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 1(2), 131-150. google scholar

Akova, İ. (1999). Alanya’nın Turizm Olanakları. Coğrafya Dergisi, 7, 183207. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/25056/264538 google scholar

Akova, S. B. (2012). Ergene havzasında şehirler ve şehirleşme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(9), 29-52. https://dergipark.org.tr/ tr/pub/iusosyoloji/issue/525/4783 google scholar

Alkan, A. (2018). Batman Kentinde Mekânsal Büyümenin Arazi Kullanımına Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 260-273. google scholar

Avcı, S. (1993). Türkiye’de şehir ve şehirli nüfusun dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi, 28, 249-269. https://dergipark.org.tr/en/pub/tcd/ issue/21259/228203 google scholar

Baeza, S., & Paruelo, J. M. (2020). Land use/land cover change (20002014) in the Rio de la Plata grasslands: an analysis based on MODIS NDVI time series. Remote Sensing, 12(3), 381-391. https://doi. org/10.3390/rs12030381 google scholar

Bakırcı, M. (2012). Türkiye’de Baraj Yapımı Nedeniyle Yer Değiştiren Bir Şehir “Halfeti”. Coğrafya Dergisi, 10, 55-78. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/25059/264562 google scholar

Basiri, M., & Someh, M. F. (2016). Predicting Changes in the Land Use in Midsize Cities (Case Study: Urmia City of Iran in 2025). International Journal of Geography and Geology, 5(1), 10-25. google scholar

Bayar, R, Karabacak, K. (2017). Ankara ili arazi örtüsü değişimi (20002012). Coğrafi Bilimler Dergisi, 15(1), 59-76. https://doi.org/10.1501/ Cogbil_0000000181 google scholar

Bayartan, M. (2007). Kentsel Fonksiyonlar, Özel Fonksiyonların Kentsel Gelişime Etkileri ve Trabzon Örneği. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 1(2), 123-136. https://dergipark.org.tr/en/ pub/kid/issue/51855/674869 google scholar

Bayram, H., Kopar, İ., Çelik, M. A. (2018, 3-6 Ekim). Akdağ Kütlesinde (Olur-Erzurum) Bitki Örtüsünün Ortam Koşullarına Göre Değişiminin Uzaktan Algılama (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Kullanılarak İncelenmesi. TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, Ankara. google scholar

Benek, S., & Şahap, A. (2016). Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanarak Şehirsel Gelişimin Arazi Kullanımına Etkisinin İncelenmesi: Şanlıurfa Şehri Örneği. Electronic Turkish Studies, 11 (8), 79-102. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9444 google scholar

Bhatti, S. S., & Tripathi, N. K. (2014). Built-up area extraction using Landsat 8 OLI imagery. GIScience & Remote Sensing, 51(4), 445467. https://doi.org/10.1080/15481603.2014.939539 google scholar

Brans, K. I., & De Meester, L. (2018). City life on fast lanes: Urbanization induces an evolutionary shift towards a faster lifestyle in the water flea Daphnia. Functional Ecology, 32(9), 2225-2240. https://doi.org/10.1111/1365-2435.13184 google scholar

Çavuş, C. (2012). Çanakkale’de Kentsel Gelişimin Uzaktan Algılama ve GPS Ölçümleri ile İzlenmesi. Coğrafya Dergisi, 15, 44-58. google scholar

Coşar, Y. (2015). Yavaş Şehir Olgusunun Kentsel Yaşam Kalitesi Üzerindeki Algılanan Etkisi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(2), 226-240. https://doi.org/10.17123/atad.vol25iss210131 google scholar

Coşar, Y (2019). Yavaş şehir-sürdürülebilir turizm paradoksu üzerine eleştirel bir bakış. Journal of Tourism Theory and Research, 5(1), 40-50. https://doi.org/10.24288/jttr.476350 google scholar

Çoban, Ö., & Harman, S. (2016). Yavaş Şehir (Cıttaslow) Türkiye Ağı’na Üye Olan Şehirlerin İnternet Sitelerinde Yavaş Şehir Temasının Görünürlüğü Üzerine Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 17(2), 235-253. https://doi. org/10.24889/ifede.286229 google scholar

Demir, K., & Çabuk, S. (2010). Türkiye’de metropoliten kentlerin nüfus gelişimi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(28), 193-215. google scholar

Doğan, Ö. S. (2009). Nüfus Coğrafyası Açısından Bir İnceleme: Silivri. Marmara Coğrafya Dergisi, 20, 1-19. https://dergipark.org. tr/tr/pub/marucog/issue/467/3766 google scholar

Doğan, M. (2011). Türkiye’de Uygulanan Nüfus Politikalarına Genel Bakış. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 293-307. https://dergipark. org.tr/en/pub/marucog/issue/470/3822 google scholar

Doğaner, S. (1996). Köyceğiz-Dalyan Çevresinde Coğrafi Özelliklerin Turizm Açısından Değerlendirilmesi. Coğrafya Dergisi, 4, 23-53. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/25053/264491 google scholar

Efe, R. (1995). Küçükçekmece Kuzeybatısı, Klimatolojik Ye Hidrolojik Özelliklerinin Yerleşime Uygunluğu. Öneri Dergisi, 1(3), 63-73. https://doi.org/10.14783/maruoneri.708601 google scholar

Estoque, R. C., & Murayama, Y. (2011). Spatio-temporal urban land use/cover change analysis in a hill station: The case of Baguio City, Philippines. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 21, 326335. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.07.016 google scholar

Eyoh, A. E., & Ekpa, A. (2019). Assessment of change in the built-up index of Uyo metropolis and its environs using remote sensing. European Journal of Engineering and Technology Research, 4(6), 84-89. https://doi.org/10.24018/ejers.2019.4.6.1349 google scholar

Gönençgil, B. (2011) Şehirleşmenin Sıcaklık Trendleri Üzerine Etkileri ve Şehirsel Isı Adası Kavramı, Fiziki Coğrafya Araştırmaları, Sistematik ve Bölgesel. Prof. Dr. M. Yıldız Hoşgören Anısına Armağan, Türk Coğrafya Kurumu Yayını. google scholar

Gülersoy, A. E., Çelik, M. A., & Sönmez, M. E. (2014). Tarsus Şehrinin Alansal Gelişimine (1985-2011) Ekolojik Bakış. Electronic Turkish Studies, 9(2), 741-759. Http:10.7827/TurkishStudies.6217 google scholar

Günerhan, S. A., Erdem, Ü., & Günerhan, H. (2010). Çevre ve enerji açısından yavaş şehir hareketinin gelişimi. Tesisat Mühendisliği, 118(4), 32-37. google scholar

Güven, E. (2013). Yavaş Güzeldir: “Yavaş Yemek” ten “Yavaş Medya” ya Hızlı Tüketime Dair Bir Çözüm Önerisi. Selçuk İletişim, 7(1), 113-121. https://dergipark.org.tr/en/pub/josc/issue/19023/200590 google scholar

Karaçar, E., T., Bayram, A. T., & Bayram, G. E. (2017, 23-25 Kasım). Sürdürülebilir Turizm Bağlamında Yavaş Şehir Gerze. 1st International Sustainable Tourism Congress, Kastamonu, Türkiye. google scholar

Karadeniz, C. B. (2014). Sürdürülebilir turizm bağlamında sakin şehir Perşembe. Journal of International Social Research, 7(29), 83-107. google scholar

Kaya, Ö, Toroğlu, E. (2015). Kayseri’nin şehirsel gelişiminin izlenmesi ve değişim analizi. Türk Coğrafya Dergisi, 65, 87-96. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tcd/issue/21272/228403 google scholar

Kaymak, H. (2020) Morfo-Klimatik özelliklerin Sündiken Dağları’nda (Eskişehir) bitki örtüsünün dağılışı üzerindeki etkileri. Türk Coğrafya Dergisi, 75, 17-32. google scholar

Khan, F. N., & Majeed, M. T. (2018). Globalization and Poverty Nexus: A Panel Data Analysis. Forman Journal of Economic Studies, 14(1), 143-174. http:10.32368/fjes.20181407 google scholar

Keskin, D. (2012). Sürdürülebilir Kent Kavramına Farklı Bir Bakış: Yavaş Şehirler (Cittaslow). Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 8(1), 81-99. https://dergipark.org.tr/en/pub/paradoks/ issue/16354/171237 google scholar

Kızılelma, Y., Karabulut, M., Gürbüz, M., Topuz, M., & Ceylan, E. (2013). Niğde şehri ve yakın çevresinin zamansal değişiminin uzaktan algılama ve CBS kullanılarak incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 5(3), 21-34. google scholar

Kurnaz, H. A., & İpar, M. S. (2020). Yavaş şehir Akyaka’da aşırı turizm olgusunun esnafın bakış açısıyla değerlendirilmesi. Journal of Hospitality and Tourism Issues, 2(1), 39-55. google scholar

Marsella, A. J. (1998). Urbanization, mental health, and social deviancy: A review of issues and research. American Psychologist, 53(6), 624. google scholar

Moradi, M., & Tamer, N. G. (2017). Bursa Örneğinde Kentsel Büyümenin Yerel İklim Değişikliği Üzerine Etkisi. Planlama Dergisi, 27(1), 26-37. google scholar

Ning, X., & Lin, X. (2017). An index based on joint density of corners and line segments for built-up area detection from high resolution satellite imagery. ISPRS International Journal of Geo- Information, 6(11), 338. google scholar

Numanoğlu, E, Güçer, E. (2018). Yerel Halk Açısından Yavaş Şehir Akımı Algısı: Perşembe Örneği. Journal of Multidisciplinary Academic Tourism, 3(2), 11-22. Http: 10.31822/jomat.489899 google scholar

Peng, F., Gong, J., Wang, L., Wu, H., & Liu, P. (2017). A new stereo pair disparity index (SPDI) for detecting built-up areas from high-resolution stereo imagery. Remote Sensing, 9(6), 633. google scholar

Sultana, M. (2020). The Effect Of Urbanisation On Environment: With Special Reference To The City Of Guwahati, Assam. PalArch’s Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology, 17(9), 228-235. google scholar

Taubenböck, H., Wegmann, M., Roth, A., Mehl, H., & Dech, S. (2009). Urbanization in India-Spatiotemporal analysis using remote sensing data. Computers, environment and urban systems, 33(3), 179-188. google scholar

Tucker, C. J., Pinzon, J. E., Brown, M. E., Slayback, D. A., Pak, E. W., Mahoney, R., ... & El Saleous, N. (2005). An extended AVHRR 8-km NDVI dataset compatible with MODIS and SPOT vegetation NDVI data. International Journal of Remote Sensing, 26(20), 4485-4498. google scholar

Tunç, E., Çelik, M. A., & Gülersoy, A. E. (2013). Investigation of the phenology of Pistachio (Pistacia vera L.) on different soil types using MODIS NDVI data. Geography, 2(12), 231-237. google scholar

Olagunju, K. O., Ogunniyi, A. I., Oguntegbe, K. F., Raji, I. O., & Ogundari, K. (2019). Welfare impact of globalization in developing countries: Examining the mediating role of human capital. Economies, 7(3), 84. https://doi.org/10.3390/economies7030084 google scholar

Özüpekçe, S. (2019) Geographical Analysis of Cultural and Eco-tourism Potential in Cittaslow Halfeti (Şanlıurfa-Turkey). International Journal of Humanities and Social Science Invention (IJHSSI), 8(5), 53-61. google scholar

Özyavuz, M. (2011). Tekirdağ kent merkezinin zamansal değişiminin uzaktan algılama ile incelenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(1), 65-73. google scholar

Özür, N. K. (2016). Sakin Şehir/Cittaslow hareketi ve yerleşme coğrafyası. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37, 151-157. google scholar

Ünal, Ç. (2016). Turizm Coğrafyasında Yeni Bir Kavram ‘’Yavaş Şehirler’’. Doğu Coğrafya Dergisi, 21(36), 13-28. google scholar

Viovy, N., Arino, O., & Belward, A. S. (1992). The Best Index Slope Extraction (BISE): A method for reducing noise in NDVI time-series. International Journal of remote sensing, 13(8), 1585-1590. google scholar

Yalçın, E. (2019). Küresel Kente Alternatif Olarak Sakin Şehir: Türkiye Sakin Şehirleri Üzerinden Değerlendirme. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(38), 202-230. Http:10.30976/susead.514719 google scholar

Yüceşahin, M. M., Bayar, R., & Özgür, E. M. (2004). Türkiye’de Şehirleşmenin Mekansal Dağılışı ve Değişimi (Spatial Distribution of Urbanization and Its Change in Turkey). Coğrafi Bilimler Dergisi/Turkish Journal of Geographical Sciences, 2(1), 23-39. google scholar

Yüksel, F., Ön Esen, F., Kılıç, B., & Akçay, S. (2020). Paydaşların Gözüyle Yavaş Şehir Akyaka’da Aşırı Turizm. Turizm Akademik Dergisi, 7(1), 257-268. https://dergipark.org.tr/en/pub/touraj/issue/54951/735996 google scholar

Xiong, Y., Huang, S., Chen, F., Ye, H., Wang, C., & Zhu, C. (2012). The impacts of rapid urbanization on the thermal environment: A remote sensing study of Guangzhou, South China. Remote Sensing, 4(7), 2033-2056. google scholar

Xu, H. (2007). Extraction of urban built-up land features from Landsat imagery using a thematicoriented index combination technique. Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, 73(12), 13811391. google scholar

Xu H. (2008) A new index for delineating built-up land features in satellite imagery. International Journal of Remote Sensing, 29(14), 4269-4276, Http: 10.1080/01431160802039957 google scholar

Zengin, B., & Genç, K. (2018). Yavaş şehirlerin (citta-slow) pazarlanması: Göynük örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 585-599. google scholar

Zha, Y., Gao, J., & Ni, S. (2003). Use of normalized difference built-up index in automatically mapping urban areas from TM imagery. International Journal of Remote Sensing, 24, 583-594. google scholar

Zhang, Q., Wang, J., Peng, X., Gong, P., & Shi, P. (2002). Urban built-up land change detection with road density and spectral information from multi-temporal Landsat TM data. International Journal of Remote Sensing, 23(15), 3057-3078. google scholar