Kentsel ve Kırsal Nüfus Tespiti Sorunu: Adana ve Osmaniye İli Örneği

Türkiye’de kırsal ve kentsel nüfusun tespiti hususunda kullanılan istatistiklerin elde edilme yöntemleriyle ilgili bazı sorunlar olduğu görülmektedir. Türkiye’de kentsel ve kırsal nüfusun belirlenmesinde Türkiye İstatistik Kurumu’nun verileri kullanılmakta olup gerek 6360 gerekse de 5393 ve 5216 sayılı yasalardan dolayı doğru değerler elde edilememektedir. Çalışmanın ana hedefi kırsal ve kentsel nüfusun belirlenmesinde sadece büyükşehir belediyeli illerde değil, diğer illerde de benzer sorunlar olduğunu ortaya koyarak ilgili sorunun çözümü bağlamında yöntem geliştirmektir. Kırsal ve kentsel nüfusu belirleme sorunu, mahallelerin uydu görüntüleri ve saha çalışmalarıyla kentsel doku içinde olup olmadıklarının tespitiyle çözülmelidir. Bu yöntem Adana ile Osmaniye illerine uygulanmış, elde edilen bulgulara göre Adana ilinin toplam nüfusunun %12’sinin kırsal, %88’inin ise kentsel nüfustan oluştuğu belirlenmiştir. Osmaniye ilinin toplam kırsal nüfusunun TÜİK’ten farklı olarak 116.409, kentsel nüfusun ise 432.147 olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Belediye Sınırı, Kırsal Nüfus, Kentsel Nüfus, Kırsal Alan, Kentsel Alan

The Problem of Determining the Urban and Rural Population: The case of Adana and Osmaniye Province

It is observed that there are some problems with the methods of obtaining statistics used in determining the rural and urban population in Turkey. In determining the urban and rural population in Turkey, the data of the Turkish Statistical Institute (TURKSTAT) are used, and correct values cannot be obtained due to the laws numbered 6360, 5216 and 5393. The main goal of the study is to reveal that there are similar problems not only in metropolitan municipal provinces but also in other provinces in determining the rural and urban population and to develop a method for the solution of this problem. The problem of determining the rural and urban population should be solved by determining whether the neighborhoods are in the urban texture with satellite images and field studies. This method was applied to Adana and Osmaniye provinces. According to the findings obtained, it has been determined that 12% of the total population of Adana is rural and 88% is urban population. Unlike TURKSTAT, it was determined that the total rural population of Osmaniye province is 116,409, and the urban population is 432,147.

Keywords:

Municipal Border, Rural Population, Urban Population, Rural Area, Urban Area,

PDF

___

Akyurt, M., A., Yaman, Ö., M. (2012). Türkiye’de kent sosyolojisi çalışmaları. Köksal Alver (Ed.), Kent Sosyolojisi içinde (179-204). Ankara: Hece Yayınları.
Aliağaoğlu, A., Uğur, A. (2012). Şehir Coğrafyası. Ankara: Nobel Yayım Dağıtım.
Avcı, S. (1993). Türkiye’de şehirleşme ve şehirli nüfusun dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi, 28, 249-269. doi:10.17211/tcd.36317
Avcı, S. (2012). Şehirsel yerleşmelerin belirlenmesinde kullanılan kriterler ve Türkiye örneği. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3 (9), 9-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusosyoloji/issue/525/4782
Bal, H. (2008). Kent Sosyolojisi. Isparta: Fakülte Kitabevi Yayınları.
Bekdemir, Ü., Kocaman, S., Polat, S. (2014). Yeni büyükşehir yasası sonrasında Türkiye’de şehir nüfusu ve şehir yerleşmeleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 19 (32), 277-297. doi: 10.17295/dcd.27217
Çezik, A. (1982). Kent Eşiği Araştırması (Türkiye İçin Kent Tanımı). Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Yayın No. 1838, SPD (B) Yayın No. 350.
Darkot, B. (1967). Şehir ayrımında nüfus sayısı ve fonksiyon kriterleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 16, 3-8.
Darkot, B. (1972). Türkiye İktisadi Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 1307, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 51.
Darkot, B., Tuncel, M. (1978). Ege Bölgesi Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 2365, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 99.
Doğanay, H. (1997). Türkiye Beşeri Coğrafyası. İstanbul: MEB Yayınları, No: 2982, Eğitim Dizisi, No: 10.
Doğanay, H., Özdemir, Ü., Şahin, İ., F. (2016). Genel Beşeri ve Ekonomik Coğrafya (8. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
Emiroğlu, M. (1975). Türkiye coğrafi bölgelerine göre şehirleşme ve şehirli nüfus. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 7, 127-128. http://tucaum.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/280/2015/08/cadcae7_4.pdf
Ertürk, H., Sam, N. (2016). Kent Ekonomisi. (5. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
Garipağaoğlu, N. (2010). Türkiye’de kentleşmenin, kent sayısı, kentli nüfus kriterlerine göre incelenmesi ve coğrafi dağılışı. Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 1-42. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3210
Gözenç, S., Günal, N. (1987). Türkiye’nin coğrafi bölgelerinde kır-şehir nüfusu ayrımı ile şehir nüfusunun 1/200.000 ölçekli haritada yükselti kademelerine göre tespiti. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 4(7), 66-91.
Karabulut, Y. (1981). Karadeniz coğrafi bölgesi nüfusu (I. Şehirsel). Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 10, 123-151. http://tucaum.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/280/2015/08/cadcae10_8.pdf
Keleş, R. (1984). Kentleşme ve Konut Politikası. Ankara: Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay. No:540.
Özçağlar, A. (2009). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık.
Özçağlar, A. (2015). Yönetsel Coğrafya. Ankara: Nika Yayınevi.
Özçağlar, A., Karabacak, K. (2016). Büyükşehir belediyeli illerle birlikte ortaya çıkan merkez ilçe ve il merkezi sorunsalı. Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 11(25), 1-30. http://www.msydergi.com/uploads/dergi/222.pdf
Özçağlar, A. (2016). Büyükşehir belediyeli illerde kır ve kent nüfusunun tespit mümkün mü? TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (271-291). Ankara.
Özçağlar, A. (2017). Merkez ilçeleri metropol ilçelerine bölünmeyen büyükşehir belediyeli iller üzerine bir analiz. TCK 75. Kuruluş Yılı Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (11-24). Ankara.
Özçağlar, A. (2018). Büyükşehir belediyeli illerde yok sayılan kasabalar üzerine bir analiz. TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (51-65). Ankara.
Sakar, S., E. (2019). Yeni Büyükşehir Yasasına Kırsal Kesimin Bakış Açısı: Adana Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çankırı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Sandal, E.K., Tıraş, M. (2012). Adana’da ulaşım problemlerinin şehir coğrafyası açısından değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17 (28), 125-140. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/26995
Selen, H. (1972). Türkiye’de köy yerleşmeleri ve şehirleşme hareketleri. Türk Coğrafya Dergisi, 7-8, 97-108. doi:10.17211/tcd.58632
Sönmez, M.E. (2011). Adana şehrinin alansal gelişimi ve yakın çevresinin arazi kullanımında meydana gelen değişimler. Türk Coğrafya Dergisi, 57, 55-69. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198434
Şahin, S. (2018). Geçmiş, Günümüz ve Gelecekte Nüfus Gerçeği. Ankara: Pegem Yayınevi.
Şenol, E. (2019). Büyükşehir statüsündeki illerde kırsal nüfusun tespiti: Ordu ili örneği. Türk Coğrafya Dergisi, 72, 53-63. doi:10.17211/tcd.546150
Talayhan, M., A. (2001). Osmanlı Devlet Salnamelerine Göre Adana ve Konya Vilayetlerinin İdari Taksimatı 1851-1910. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Tanoğlu, A. (1966). Beşeri Coğrafya Nüfus ve Yerleşme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 1183, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 45.
Taş, B. (2016). Türkiye’nin Kırsal Yerleşmeleri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Tolun-Denker, B. (1976). Şehir İçi Arazi Kullanılışı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 2054, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 83.
Tümertekin, E. (1973). Türkiye'de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 1840, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 72.
Yörükan, A. (2006). Şehir Sosyolojisinin ve İnsan Ekolojisinin Teorik Temelleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Yücel, T. (1961). Türkiye'de şehirleşme hareketleri. Türk Coğrafya Dergisi, 21, 31-44. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198933
Yüceşahin, M., M., Bayar, R., Özgür, E., M. (2004). Türkiye’de şehirleşmenin mekansal dağılışı ve değişimi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2 (1), 23-39. doi: 10.1501/Cogbil_0000000042

ISSN: 1303-5851
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2003
Yayıncı: Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi