KONYA TÜRKÜLERİNDE ‘DALGALI’ KİŞİZADE İMGESİ

Orta Anadolu’da muhafazakâr bir şehir olarak bilinen Konya, farklı açılardan incelenmesi gereken canlı bir halk türküsü geleneğine sahiptir. Bu açılardan biri de erkek müzisyenlerin bahçe duvarlarıyla çevrili bağ evlerinde icra ettikleri musiki pratiğidir. Bu gerçek müzisyenlerin sosyal ortama çıkmaya hevesli olmadığı anlamına gelir. Bu tavır, türkülerde (özellikle mahrem) insani duyguların dile getirilmesinde gösterir: duygular doğrudan değil, simgelerle dolaylı olarak kodlanır. Bu, söz konusu duyguların saklandığı anlamına gelmez, aksine kullanılan dilin kodlarını bilenlerin anlayacağı biçimde açığa vurulması demektir. Bu makalede Konya türkülerinde beliren erkek karakterler tespit edilmeye ve neden gizemli/simgesel bir dil kullanmaya gereksinme duydukları çözümlenmeye çalışılacaktır. Araştırma malzememizi Konyalı kaynak kişi Mazhar Sakman’ın basılı/yayınlanmış türkü metinleri oluşturmaktadır. Makalenin amacı bu metinlerde aşk duygularının nasıl ifade edildiğini ve bağlam içinde nasıl anlaşılması gerektiğini tartışmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Konya türküsü, halk müziği, Konyalı imgesi, aşk simgesi, mahrem duygular.

PDF

___

Giese, Friedrich. Materialien zur Kenntnis des Anatolischen Türkisch (Teil I: Erzählungen und Lieder aus dem Vilajet Qonjah. Halle-New York, 1907, s. 51-92.

Güvenç, Bozkurt. Türk Kimliği. Kültür Tarihinin Kaynakları. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 1994.

Karabaş, Seyfi. Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru. Yazılı Yazın, Maniler, Türküler, Dede Korkut, Masallar, Nasreddin Hoca, İnançlar. Ankara: O.D.T.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını, 1981.

Kendi, İbrahim Aczi. Konyalı Aşık Şem’i Konuşuyor… Şemi’nin Hayatı – Gazel, Divan, Koşma, Sema’i ve Destanları…, Konya: Yeni Kitap Basımevi, 1951.

Odabaşı, A. Sefa. Dünden Bugüne Konya Türküleri, Konya İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Konya, 1999.

Odabaşı, A. Sefa. Konya İmajı, Konya Ticaret Odası Yayını, Konya, 2003.

Öztürk, Ali Osman. Alman Oryantalizmi, 2. Baskı, İstanbul: Vadi Yayınları, 2015.

Sakman, M. Tahir. Konyalı Mazhar Sakman’dan Türküler. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayını, 1999.

Sakman, Mehmet Tahir. Dünden Bugüne Konya Oturakları, İstanbul: Milenyum Yayınları, 2001.

Sarı, Mehmet (Haz.). Mevlevî Âşık ve Şâir Konyalı Şem’î. Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Dîvânı. Konya: Bahçıvanlar Basım, 2013.

Tanpınar, Ahmet Hamdi. Beş Şehir. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1987.