Aynur ÇETİNKAYA, Fatma UYAR, Dilek ÖZMEN, DAMLA ŞAHİN, Sinem Sezen KÖKSAL

Manisa İl Merkezinde Bulunan Devlet İlkokul ve Ortaokullarının Fiziki ve Çevresel Koşullarının Değerlendirilmesi

Amaç: Araştırmada ilkokul ve ortaokulların fiziki ve çevresel koşullarını değerlendirerek okul çevre sağlığı kapsamında durum tespiti yapmak amaçlandı. Gereç ve Yöntemler: Araştırma tanımlayıcı kesitsel tipteydi. Araştırmanın evrenini Manisa il merkezinde yer alan 120 okul, örneklemini ise merkez iki ilçeden kura yöntemiyle belirlenen 91 okul oluşturdu. Veriler TSE’nin devlet ilkokul ve ortaokulları için kullandığı değerlendirme formu ve literatür doğrultusunda araştırmacılarca oluşturulan okul fiziksel ve çevresel koşullarını belirlemeye yönelik 62 soruluk anket formu ile toplandı. Bulgular: Araştırmaya alınan okulların %31,9’ unun 100 metre yakınında tren yolu/ana cadde/ana yol bulunmaktaydı. Okulların %85,2’sinde dersliklerdeki öğrenci sayısı uygun iken okulların sadece %2,2’sinde öğrenci başına düşen derslik alanı yeterliydi. Okullardaki erkek öğrenci tuvaletlerinin kabin sayısı %63,6 oranında yeterliyken kız öğrenci tuvaletleri ise %71,6 oranında yeterliydi. Çalışmadaki okulların sadece %4,4’ ü “Beslenme Dostu Okul’’, %31,9’u “Beyaz Bayrak’’ sertifikasına sahipti; %6,6’sında revir, %3,3’ünde hemşire ve %1,1 ‘inde hekim bulunmaktaydı. Sonuç: İncelenen okullardaki çevresel ve fiziki koşulların okul toplumunun sağlığını geliştirme ve korumada yeterli olmadığı bulundu. Cadde/anayol ve tren yolu yakınında bulunan okulların giriş çıkış saatlerinde geçiş güvenliğini sağlayacak bir görevli bulundurulması, Beslenme Dostu Okul, Beyaz Bayrak Projesi gibi projelerin teşvikinin arttırılması, okulların yapılması planlanırken ilgili okul sağlığı standartlarına uygun ve değişen ihtiyaç ve talepleri karşılayabilecek alt yapıda yapılması, okullarda sağlık personelinin bulundurulmasına yönelik başta hemşireler olmak üzere tüm toplumun bilinçlenmesi sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Okul çevre sağlığı, fiziksel çevre

PDF

___

1) Pekcan, H. Okul Sağlığı. Güler, Ç., Akın, L. (eds.): Halk Sağlığı Temel Bilgiler kitabında, Hacettepe Yayınları, Ankara, 2015, s.440-83.
2) T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Okul Sağlığı Çevre Sağlığı Modülü. https://okulsagligi.meb.gov.tr/www/okul-sagligi-hizmetleri/icerik/29, 2011 (Erişim Tarihi: 17.06.2019).
3) Öncel, S. Sağlığı Geliştiren Okullar Kavramı ve Bu Kapsamda Belirlenen Uluslararası Standartlar. Turkiye Klinikleri Journal of Public Health Nursing-Special Topics. 2016; 2(1), 96-101.
4) Woolner, P., Hall, E., Higgins, S., McCaughey, C., & Wall, K. A sound foundation? What we know about the impact of environments on learning and the implications for Building Schools for the Future. Oxford Review of Education. 2007; 33(1), 47-70.
5) Temel, A.B. Sağlıklı ve Güvenli Okul Çevresi. Gözüm, S. (eds): Okul Dönemindeki Çocukların Sağlığının Geliştirilmesi kitabında. Vize Yayıncılık, Ankara, 2016, s.270-316.
6) Çobanoğlu, F., ve Badavan, Y. Başarılı okulların anahtarı: etkili okul değişkenleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017; (26), 114-134.
7) T.C. Sağlık Bakanlığı, Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Erişim Adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,10526/hemsirelik-yonetmeliginde-degisiklik-yapilmasina-dair-yonetmelik-yayimlanmistir.html, 2011 (Erişim Tarihi: 18.06.2019).
8)Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. http://www.un.org.tr/belgeler/surdurulebilir-kalkinma-hedefleri/ 2019 (Erişim Tarihi:18.06.2019). 9) World Health Organization Don’t pollute my future! The impact of the environment on children’s health. https://www.who.int/ceh/publications/don-t-pollute-my-future/en/, 2017(Erişim Tarihi: 18.06.2019).
10) Temel, F., Levent, A., Vaizoğlu, S. A., Özgür, K., Asil, K.., Halas, A.M., ... & Güler, Ç. Altındağ İlçesindeki Bir İlköğretim Okulunun Çevre sağlığı yönünden değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2006; 32(1), 1-8.
11) Paulson, J., Barnett, C. WHO's in charge of children's environmental health at school? New solutions: a journal of environmental and occupational health policy. 2010; 20(1), 3-23. 12) Türk Standardı 9518: İlköğretim Okulları, Fiziki Yerleşim, Genel Kurallar, 2000.Türk Standartları Enstitüsü. Ankara.
13) Türk Standardı 12014: Çevre Sağlığı-Okullar, 1996. Türk Standartları Enstitüsü. Ankara.
14) Türk Standardı TS 9111: Özürlüler ve Hareket Kısıtlılığı Bulunan Kişiler İçin Binalarda Ulaşılabilirlik Gerekleri, 2011. Türk Standartları Enstitüsü. Ankara.
15) Kahraman, H., Şemin, F. K., Uğurlu, C. T. Okul Güvenliği: Türkiye’de Basına Yansıyanlar/School Security: Reflected to the Press in Turkey. Journal of History Culture and Art Research. 2019; 8(1), 392-408.
16) Örs, M. Çevre Sağlığı Bakımından İlköğretim Okullarının Durumu ve Velilerin Bu Konudaki Öğrenme Gereksinmeleri (Manavgat İlçesi Örneği). Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. 2014; 4(4), 77-102.
17) Frerichs, L., Brittin, J., Sorensen, D., Trowbridge, M. J., Yaroch, A. L., Siahpush, M., ... & Huang, T. T. K. Influence of school architecture and design on healthy eating: a review of the evidence. American journal of public health. 2015; 105(4), e46-e57.
18) Meydanlıoğlu, A., Akcan, A. Bir Kent Ölçeğinde Okul Kantin Çalışanlarının Kişisel Hijyen ve Gıda Hijyeni Konusunda Bilgi Düzeyleri. Turkiye Klinikleri Journal of Public Health Nursing-Special Topics. 2016; 2(1), 68-73.
19) Bektaş, M., Aydın, B. Okul Hemşiresinin Rol ve İşlevleri. Turkiye Klinikleri Journal of Pediatric Nursing-Special Topics. 2018; 4(1), 52-64.