1921

Knidos Liman Duvarları

Knidos, Datça Yarımadası’nın en uç noktasında, güneye bakan ve denize doğru alçalan eğimli bir arazi ile hemen önündeki küçük ada üzerine kurulmuştur. Topoğrafik yapısından kaynaklı bu özelliği nedeniyle Strabon tarafından çifte şehir olarak adlandırılan kentin yaklaşık olarak 4 km’lik uzunluğa sahip bir savunma hattı vardır. Kent surları planlanırken stratejik düşünce ve arazinin sağladığı imkanlardan faydalanılmış, arazinin şekli surların yapımında belirleyici olmuştur. Topoğrafya dikkate alınarak araziye oturtulan surlarda doğal tahkimli uçurum veya kayalık gibi bölümler akılcı bir şekilde sur hattına dahil edilmiştir. Surlar arazinin jeomorfolojik yapısına bağlı olarak yerel kireç taşı bloklardan örülmüştür. Bununla birlikte yer yer konglamera blokların kullanıldığı bölümler de bulunmaktadır. Kulelerin tamamı, sur bedenlerinin bir kısmı rektogonal bloklardan isodomos teknikte örülmüştür. Sur bedenlerinin büyük bir bölümünün ise polygonal bloklardan örüldüğü görülmektedir. Bu çalışmada, Knidos kent surlarının bir parçası olan ticari ve askeri liman çevresindeki duvarlar ve kuleler ele alınacaktır. Antikçağda Strabon’un aktarımlarından bildiğimiz kadarıyla ana karadan Kap Krio’ya doğru inşa edilen bir mendirekle ada ile ana kara birleştirilmiş arada ise dar bir kanal bırakılmıştır. Ana kara ve Kap Krio’nun birleştirilmesi ile kıstağın doğusunda ve batısında iki koy meydana gelmiştir. Oluşan koyların ağız kısımlarında yapılan düzenlemelerle koylar koruma altına alınarak birer liman elde edilmiştir. Söz konusu limanlar MÖ IV. yüzyılın 2. çeyreğinde başlayan imar faaliyetleri çerçevesinde planlanan savunma sisteminin içine dahil edilmiştir. Özellikle Askeri Liman çevresindeki ve girişindeki kulelerle “limen kleistos” olarak bilinen “kapalı veya kapatılabilen liman” olgusunun en iyi örneklerinden biridir.

Anahtar Kelimeler:

Karia, Knidos, Antik Liman, Sur, Savunma Sistemi, Kule, Duvar

The Harbor Walls of Cnidus

Cnidus is situated on a slope which faces south and descends to the sea at the farthest end of the Datça peninsula and faces a small island just off the shore. Having been named 'the double city' by Strabo because of its topography, the city has a defensive line of approximately 4 km in length. During the planning process of the city's walls, the opportunities provided by strategic thinking and land were taken advantage of and the shape of the land was decisive in the construction of the walls. The city walls incorporated natural cliffs or rocky areas built according to careful consideration of the topography of the area. The walls are made of local limestone blocks according to the geomorphological structure of the land. Conglomerate blocks are also used in some places. All of the towers and a part of the walls were built using the isodomos technique from rectangular blocks. It is also evident that a large part of the wall bodies are covered by polygonal blocks. Our work focuses on the walls and towers around the commercial and military harbour, a part of the Cnidus city walls. As far as we know from Strabo’s account, the island was connected to the mainland by a mole built from the mainland towards Cap Crio and a narrow channel was left in-between. After the unification of the mainland and Cap Crio, two bays of the eastern and western part of the isthmus were formed. The bays were taken under protection with the arrangements made in the mouth of the emerging bays and a harbour in each bay was established. These ports were included in the defense system planned within the framework of the zoning activities that started in the mid IVth century BC. The towers at the entrance of and around the military harbour are excellent examples of the “closed or closable harbour” known as limen kleistos.

Keywords:

Caria, Cnidus, Ancient Harbour, Fortification, Defense System, Tower, City,

PDF

___

Hdt. (= Herodotos, Historiai) Kullanılan Metin ve Çeviri: Herodot Tarihi. Çev. M. Ökmen. İstanbul 2004.
Paus. (= Pausanias, Periegesis tes Hellados) Pausanian Description of Greece I-V, translation by W. H. Jones, London-New York 1918-1935.
Polyb. (= Polybios, Historiai) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Histories. With an English translation by W.R. Paton, vols. I-IV. Cambridge, Mass. London 1922.
Strab. (= Strabon, Geographika) Kullanılan Metin ve Çeviri: Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII - XIII - XIV). Çev. Prof. Dr. Adnan Pekman. İstanbul 1993.
Thuk. (= Thukydides) Kullanılan Metin ve Çeviri: Thucydides, History of the Peloponnesian War, Vol. 1. With an English translation by Ch. Forster Smith, London 1956 (Loeb Classical Library).
Vitr. (= Vitruvius, De Architectura Libri Decem) Kullanılan Metin ve Çeviri: Mimarlık Üzerine On Kitap. Çev. S. Güven, Ankara 1990.
Modern Literatür Archontidou-Argyri et al. 1989 A. Archontidou-Argyri – A. Simossi – J. Empereur, “The Underwater Excavation at the Ancient Port of Thasos, Greece”. IJNA 18/1 (1989) 51-59.
Arslan 2003 M. Arslan, “İÖ. 188 Yılından İÖ. 67 yılına Kadar Lykia, Pamphylia ve Kilikia Trakheia Sahillerindeki Korsanlık Faaliyetleri: Nedenleri ve Sonuçları”. Adalya VI (2003) 91-118.
Bartoccini 1958 R. Bartoccini, Il Porto Romano de Leptis Magna. Rome 1958.
Bernard – Goldvin 1995 A. Bernard – J. C. Goldvin, Alexandrie: luminiere du monde antiquite. Dijon 1995.
Blackman 1973a D. J. Blackman, “The Harbours of Phaselis”. IJNA 2/2 (1973) 355-364.
Blackman 1973b D. J. Blackman, “Evidence of Sea Level Change in Ancient Harbours and Coastal Installations”. Ed. D. J. Blackman, Marine Archaeology. Bristol-Colston (1973) 23. 115-139.
Blackman 1982a D. J. Blackman, “Ancient Harbours in the Mediterranean: Part 1”. IJNA 11/2 (1982) 79-104.
Blackman 1982b D. J. Blackman,“Ancient Harbours in the Mediterranean: Part 2”. IJNA 11/3 (1982) 185-221.
Blackman 2008 D. J. Blackman, “Sea Transport, Part 2: Harbors”. Ed. J. P. Oleson, The Oxford Handbook Engineering and Technology in the Classical World, Oxford (2008) 638-670.
Blackman et al. 1996 D. J. Blackman – P. Knoblauch – A. Yiannikouri, “Die Schiffshauser am Mandrakihafen in Rhodos”. AA (1996) 371-426.
Braidwood 1940 R. J. Braidwood, “Report on two sondages on tlic coast of Syria South of Tartous”. Syria 21 (1940)183-226.
Bruns-Özgan 2002 C. Bruns-Özgan, Knidos. Antik Kent Rehberi. Konya 2002.
Büyüközer 2012 A. Büyüközer, Knidos Limanları. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya 2012.
Büyüközer 2013a A. Büyüközer, “Knidos’un Kent Planlamasında Limanların Yeri ve Kentle İlişkisi”. Ed. M. Tekocak, K. L. ZOROĞLU’na Armağan. İstanbul (2013) 139-154.
Büyüközer 2013b A. Büyüközer, “Some Thoughts On The Military Harbour of Knidos”. SOMA 14 (2013) 11-16.
Chapot 1906 V. Chapot, “Seleucie de Piérie” Bulletin de la Société Nationale des Antiquaries de France”. Paris (1906) 149-226.
Doksanaltı 2006 E. Doksanaltı, Kap Krio Kazı Alanı. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya 2006.
Doksanaltı 2007 E. M. Doksanaltı, “Knidos-Kap Krio Yerleşim Alanı”. İdol 33 (2007) 2-11.
Doksanaltı et al. 2018 E. M. Doksanaltı-İ. Karaoğlan-D. O. Tozluca, Knidos Denizlerin Buluştuğu Kent. Ankara 2018.
Dumankaya – Gündüz 2016 O. Dumankaya – S. Gündüz, “Myndos Antik Kenti’nin Doğu Limanı ve Yapıları”. Myndos Araştırmaları I (2016) 9-34.
Erel et al. 2005 L. Erel, A. Aytaç – N. Çağatay, “Türkiye Kıyılarındaki Antik Limanların Kuruluş ve Gelişmelerinde Yüzey Şekillerinin Etkisi”. Ulusal Coğrafya Kongresi 2005, 29-30 Eylül 2005. İstanbul (2005) 542-545.
Frost 1966 H. Frost, “The Arward Plans 1964, A Photogrametric Survey of Marine Installations”. Annales Archeologique de Syrie 16 (1966) 13-22.
Frost 1972 H. Frost, “Ancient Harbours and Anchorages in the Eastern Mediterranean”. Ed. UNESCO, Underwater Archaeology, a Nascent Discipline. Paris-London (1972) 95–114.
Frost 1973 H. Frost, “The Offshore Island Harbour at Sidon and other Phoenician Sites in the Light of New Dating Evidence”. IJNA 2/1 (1973) 75-94.
Frost 1995 H. Frost, “Harbours and Proto-Harbours; Early Levantine Engineering”. Eds. V. Karageorghis - D. Michaelides, Proceedings of the International Symposium. Cyprus and the Sea. Nicosia (1995) 1-22.
Gerkan 1924 A. von Gerkan, Griechische Städteanlagen. Leipzig 1924.
Gider-Büyüközer 2013 Z. Gider-Büyüközer, Karia Bölgesi Dor Mimarisi. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya 2013.
Gündüz – Dumankaya 2015 S. Gündüz - O. Dumankaya, “Antik Liman Kentlerinde Sualtı Araştırmalarının Önemi: Asar Adası Örneği”. Eds. C. Yemişçi-T. E. Çakır-M. G. Beydiz- C. Çoban, 2. Turgutreis ve Türk Denizcilik Tarihi Uluslararası Sempozyumu. Bodrum (2015) 25-41.
Hassal et al. 1974 M. Hassal, M. Crawford – J. Reynolds, “Rome and the Eastern Provinces at the End of the Second Century BC. The So-Called ‘Piracy Law’ and a New Inscription from Cnidos”. JRS 64 (1974) 195-220.
Hurst 1979 H. Hurst, “Excavations at Carthage: Fourth Interim Reports”. Antiquaries Journal 59/1 (1979) 19-49.
Jenkins 2008 I. Jenkins, The Lion of Knidos. London 2008.
Karlsson 1994 L. Karlsson, “Thoughts About Fortifications in Caria From Maussollos to Demetrios Poliorketes”. Eds. P. Debord-R. Descat, Fortifications et Défense du Territoire en Asie Mineure Occıdentale et Méridionale. Bordeaux (1994) 141-154.
Knoblauch 1972 P. Knoblauch, “Die Hafenanlagen der Stadt Ägina”. Adelt 27/A (1972) 50-85.
Knoblauch1969 P. Knoblauch, “Neuere Untersuchungen an den Häfen von Ägina”. BJb 169 (1969) 104-116.
Konecny – Ruggendorfer 2014 A. L. Konecny – P. Reggendorfer, “Alinda in Karia: The Fortifications”. Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens 83/4 (2014) 709-746.
Kozelj – Wurch-Kozelj 1989 T. Kozelj – M. Wurch-Kozelj, “Phares de Thasos”. BCH CXIII (1989) 161-181.
Krischen 1922 F. Kirschen, Die Befestigungen von Herakleia am Latmos. Milet III/2. Berlin 1922.
Lawrance 1979 A. W. Lawrance, Greek Aims in Fortifications. Oxford 1979.
Lehmann-Hartleben 1923 K. Lehmann-Hartleben, Die antiken Hafenanlagen des Mittelmeeres: Beiträge Zur Geschichte des Städtebaus im Altertum. Klio 14. Leipzig 1923.
Linder 1967 E. Linder, “La ville phénicienne d’Athlit a-t-elle eu l’un des plus anciens ports artificiels du Méditerranee”. Archaéologia 17 (1967) 25-29.
Linder 1987 E. Linder, “The Maritime Installation of Tharros (Sardinia), A Recent Discovery”. Revista di Stıdi Fenici XV/1 (1987) 47-55.
Love 1968 I. C. Love, “Knidos- Excavations in 1967”. TAD XVI/2 (1968) 133-159.
Love 1970 I. C. Love, “A Preliminary Report of the Excavations at Knidos 1969”. AJA 74/2 (1970) 149-155.
Marsden 1969 E. W. Marsden, Greek and Roman Artillery, Historical Development. Oxford 1969.
McCann et al. 1987 A. M. McCann, J. Bourgeois, E. K. Gazda, J. P. Oleson – E. L. Will, The Roman Port and Fishery of Cosa: a Center of Ancient Trade. Princeton 1987.
McNicoll 1986 A. W. McNicoll, “Developments in Techniques of Siegecraft and Fortification in the Greek World ca. 400-100 B.C”. Eds. P. Leriche-H. Treziny, La fortification dans l’historie du monde grec, Paris (1986) 305-313.
McNicoll 1997 A. W. McNicoll, Hellenistic Fortifications from the Aegean to the Euphrates. Oxford 1997.
Murray 1985 W. M. Murray, “The Ancient Harbour of Palairos”. Ed. A. Raban, Harbour Archaeology: BAR International Series 257. Oxford (1985) 67-80.
Newton 1862 C. T. Newton, A History of Disc. At Halicarnassus, Cnidus and Baranchidae I. London 1862.
Newton 1863 C. T. Newton, A History of Discoveries at Halicarnassus, Cnidus, and Branchidae II. London 1862/63.
Newton 1865 C. T. Newton, Travels and Discoveries in the Levant II. London 1865.
Nieto – Raurich 1997 P. Nieto – X. Raurich, “Le commerce de cabotage et de distri-bution”. Ed. P. Pomey, Navigation dans l’Antiquite. Paris (1997) 146-158.
Nossov 2009 K. S. Nossov, Greek Fortifications of Asia Minor 500-130 BC. New York 2009.
Oleson 1988 J. P. Oleson, “The Technology of Roman Harbours”. IJNA 17/2 (1988) 147-157.
Özen 2017 S. Özen, “Kaunos Surları”. Eds. A. Diler et al., Basileus, 50. Yılında Kaunos/Kbid, Ankara (2017) 71-93.
Özgan 2009 R. Özgan, “Eski-Yeni Knidos Problemi”. Arkeoloji ve Sanat Dergisi 132 (2009) 93-112.
Pedersen – Ruppe 2016 P. Pedersen – U. Ruppe, “The Fortifications at Halikarnassos and Priene: Some Regional Characterıstıcs?”. Eds. R. Frederiksen-S. Müth-P. I. Schneider-M. Schnelle Focus on Fortifications: New Research on Fortifications in the Ancient Mediterranean and the Near East. Oxford (2016) 560-580.
Pedersen 1994 P. Pedersen, “The Fortifications of Halikarnassos”. Eds. P. Debord – R. Descat, Fortifications et Défense du Territoire en Asie Mineure Occıdentale et Méridionale. Bordeaux (1994) 215-236.
Pedersen 2001/2002 P. Pedersen, “Reflections on the Ionian Renaissance in Greek Architecture and its Historical Background”. Hephaistos 19/20 (2001/2002) 97-130.
Pedersen 2010 P. Pedersen, “The City Wall of Halicarnassos”. Eds. R. Van Bremen – J-M Carbon, Hellenistic Karia. Bourdeaux (2010) 269-316.
Peschlow 1994 A. Peschlow, “Die Befestigungen Von Latmos”. Eds. P. Debord – R. Descat, Fortifications et Défense du Territoire en Asie Mineure Occıdentale et Méridionale. Bordeaux (1994) 155-172.
Pimouquet 1994 I. Pimouguet, “Les Fortifications De La Pérée Rhodienne”. Eds. P. Debord – R. Descat, Fortifications et Défense du Territoire en Asie Mineure Occıdentale et Méridionale. Bordeaux (1994) 243-272.
Raban 1985b A. Raban, “Caesarea Maritima 1983-1984”. IJNA 12/4 (1985) 155-177.
Raban 2009 A. Raban, The Harbour of Sebastos (Caesarea Maritima) in its Roman Mediterranean Context (Eds. M. Artzy-B. Goodman-Z. Gal). Oxford 2009.
Rice 1999 E. E. Rice, “Settlement and Fortifications in the Rhodian Peraia in the Hellenistic Age”. Poδοσ 2.400 Xponıa, Athens (1999) 281-288.
Rumscheid 2000 F. Rumscheid, Küçük Asya’nın Pompeisi Priene Rehberi. İstanbul 2000.
Schläger et al. 1968 H. Schläger – D. J. Blackman – J. Schäfer, “Der Hafen von Anthedon”. AA 1968/1 (1968) 21-98.
Şenol 2003 K. Şenol, Marmaris Müzesi Ticari Amphoraları. Ankara 2003.
Shaw 1972 W. J. Shaw, “Grek and Roman Harbours Works”. Ed. G. F. Bass, A History of Seafaring Based on Underwater Archaeology. London (1972) 87-102.
Stager 1976 L. E. Stager, “Excavations at Cartage 1975, First Interim Report: The Punic Project”. Annual of the American School of Oriental Research 43 (1976) 151-170.
Starr 2000 C. G. Starr, Antik Çağ’da Deniz Gücü. Çev. G. Ergin, İstanbul 2000.
Theodoulou – Memos 2007 T. Theodoulou – C. Memos, “A voyage to Ancient Greek Harbours on board Limenoscope”. Water Science & Technology: Water Supply VII/1 (2007) 253-260.
Tırpan 1988 A. A. Tırpan, “Myndos ve Theangele”. V. AST I (1988) 167-190.
Tırpan 1990 A. A. Tırpan, “Knidos Akropol Surları”. VIII. AST (1990) 429-456.
Vann 1991 R. L. Vann, “The Drusion: a candidate Herod’s lighthouse at Caesarea Maritima”. IJNA 20/2 (1991) 123-139.
Winter 1994 F. E. Winter, “Problems of Tradition and Innovation in Greek Fortifications in Asia Minor, Late Fifth to Third Century B.C.”. Eds. P. Debord – R. Descat, Fortifications et Défense du Territoire en Asie Mineure Occıdentale et Méridionale. Bordeaux (1994) 29-52.