İbradı Süruri Vezir Paşa Camiinin Yeniden İnşası, Geçirdiği Değişimler ve Günümüzdeki Durumu

Bu çalışmada Antalya ili Akseki ilçesinde yer alan ve ilçede ayakta kalan en eski camilerden biri olan İbradı Süruri Vezir Paşa camiinin geçirdiği değişiklikler belge ve fotoğrafların ışığında anlatılacak ve yakın çevresindeki örneklerle karşılaştırılıp bir değerlendirme yapılacaktır. Cami dikdörtgen planlı, ahşap direkli ve kırma çatılıdır. Yapıda biri camiye diğeri ise minareye ait iki kitabe bulunmaktadır. Yapıya ait eski iki görsel caminin geçirdiği yapısal değişiklikleri anlamada yardımcı olmaktadır. Elde olan tüm verilerden bugünkü caminin yerinde olan eski caminin yanarak tamamen yok olduğu ve yerine Süruri Paşa’nın gayretleriyle yenisinin yapıldığı anlaşılmaktadır. Yapının yeniden inşasından sonra farklı dönemlerde bazı değişiklikler yapılmıştır. Özellikle minarenin birkaç kez değiştiği gözlenmiştir. Yapının ismi daha önceden ‘İbradı Büyük Camii’ ve ‘İbradı Merkez Camii’ gibi isimlerde anılırken yakın tarihte yapılan bir talep üzerine bugünkü ismi ile değiştirilmiştir. Bu değişiklik sırasında yapının eskiden Cami-i Kebir olarak anıldığı ortaya çıkmıştır. Cami tüm değişikliklere rağmen iç mekandaki bağdadi kubbesi, ahşap tavanları ile yöresel ve dönemine özgü özelliklerini koruyarak günümüze kadar gelmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İbradı, Cami, 19. Yüzyıl, Süruri Vezir Paşa, Osmanlı Dönemi

Reconstruction of İbradı Süruri Vezir Paşa Mosque, Its Changes And State At Present

In this article Süruri Vezir Paşa Mosque, which is situated İbradı district in Antalya will be represented by the help of documents and photographs, evaluated by comparing with the local samples. Mosque has a rectangular shaped plan, wooden pillars and hipped roof. Bulding has two inscription, one is belongs to Mosque other is Minaret. Two old dated photographs related to Mosque helps to understand constructural changes of the building. All this datas make clear that there was a former mosque which is fired and distroyed completely than the present mosque has builded by the help of Süruri Paşa. After building the new mosque some changes have been done in different times articularly on its minaret. Formerly name of the mosque is mentioned ‘İbradı Big Mosque’ and ‘İbradı Central Mosque’, in the near past name of the mosque has been changed to present name on demand. On the progress of changing its name, old name of mosque which is named to be ‘Great Mosque’ came to existence. Despite all the changes made on mosque, it has survived till today preserving timber- work central dome and woodwn ceiling which were typical features at times.

Keywords:

İbradı, Mosque, 19th Century, Vezir Süruri Pasha, Ottoman Period,

PDF

___

Altın 2009 Y. Altın, Konya’daki Geç Dönem Osmanlı Camileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya 2009.
Aydın 2014 R. Aydın, “Konya Alaeddin Camisi’nin Korunmasına Yönelik Girişimler”. Turkish Studies 9/10 (2014) 33-60.
Can 2003 Y. Can, “Kastamonu ve Sinop Yöresinde Bulunan Ahşap Camiler”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/3 (2003) 117-134.
Çal 2000 H. Çal, Niğde Şehrindeki Ahşap Tavanlı Camiler ve Mescitler. Ankara 2000.
Çam 1994 N. Çam, İslam’da Sanat, Resim ve Mimari. Ankara 1994.
Çam – Ersay 2012 N. Çam – A. Ersay, “Ankara Muhyiddin Mesud (Alâeddin) Cami’nin İlk Şekli ve Türk Mimarisindeki Yeri”. Vakıflar Dergisi 38 (2012) 30-33.
Çetinaslan 2005 M. Çetinaslan, Konya Camilerinde Mahfiller. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya 2005.
Çifci 2006 F. Çifci, Kastamonu Camileri-Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserleri. Ankara 2006.
Çok 2010 B. Çok, Isparta ve İlçeleri Camii Süslemeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta 2010.
Denktaş 2004 M. Denktaş, “Pınarbaşı-Uzunyayla’daki Ahşap Direkli Camiler”. Erciyes Ün¬iversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16/1 (2004) 53-89.
Enhoş 1974 M. Enhoş, Bütün Yönleriyle Akseki ve Aksekililer. İstanbul 1974.
Eroğlu 2013 S. Eroğlu, “ Burdur-Dengere Köyü Camisi’nin Ahşap Üzerine Kalemişi Bezemeleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 6/25 (2013) 233-248.
Erdemir 1985 Y. Erdemir, “Konya-Beyşehir Bayındır Köyü Camii”. Vakıflar Dergisi XIX (1985) 193-206.
Erten 1948 S. F. Erten, Antalya Vilayet Tarihi. Antalya 1948.
Gedik 2014 S. Gedik, İbradı Mezar Taşları. Antalya 2014.
Gedik 2016 S. Gedik, “Sururi Paşa Camii Kitabeleri”. İbradı Dergisi 4 (2016) 32-33.
Grabar 1988 O. Grabar, İslam Sanatının Oluşumu. İstanbul 1988.
Karpuz 2004 H. Karpuz, Anadolu Selçuklu Mimarisi. Konya 2004.
Kuban 2008 D. Kuban, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı. İstanbul 2008.
Kuneralp 2003 S. Kuneralp, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922). Istanbul 2003.
Muşmal – Çetinaslan 2009 H. Muşmal – M. Çetinaslan, “Bir Keşif Defteri Işığında Konya Kapı Camii’nin İnşa Süreci ve Mimari Özellikleri”. Uluslararası Sosyal Araştırma¬lar Dergisi 2/6 (2009) 446-480.
Oral 1956 Z. M. Oral, “Konya’da Alâüd-din Camii ve Türbeleri, Tarih”. Ankara Ün¬iversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (1956) 163-164.
Öney 1990 G. Öney, Ankara Arslanhane Camii. Ankara 1990.
Önkal – Bozkurt 1993 A. Önkal – N. Bozkurt, “Cami Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansi¬klopedisi 7. İstanbul (1993) 46-56.
Özkan 2010 H. Özkan, “Gümüşhane’de Ahşap Tavanlı Camiler”. Sanat Dergisi 18 (2010) 63-80.
Özkaynak 1951 K. Özkaynak, Akseki Kazası, Tarih, Coğrafya, Turizm, Biyoğrafya. Ankara 1951.
Selekler 1960 M. Selekler, Yarım Asrın Arkasından: Antalya’da Kemer-Melli-İbradı-Serik. İstanbul 1960.
Sümbül 1989 A. Sümbül, Evliya Çelebi Gibi Geze Geze: Akseki Kazası ve Köyleri. İstanbul 1989.
Şahin 1995 M. K. Şahin, Anadolu Selçuklu Dönemi Camilerinin çözümlemeli Plan İrdel¬emesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi. Erzurum 1995.
Şahin 2016 M. Şahin, Giresun ve Trabzon İllerindeki Bağdadi Kubbeli Camiler. Yayım¬lan¬mamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. Ankara 2016.
Tay 2017 L. Tay, “Akseki-Sarıhacılar Köyü Camii”. Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi 10/20 (2017) 691-729.
Yarar 2001 S. Yarar, Geleneksel Akseki Evlerinde Tavan Süslemeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. Ankara 2001.
Yerli 2011 H. Yerli, Antalya Minareleri (Cumhuriyet Dönemine Kadar). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi. Kayseri 2011.
Yüksel 2016 A. E. Yüksel, “Ankara Camii ve Mescidlerinde Ankara Üslubu”. Tarih ve Gelecek Dergisi 2/1 (2016) 158-177.
BOA. Y. PRK. UM. 14/62
BOA. Y. PRK. UM. 17/92
BOA. İ. DH. 1194/94304
BOA. İ. DH. 1228/96173
Kamil Baylı ile İbradı Büyük Camii üzerine söyleşi, Aşağı Mahalle, Atatürk Caddesi, No. 4, İbradı/Antalya
Yaşar Duru ile İbradı Büyük Camii üzerine söyleşi, Aşağı Mahalle, Çarşı İçi, No:15/A İbradı/Antalya.