DÜVER – YARIM ADA KAYA KABARTMALARI

Bu satırların yazarının bir post doktora projesi olarak yürüttüğü Düver Yerleşim Tarihi Araştırmaları Projesi Pisidia Bölgesi sınırları içerisinde kalan Burdur İli, Yarışlı Gölü çevresindeki antik yerleşmelere, özellikle Yarım Ada üzerindeki önemli arkeolojik kalıntılara odaklanmıştır. Proje bölgenin tarihi dönemlerine ait her arkeolojik veriyi, kaçak kazılarla ne yazık ki karartılan tarihi konteksti içinde birbiriyle ilişkilendirerek değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda söz konusu çalışmanın konusunu Düver – Yarım Ada’nın kayalık eteklerine oyulmuş Roma Dönemi iki kaya kabartması oluşturmaktadır. Bölgeyi konu edinen araştırmalarda daha önce değinilen bu kabartmalar, yeniden irdelenmiş, yeniden tarihlendirilmiş ve Herakles olarak kimliklendirilmişlerdir. Herakles/Kakasbos’u temsil eden Atlı Tanrılar kültünün Düver’de de tanık olduğumuz ikonografik dönüşümü, Pisidia’da dinsel hayatın Hellenleşme sürecinin sonucudur. Bölgenin kültür tarihinde yaşanan Hellenleşme ve ardından Romalılaşma süreci yerel dini inançları etkilemiştir. “Çıplak Olympos tanrısı” aynı özelliklere ve atribülere sahip yerel tanrı ile özdeşleşmiş ve Düver – Yarım Ada’da onun yerini almıştır. Kabartmalardan biri, vandallar tarafından kayada altın bulma hırsıyla dinamitle patlatılmış, bir diğeri de epey tahrip edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kaya Kabartması • Herakles • Pisidia Bölgesi • Düver - Yarım Ada

ROCK-CUT RELIEFS ON THE DÜVER PENINSULA

The rock reliefs discussed by the author of this study who carried out a project around Lake Yarışlı on the peninsula, entitled ‘The Düver Settlement History Research Project’. The Düver project focuses on the ancient settlements around the lake and in particular on the important archaeological remains on the peninsula. It aims to evaluate and associate every piece of archaeological data belonging to the historical periods of the region, unfortunately scarred from illegal excavations and treasure hunters, within their historical contexts. The subject of this study consists of two rock reliefs from the Roman period carved into the rocky mountain slopes of the Düver peninsula. These reliefs, which were mentioned in previous studies of the region, have as a part of the project been reassessed, re-dated and identified as Heracles. The iconographic transformation of the rock-cut votive reliefs of a horseman deity representing Heracles/Kakasbos we see at Düver is an outcome of the Pisidian religious way of life in the Hellenization process. Hellenization followed by the Romanization process which the region underwent within its cultural history led to the influence of local religions. ‘Olympian deity in the nude’ who had the same attributes and characteristics was identified with the local God and took his place on the peninsula. With the ambition of finding gold in them, one of these rock reliefs was blown up with dynamite by vandals and another was damaged to a great extent.

Keywords:

Rock-Cut Reliefs • Heracles • Pisidia Region • Düver Peninsula,

PDF

___

Bean 1959 G. Bean, “Notes and Inscription from Pisidia. Part I”. AnatSt IX (1959) 67-117.
Bean 1960 G. Bean, “Notes and Inscription from Pisidia. Part II”. AnatSt X (1960) 43-82.
Bean 1970 G. E. Bean, “Kitabeler”. TürkAD XIX-II (1970) 99-102.
BMC Pisidia G. F. Hills, A Catalogue of the Greek Coins in the British Museum. Catalogue of the Greek Coins of Lycia, Pamphylia and Pisidia. Bolognese 1982.
Burn 1990 L. Burn, Greek Myths. London 1990.
Carpenter 1994 T. H. Carpenter, Art and Myth in Ancient Greece. London 1994.
Delemen 1993 İ. Delemen, Anadolu’da Atlı Tanrılar. Lykia, Pisidia, Lykaonia, Isauria, Phrygia, Lydia ve Karia Bölgelerinde Taş Eserler Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul 1993.
Delemen 1999 İ. Delemen, Anatolian Rider-Gods. A Study on Stone Finds from the Regions of Lycia, Pisidia, Isauria, Lycaonia, Phrygia, Lydia and Caria in the Late Roman Period. AMS 35. Bonn 1999.
Ekinci – Kahya 2013 H. A. Ekinci – T. Kahya, “Düver Yerleşim Tarihi Araştırmaları Projesi 2012 Yılı Kurtarma Kazısı/The Düver Settlement History Research Project: Rescue Excavations in 2012”. Anmed 11 (2013) 254-259.
Ekinci – Kahya 2014 H. Ekinci - T. Kahya, “Düver Yerleşim Tarihi Araştırmaları Projesi 2013 Yılı Kurtarma Kazısı/The Düver Settlement History Research Project: Rescue Excavations in 2013”. Anmed 12 (2014) 255-260.
Ekinci et al. 2007a H. A. Ekinci, M. O. Erbay, A. Çankaya, G. Gülseven, J. Kayahan, S. Hoşgör – A. Men, T.C. Burdur Valiliği Kültür Envanteri: Burdur İlçeler. Ankara 2007.
Ekinci et al. 2007b H. A. Ekinci, M. O. Erbay – A. Çankaya – G. Gülseven, Burdur Müzeleri ve Örenyerleri/Burdur Museums and Sites. İstanbul 2007.
Horsley 1987 G. H. R. Horsley, “The Inscriptions from the so-called ʽLibraryʼ at Cremna”. AnatSt 37 (1987) 49-80.
Horsley 2007 G. H. R. Horsley, The Greek and Latin Inscriptions in the Burdur Archaeological Museum. Regional Epigraphic Catalogues of Asia Minor V. The British Institute at Ankara Monograph 34. Ankara 2007.
İnan 1970 J. İnan, “Kremna Kazısı Raporu”. TürkAD 19 (1970) 51-97.
Kahya – Ekinci 2015 T. Kahya – H. A. Ekinci, “Düver - Yarım Ada’da keşfedilen Ana Tanrıça Tapınakları”. Adalya XVIII (2015) 45-71.
Kahya 2011 T. Kahya “Düver Yerleşim Tarihi Araştırmaları 2010/Surveys in the Settlement History of Düver in 2010”. Anmed 9 (2011) 219-223.
Kahya 2012a T. Kahya, “Rock-cut tombs at Düver Peninsula: An Early Example from Pisidia and Remarks on Cultural Interactions”. Adalya XV (2012) 13-32.
Kahya 2012b T. Kahya, “Düver Yerleşim Tarihi Araştırmaları 2011/Surveys in the Settlement History of Düver in 2011”. Anmed 10 (2012) 148-153.
Kahya 2012c T. Kahya, Düver Pişmiş Toprak Mimari Kaplama Levhaları ve Çatı Elemanları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul 2012.
Kahya 2013 T. Kahya, “Dün, Bugün, Yarın. Düver - Yarım Ada”. Aktüel Arkeoloji Dergisi 34 (2013) 60-71.
Karakaya 2007 N. Karakaya, Hellenistik ve Roma Dönemimde Pisidia Tanrıları. İstanbul 2007.
Labarre – Özsait et al. 2011 G. Labarre, M. Özsait, N. Özsait – İ. Güceren, “D’Askania à Aulutrene. Nouvelles inscriptions et monuments de Pisidie”. Anatolia Antiqua XIX (2011) 113-147.
Labarre et al. 2010 G. Labarre – M. Özsait – N. Özsait, “Monuments Funéraries et Inscriptions de Pisidie (Burdur-Isparta)”. Anatolia Antiqua XVIII (2010) 59-89.
Lebrun 1998 R. Lebrun, “Pantheons Locaux de Lycie, Lykaonie et Cilicie aux Deuxième et Premier Millénaires av. J.C.”. Kernos 11 143-155.
Mitchell 1995 S. Mitchell, Cremna in Pisidia. An Ancient City in Peace and in War. London 1995.
MSPis Münzen und Stadte Pisidiens. Teil I.-II. Ed. H. von Aulock. Tübingen 1977-1979.
Özgen – Özgen 1992 E. Özgen – İ. Özgen. Antalya Museum. Ankara 1992.
Özsait – Özsait 1998 M. Özsait – N. Özsait, “Keçili-Yanıktaş Kaya Kabartmaları”. Eds. G. Arsebük, M. J. Mellink – W. Schirmer. Light on Top of the Black Hill. Studies Presented to Halet Çambel. İstanbul (1998) 619-627.
Özsait 2010 M. Özsait, “Isparta ve Burdur 2009 Yılı Yüzey Araştırmaları/Surveys in Isparta and Burdur in 2009”. Anmed 8 (2010) 127-135.
Ramsay 2003 W. M. Ramsay, The Historical Geography of Asia Minor. Oxford 2003.
SNG Aulock Sylloge Nummorum Graecorum Deutschland. Sammlung v. Aulock. Pisidien-Lykaonien-Isauria 12 Heft Nr. 4894-5412. Berlin 1964.
SNG Cop Sylloge Nummorum Graecorum. The Royal Collections of Coins and Medals Danish National Museum 32. Pisidia. Copenhagen 1956.
Talloen 2007 P. Talloen, “Pisidia Kültleri Antik Çağda Burdur İlinde Dinsel Hayat”. Eds. G. Yıldız et al., I. Burdur Sempozyumu. Bildiriler, Burdur. 16-19 Kasım 2005. Burdur (2007) 738-747.
Waelkens – Loots 2000 Ed. M. Waelkens - L. Loots, Sagalassos V. Report on the Survey and Excavation Campaigns of 1996 and 1997. Acta Archaeologica Lovaniensia Monographie 11 A. Leuven 2000.
Waelkens 1998 M. Waelkens, “The Survey and Archaeometrical Research at Sagalassos 1996”. Arkeometri Sonuçları Toplantısı XIII (1998) 1-29.