ANDRİAKE SİNAGOGU’NDAN SEÇİLMİŞ ÖRNEKLERLE HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMİ SERAMİKLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Andriake, Lykia Bölgesi’nde, Myra’nın Akdeniz kıyısındaki önemli bir liman kentidir. Bu makalede, sinagogun apsis bölümünden seçilmiş örnekler ışığında Hellenistik ve Roma Dönemi seramikleri incelenmiştir. Sinagogtaki ithal malzemenin Batı Anadolu’daki üretim merkezleri, Knidos, Pergamon ve Ephesos’a ait olduğu belirlenmiştir. Diğer bir grup seramiğin ise, özellikle Patara’daki yerel üretim olarak tanımlanan formlarla pi kulplu kaseler, lykion’lar, unguentarium’lar ve amphora aynı olduğu gözlemlenmiştir. Bu da Lykia kentlerinden özellikle Patara ile seramik alışverişinin varlığını, bunun yanı sıra ortak kil yataklarının da kullanılmış olabileceğini düşündürmektedir. Ancak, araştırma ve kazı tarihçesi henüz yeni olan Andriake kenti seramiklerine yönelik ulaşılan bu ön değerlendirme sonuçları kazılarda ele geçen diğer seramik malzemenin tipolojik değerlendirmesi ve kil analizlerinin tamamlanmasıyla netleşecektir. Bu makaleyle Andriake kentinde şimdiye kadar savunma yapılarıyla belgelenen Hellenistik Dönem izleri, Sinagog kazısında ele geçen aynı dönem seramiklerinin yoğunluğuyla desteklenmiştir. Bu da, Andriake’nin Erken Hellenistik Dönem’de de önemli bir liman kenti vasfını taşıdığını da ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

Andriake • Lykia Yerel Seramikler • Hellenistik ve Roma Seramikleri • Myra

AN OVERVIEW WITH SELECTED EXAMPLES OF THE HELLENISTIC AND ROMAN POTTERY FROM THE ANDRIAKE SYNAGOGUE EXCAVATION

Andriake is the antique port city of Myra in Lycia. The selected examples of Hellenistic and Roman ceramics examined in this article were recovered from an archaeological context within the apse of the synagogue. From investigation it was determined that the imported ceramic material in the apse came from prominent ceramic production centers in Western Anatolia, from Cnidus to Ephesus and Pergamon. The other group of ceramics, especially those forms defined as the local production of Patara Π handled bowls, lykions, unguentaria and amphora were found to be identical, giving the impression that Lykian cities had a local ceramic trade, particularly with Patara, although possibly common clay reserves were employed. Initial assessment suggests the ceramic finds from the city of Andriake, which has barely been investigated and only in part excavated, will settle with the completion of typological studies and the clay analysis of the ceramic material from the excavations. In this article, the recorded Hellenistic period indications supported by the Hellenistic defensive works at Andriake, are further supported by numerous examples of ceramics obtained from exavation in the synagogue dating from this same period. The results obtained show Andriake was an important harbour city for trade in the Early Hellenistic Era.

Keywords:

Andriake • Lycian Local Ceramics • Hellenistic and Roman Ceramics • Myra,

PDF

___

App. civ. (= Appianus, Bella Civilia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Appian’s Roman History. Trans.: H. White, vols. I-IV. Cambridge – Massachusetts - London 1912-1913 (The Loeb Classical Library).
Cass. Dio (= Cassius Dio, Rhomaika) Kullanılan Metin ve Çeviri: Cassius Dio, Roman History. Trans.: E. Cary – H. B. Foster, vols. I-IX. London 1914-1927 (The Loeb Classical Library).
Strab. (= Strabon, Geographika) Kullanılan Metin ve Çeviri: Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika XII-XIII-XIV). Çev.: A. Pekman. İstanbul 1993.
Anderson-Stojanović 1992 V. R. Anderson-Stojanović, Stobi: The Hellenistic and Roman Pottery. New Jersey 1992.
Bailey 1975 D. M. Bailey, A Catalogue of The Lamps in The British Museum Vol. I, Greek, Hellenistic and Early Roman Pottery Lamps. London 1975.
Bailey 1988 D. M. Bailey, A Catalogue of The Lamps in The British Museum Vol. III, Roman Provincial Lamps. London 1988.
Behwarld 2000 R, Behrwald, Der Lykische Bund. Bonn 2000.
Benndorf – Heberdey 1906 O. Benndorf – R. Heberdey, Forschungen in Ephesos. 1. Der Viersäulenbau auf der Arkadianestrasse. Der Rundbau auf dem Panajirdagh. Erzstatue eines Griechischen Athleten. Studien am Artemision. Inschriftliche Zeugnisse über das Artemision. Vienna 1906.
Bulut-Şengül 2014 S. Bulut-M. Şengül, “2009-2012 Yılları Andriake Kazı Sikkeleri ve Yerleşim Tarihine Katkıları” Ed. K. Dörtlük- O. Tekin-R. Boyraz Seyhan, Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Numismatik Kongresi 25-28 Şubat 2013 Antalya Bildiriler. İstanbul 2014.
Broneer 1930 O. Broneer, Corinth IV. 2, Terracotta Lamps. Cambridge 1930.
Bruneau 1965 P. Bruneau, “Chronique des Fouilles 1964”. BCH LXXXIX (1965) 981- 988.
Civelek 2001 A. Civelek, Tralleis Nekropolisi Buluntuları Işığında Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi. İzmir 2001.
Civelek 2008 A. Civelek, “Phokaia’da Bir Volütlü Kandil Atölyesi”. CollAn VII (2008) 115-135.
Crowfoot et al. 1957 J. W. Crowfoot – G. M. Crowfoot – K. M. Kenyon, The Objects from Samaria. Vol. 3 of Samaria-Sebaste Reports of the Work of the Joint Expedition in 1931-1933 and the British Expedition in 1935. London 1957.
Çevik – Bulut 2010 N. Çevik – S. Bulut “İkinci Kazı Sezonunda Myra ve Limanı Andriake ”. Ed. N. Çevik, Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi. Antalya (2010) 23-113.
Çevik et al. 2010a N. Çevik, S. Bulut, O. Tıbıkoğlu, B. Özdilek – A. Aygün, “Myra-Andriake Kazılarında İlk Yıl/The First Season of Excavations in Myra and Andriake: 2009”. ANMED 8 (2010) 55-62.
Çevik et al. 2010b N. Çevik, S. Bulut, O. Tıbıkoğlu – B. Özdilek, “Myra ve Andriake Kazılarında İlk Yıl: 2009” KST XXXII (2010) 403-420.
Çevik et al. 2010c N. Çevik, Ö. Çömezoğlu, H. S. Öztürk – İ. Türkoğlu, “Unique Discovery in Lycia: The Ancient Synagogue at Andriake, Port of Myra”. Adalya XIII (2010) 335-366.
Doksanaltı 1997 E. Doksanaltı, Knidos Kap-Krio Kazı Alanı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya 2006.
Doksanaltı 2003 E. Doksanaltı, “Knidos-Kap Krio Hellenistik Döneme Ait Kandiller”. Ed. C. Abadie-Reynal, Les Céramiques en Anatolie Aux Epoques Hellénistique et Romaine. Paris (2003) 27-34.
Doksanaltı 2006 E. Doksanaltı, “Knidos Kap Krio Buluntuları Işığında Knidos “İnce Cidarlı Seramiği”. İdol 31 (2006) 24-31.
Doksanaltı 2007 E. Doksanaltı, “Knidos Kap Krio Çalışmalarında Bulunan Sarnıç Buluntuları-Π Kulplu Kaseler”. İdol 34 (2007) 8-14.
Dündar 2008 E. Dündar, Patara Unguentariumları. Patara IV.1. İstanbul 2008.
Dündar 2012 E. Dündar, Patara Kazılarından Ele Geçen (1989-2010 Yılları) Arkaik, Klasik ve Hellenistik Dönem Ticari Amphoralar ve Amphora Mühürleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2012.
Edwards 1975 G. R. Edwards, Corinthian Hellenistic Pottery, Corinth. Vol. VII/3. Princeton - New Jersey 1975.
Fırat 2003 N. Fırat, “Perge Konut Alanı Kullanım Seramiği”. Ed. C. Abadie-Reynal, Les Céramiques en Anatolie Aux Epoques Hellénistique et Romaine. Paris (2003) 83-90.
Fırıncı 2010 S. Fırıncı, Rhodiapolis Seramikleri Roma Dönemi Pişirme Kapları 2006- 2009 Buluntuları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2010.
Gassner 1997 V. Gassner, Das Südtor der Tetragonos- Agora: Keramik und Kleinfunde. Forschungen Ephesos, 13, Vienne 1997.
Goethert-Polaschek 1985 K. Goethert-Polaschek, Katalog der Römischen Lampen des Rheinischen Landesmuseums Trier: Bildlampen und Sonderformen. Mainz 1985.
Günay-Tuluk 2003 G. Günay-Tuluk, “Ionia Bölgesindeki Hellenistik Döneme Ait Kandiller”. Ed. C. Abadie-Reynal, Les Céramiques en Anatolie Aux Epoques Hellénistique et Romaine. Paris (2003) 17-26.
Gürler 2002 B. Gürler, “Ephesos Lampen aus Metropolis/Ionien”. Jahreshefte des Österreishischen Archaeologischen Institutes in Wien 71 (2002) 133-147.
Gürler 2003 B. Gürler, “Ephesos Lampen im Museum von Tire”. Jahreshefte des Österreishischen Archaeologischen Institutes in Wien 72 (2003) 123-131.
Hayes 1976 J. W. Hayes, Pottery in the Royal Ontario Museum. Toronto 1976.
Hayes 1991 J. W. Hayes, The Hellenistic and Roman Pottery, Paphos, Vol. III. Nicosia 1991.
Hayes 1997 J. W. Hayes, Handbook of Mediterranean Roman Pottery. London 1997.
Howland 1978 R. H. Howland, Greek Lamps and Their Survivals. Princeton - New Jersey 1978.
Hübner 1993 G. Hübner, Die Applikenkeramik von Pergamon. Berlin - New York 1993.
Hübner 1997 G. Hübner, “Die Keramik mit auf gesetztem Relief aus Pergamon: Herstellungs Verfahrenund Arbeits Technische Organisation”i, in: Δ’ Επιστημονική συνάντηση για την ελληνιστική κεραμεική. Χρονολογικά προβλήματα, κείστα σύνολα – εργαστήρια (Μυτιλήνη 1994). Athens (1997) 257-266.
Işık 2012 F. Işık, Uygarlık Anadolu’da Doğdu. İstanbul 2012.
Işın 2002 G. Işın, “Ointment/Medicine Vessels from Patara: An Overview of a Simple Hellenistic Form in the Ancient Mediterranean World”. Archäologische Anzeiger 2 (2002) 85-96.
Işın 2006 G. Işın, “Hellenistic and Roman Pottery of Patara”. Ed. Mattusch C. C. XVI International Congress of Classical Archaeology 23-26 August 2003. Boston (2006) 98-102.
Işın 2007 G. Işın, “General Outlook to the Hellenistic Pottery Patara with Selected Examples”. Ed. S. Lemaitre, Les Prouits et les Marchés. Céramique Antique en Lycie (VIIe s. Av. J.-C. –VIIe. Ap. J.-C.) Actes de la Table Ronde de Poitiers, 21 – 22 Mars 2003. Bordeaux (2007) 137-151.
Işın 2008 G. Işın, “The Preliminary Report on the Hellenistic Pottery of Patara From the “Tepecik Hill” Excavation”. Asia MS 55 (2008) 158-171.
Işın 2011 G. Işın “Antik Çağda Lykia Bölgesi Seramikleri Ticaret ve Üretim Sorunları Üzerine Düşünceler (M.Ö. 8. Yüzyıl-M.S. 2. Yüzyıl)”. Mediterra 2011 Uluslararası Katılımlı Akdeniz’de Seramik Kültürü Sempozyumu Antalya, Adrasan 14-16 Kasım 2011. (2011) (Yayın aşamasında).
Kassab – Tuna 1987 D. Kassab – N. Tuna “Preliminary Report of Archaeological Prospection for Ceramic Kilns at Imamınburnu, Tekir”. Anatolia Antiqua I (1987) 53-59.
Kassab Tezgör – Sezer 1995 D. Kassab Tezgör – T. Sezer, Catalogue des Lampes en Terre Cuite du Musée Archéologique d'Istanbul, I, Époques Préhistorique, Archaïque, Classique et Hellénistique. Varia Anatolica VI. Paris - İstanbul 1995.
Kassab Tezgör 2003 D. Kassab Tezgör, “La Céramique Fine de l’atelier A1 de Cnide”. Ed. C. Abadie-Reynal, Les Céramiques en Anatolie Aux Epoques Hellénistique et Romaine. Paris (2003) 35-44.
Kenrick 1985 Ph. M. Kenrick, The Fine Pottery, Excavations at Sidi Khrebish Benghazi (Berenice), Vol. III. Part.1. Tripoli 1985.
Kögler – Mandel 2004 P. Kögler – U. Mandel, “Italische Einflusse in der Knidischen Keramik der frühen Kaiserzeit”. Eds. J. Poblome, P. Talloen, R. Brulet – M. J. Waelkens, Early Italian Sigillata: The Chronological Framework and Trade Patterns Proceedings of the First International ROCT-Congress (Leuven, May 4-7 and 8, 1999). Leuven - Paris (2004) 81-93.
Kögler 1996 P. Kögler “Trinkschalen mit Π- Förmigen Henkeln”. Eds. M. HerfertKoch, U. Mandel – U. Schädler, Hellenistische und Kaiserzeitliche Keramik des Östlichen Mittelmeergebietes, Kolloquium Frankfurt 24-25 April 1995. Frankfurt (1996) 64.
Kögler 2005 P. Kögler, “Import, Export, Imitation. Trade and the Economic Power of Late Hellenistic and Early Imperial Knidos According to the Fine Pottery”. Eds. M. B. Briese – L. E. Vaag, Trade Relations in the Eastern Mediterranean from the Late Hellenistic Period to Late Antiquity: The Ceramic Evidence. (Halicarnassian Studies 3). Denmark (2005) 50-62.
Kögler 2012-2013 P. Kögler, “Der Frosch im Wein. Zur Bedeutung Eines Ungewöhnlichen Motivs in der Späthellenistischen Applikenkeramik von Knidos” Jahrbuch des Deutschen Archaologischen Instituts 127-128 (2012-2013) 207-226.
Kögler 2014 P. Kögler, “Table Ware from Knidos: The local Production during the 2nd and 1st Centuries BC. Ed. P. Guldager Bilde - M. L. Lawall, Pottery, Peoples and Places. Study and Interpretation of Late Hellenistic Pottery, Denmark (2014) 157-175.
Lang-Avinger 1996 C. Lang-Avinger, Hanghaus 1 in Ephesos: Der Baubefund. Forschungen in Ephesos VIII 3 (1996) 27-85.
Mitsopoulos-Leon 1991 V. Mitsopoulos-Leon, Die Basilika am Staatsmarket in Ephessos. Kleinfunde 1: Keramik hellenistischer und römischer Zeit. Forschungen in Ephesos IX 2, 2 Vienna (1991).
Laumonier 1977 A. Laumonier, La céramique hellénistique à reliefs 1. Ateliers “Ioniens”, Délos 31. Paris 1977.
Mandel 1988 U. Mandel, Kleinasiatische Reliefkeramik der mittleren Kaiserzeit: Die 'Oinophorengruppe' und Verwandtes (Pergamenische Forschungen). Berlin 1988.
Marksteiner 2006 T. Marksteiner, “Andriake Yüzey Araştırması 2005 Yılı Çalışmaları”. ANMED IV (2006) 71-74.
Marksteiner 2008 T. Marksteiner, “Bericht zu den Arbeiten in Andriake im Jahr 2006”. AST 25/3 (2008) 205-216.
Marksteiner 2013 T. Marksteiner, “Andriakè, un Port Lycien”. Eds. K. Konuk, P. Brun, L. Cavalier – F. Prost, EUPLOIA. La Lycie et la Carie Antiques. Dynamiques des Territoires, échanges et Identités. Actes du Colloque de Bordeaux 5, 6, 7 Novembre 2009. Bordeaux (2013) 281-290.
Meriç 2002 R. Meriç, Späthellenistisch-römische Keramik und Kleinfunde aus Einem Scachtbrunnen am Staatsmarkt in Ephesos. Wien 2002.
Meriç 2003 R. Meriç, “Efes Devlet Agorası Kuyu Buluntuları: Geç Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği”. Ed. C. Abadie-Reynal, Les Céramiques en Anatolie Aux Epoques Hellénistique et Romaine. Paris (2003) 79-82.
Mitsopoulou-Leon 1991 V. Mitsopoulou-Leon, Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde, 1. Teil: Keramik Hellenistischer und Römischer Zeit. Forschungen in Ephesos IX 2/2. Wein 1991.
Müller-Wiener 1985 W. Müller-Wiener, “Milet 1983-1984. Arbeiten im Stadtgebiet”. IStMitt 35 (1985) 47.
Müller 2006 F. M. Müller “Überlegungen zum Brustschmuck der Orientalischen Priester der Kybele”. Eds. G. Koiner, M. Lehner, T. Lorenz – G. Schwarz, Akten des 10. Österreichischen Archäologentages in Graz, 7 - 9. November 2003. Wien (2006) 131-136.
Özdemir 2009 B. Ş. Özdemir, Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramikleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2009.
Özdilek 2011 B. Özdilek, “Uncovered Oil Lamps From Andriake Synagogue”. XV. Symposium on Mediterranean Archaeology, 3-5 March 2011 CataniaItaly. (Baskıda).
Perlzweig 1961 J. Perlzweig, Lamps of The Roman Period: First to Seventh Century After Christ. Princeton 1961.
Radt-Nohlen 1978 W. Radt-K. Nohlen, Kapıkaya, Ein Felsheiligtum bei Pergamon. Berlin 1978.
Rotroff 1997 S. I. Rotroff, Hellenistic Pottery. Athenian and imported wheelmade table ware and related bowls, Agora 29. Princeton 1997.
Schäfer 1968 J. Schäfer, Hellenistische Keramik Aus Pergamon. Berlin 1968.
Scheibler 1976 I. Scheibler, Griechische Lampen (Kerameikos. Ergebnisse der Ausgrabungen). Berlin 1976.
Schmalz 1994 B. Schmalz, “Kaunos 1988-1991”. AA 221 (1994) 185-237.
Seyer – Lotz 2013 M. Seyer – H. Lotz, “A Synagogue in Limyra? Preliminary Report on a Byzantine Building with Jewish Elements”. Journal of Ancient Judaism 4 (2013) 133‒148.
Soykal 1998 F. Soykal, Denkmäler des Kybele-Meterkultes in Ephesos. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Viyana Üniversitesi. Viyana 1998.
Thompson 1934 H. A. Thompson, “Two Centuries of Hellenistic Pottery”. Hesperia III/4 (1934) 311- 480.
Thompson et al. 1987 H. A. Thompson – S. I. Rotroff – D. B. Thompson, Hellenistic Pottery and Terracottas. Princeton 1987.
Ünlütürk 2011 B. Ünlütürk, Patara Yerel Seramik Örneklerinin Analiz ve Ayağa Kaldırma Çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2011.
Walters 1914 H. B. Walters, Catalogue of the Greek and Roman Lamps in the British Museum. London 1914.
Yener-Marksteiner 2007 B. Yener-Marksteiner, “Keramikfunde der Kampagne 2006”. In: Th. Marksteiner, Bericht zu den Arbeiten in Andriake in Jahr 2006. AST (2007) 209-212.
Yener-Marksteiner 2009 B. Yener-Marksteiner, “Surveys in Andriake in 2008”. ANMED 7 (2009) 105-107.
Yener-Marksteiner 2013 B. Yener-Marksteiner, “Vorläufige Ergebnisse der Untersuchungen der Keramikfunde des Andriake Surveys”. Ed. O. Henry, Carian Identity and Carian Language (2013) 15-20.