Gönül TEKKURŞUN DEMİR, Sevinç NAMLI, Zekihan HAZAR, Anıl TÜRKELİ, Halil İbrahim CİCİOĞLU

Bireysel ve Takım Sporcularının Karar Verme Stilleri ve Mental İyi Oluş Düzeyleri

Bu araştırmanın amacı, bireysel ve takım sporlarında, aktif spor yapan sporcuların mental iyi oluş ve karar verme stilleri arasındaki ilişkiyi ortaya koyarak, farklı değişkenler açısından incelemektir. Araştırmada nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplamak için, Kişisel Bilgi Formu, Taşdelen (2002)’in uyarladığı “Karar Verme Stilleri Ölçeği (KVSÖ)” ve Keldal (2015)’ın uyarladığı “Warwick Edinburgh Mental İyi Oluş Ölçeği’nin Türkçe Formu” kullanılmıştır. Araştırmada her bağımsız değişkenin Skewness ve Kurtosis değerlerinin ±1 arasında dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Buna göre verilerin analizinde frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, t-testi, Pearson Correlation testi, tek yönlü varyans analizi, Post-Hoc test istatistikleri testlerinden yararlanılmıştır. Elde edilen araştırma bulgularına göre, karar verme stilleri alt boyutlarından “kaçıngan karar verme” ve “kendiliğinden-anlık karar verme stili” alt boyutları dışındaki diğer alt boyutlarla mental iyi oluş düzeylerinin istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki düzeyine sahip olduğu tespit edilmiştir. Katılımcıların karar verme stilleri ve mental iyi oluşları yaş değişkeni, spor yaşı ve sporcuların yapmış oldukların spor branşlarına göre anlamlı bir şekilde farklılık göstermezken, eğitim düzeyine göre karar verme stilleri sadece “rasyonel karar verme”, “bağımlı karar verme” ve “kaçıngan karar verme” alt boyutlarında anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır. Cinsiyet değişkenine göre karar verme stilleri anlamlı bir şekilde farklılaşmazken, mental iyi oluşları erkekler lehine anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır. Katılımcıların karar verme stilleri ile mental iyi oluşları arasında anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak, cinsiyete göre mental iyi oluş düzeyi erkekler lehine yüksekken, karar verme stilleri açısından anlamlı bir farklılık saptanmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

mental iyi oluş, karar verme stilleri, sporcu, spor

Investigation of Individual and Team Athletes’ Decision Making Styles and The Level of Mental Well-Being

The aim of the research is to examine the mental well-being and decision making styles of the individual and team athletes who are in the active sports in terms of different variables, revealing the relationship between their mental well-being and decision making styles. Relational screening method was used in the research. In order to collect data, Personal Information Form, "Decision Making Style Scale (KVSÖ)" adopted by Taşdelen (2002), “Warwick Edinburgh Mental Well-being Scale" adapted by Keldal (2015) were used. It was determined that each independent variable has a distribution of Skewness and Kurtosis values between ±1. Accordingly, frequencies, arithmetic mean, standard deviation, t-test, Pearson Correlation test, one-way variance analysis and Post-Hoc test statistics tests were applied to analyze the data. A statistically significant relationship has been found between mental well-being levels and sub-dimensions of decision making styles except “avoidant decision making" and "spontaneous-instant decision making" sub-dimensions. While decision making styles and mental well-being of participants are not significantly differentiated according to variables such as age, sports age, and sports branches, it differentiates in terms of "rational decision making","dependent decision making" and " avoidant decision-making" sub-dimensions according to their level of education. Whereas decision making styles do not differ significantly by gender variable, mental well-being differs significantly in favor of men. It was concluded that there was a meaningful relationship between participants’ decision making styles and mental well-being. As a result of, although mental well-being was higher in favor of men considering sex, no significant difference was found in terms of decision making styles.

Keywords:

mental well-being, decision making styles, athletes, sports,

PDF

___

Altay, Ü. (2011). Yöneticilerin duygusal zekâ düzeylerinin karar verme stillerine etkisi ve bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Alver, B., Ada, Ş., & Çakıcı, D. (2006). Okul yöneticilerinin karar verme stratejilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Kazım Karabekir Eğitim Dergisi, 13, 55-70.
Alver, B. (2003). Çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların empatik becerileri, karar verme stratejileri ve psikolojik belirtileri arasındaki ilişkiler. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Avşaroğlu, S. (2007). Üniversite öğrencilerin karar vermede özsaygı, karar verme ve stresle basa çıkma stillerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Bergman, M. (2009). Peirce's philosophy of communication: The rhetorical underpinnings of the theory of signs. New York: Bloomsbury Publishing.
Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum (Göz. Geç. 5. bs). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Büyüköztürk Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (9.ed.). Ankara: Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. (18. Baskı) Ankara: Pegem Akademi.
Can, Ö. (2009). Üniversite öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ve karar verme stillerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Creswell, J. W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
Cramer, S.R., Nieman, D.C. & Lee, J.W. (1991). The effects of moderate exercise training on psychological wellbeing and mood state in women. Journal of Psychosomatic Research, 35(4), 437-449
Çetin, M. Ç.(2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin karar verme stilleri, sosyal beceri düzeyleri ve stresle basa çıkma biçimlerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (3.Baskı).Trabzon: Celepler Matbaacılık.
Deniz, M. E. (2002). Üniversite öğrencilerinin karar verme stratejileri ve sosyal beceri düzeylerinin ta-baskın ben durumları ve bazı özlük niteliklerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yayınlanmış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
Deniz, M. E. (2004). Üniversite öğrencilerinin karar vermede öz saygı, karar verme stilleri ve problem çözme yöntemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(15), 25- 35.
Dinçer, N. (2013). Spor yöneticilerinin karar verme stilleri ile problem çözme becerileri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dilmaç, B., & Bozgeyikli, H. (2009). Öğretmen adaylarının öznel iyi olma ve karar verme stillerinin incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 171-187.
Diener, E. D. (1984). Subjective well-being. Psychological bulletin, 95(3), 542-575. http://dx.doi.org/10.1037/0033-2909.95.3.542.
Erkuş, A. (2013). Bilimsel Araştırma Süreci (4. basım b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Eroğlu, E., & Lorcu, F. (2007) Veri zarflama analitik hiyerarşi prosesi (vzahp) ile sayısal karar verme. İÜ İşletme Fakültesi Dergisi, 36, 30-53.
Güçray, S. S. (2001). Ergenlerde karar verme davranışlarının öz-saygı ve problem çözme becerileri algısı ile ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(8), 106-121.
Görener, A., Öztürk, A., & Yılmaz, O. (2017). Kocaeli üniversitesi spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin mental (psikolojik) iyi olma düzeylerinin mutluluk düzeylerine etkisi. Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 44-45.
İlmez, M. (2010). Bir kamu kurumundaki görevli yöneticilerin ve çalışanların liderlik stilleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Yüksek Lisans. Ufuk Üniversitesi, Ankara.
Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Kaşık, D. Z. (2007). Ergenlerde karar verme stilleri ve algılanan sosyal destek düzeylerinin sosyal yetkinlik beklentisi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Keldal, G. (2015). Warwick-Edinburgh mental iyi oluş ölçeği’nin türkçe formu: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Happiness Well-Being, 3, 103-115.
Kesici, Ş.(2002). Üniversite öğrencilerinin karar verme stratejilerinin psikolojik ihtiyaç örüntüleri ve özlük niteliklerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Kuş, D. (2009). İlköğretim programlarının, örtük programın ve okul dışı etmenlerin değerleri kazandırma etkililiğinin 8. sınıf ilköğretim öğrencilerinin ve öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Kural, B. (2013). Dağcıların stresle başa çıkma tutumlarının karar vermede özsaygı ve karar verme stilleriyle ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Spor Yönetim Bilimleri Programı, Ankara.
Köse, A. (2002). Psikolojik danışma ve rehberlik birinci sınıf öğrencilerinin cinsiyet ve algılanan sosyo-ekonomik düzey açısından psikolojik ihtiyaçları ve karar verme stratejilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kuzgun, Y. (2005). Karar stratejileri ölçeği. (Editörler: Yıldız Kuzgun ve Feride Bacanlı). Pdr'de kullanılan ölçekler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 7-28.
Patton, M. Q. (2002) Qualitative research and evaluation methods, thousand oaks. CA: Sage Publications, Inc.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On Happiness and Human Potentials: A Review of Research on Hedonic and Eudaimonic Well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141–166.
Sarı, T., & Yıldırım, M. (2017). Pozitif bir karakter gücü olarak şükür: mental iyi oluş ve bazı demografik değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 62, 13-32, Doi:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7249.
Scott, S., G., & Bruce, R. A. (1995). Decision making style, the development and of a new measure. Educational and Psychological Measurement, 55(5).
Szabo, A. (2003). The acute effects of humor and exercise on mood and anxiety, Journal of Leisure Research, 35(2), 152.
Tatlılıoğlu, K. (2010). Farklı öz-anlayış düzeylerine sahip üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme stilleri ve kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Eğitimi Bilimleri Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Tanrıöğen, A. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Yüksek Öğretim Kurulu (2007). Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Fakülteleri (1982-2007). Ankara: Yükseköğretim Kurulu Yayını.
Taşçı, Ö. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin okul yöneticilerinin karar verme sürecindeki etkilerine ilişkin algıları ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi İstanbul.
Taşdelen, A. (2002). Öğretmen adaylarının farklı psiko sosyal değişkenlere göre karar verme stilleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü D.E.U.B.E.F. İzmir.
Tekin, M., & Taşğın, Ö. (2009) Kick boks antrenörlerinin karar verme ve düşünme stillerinin incelenmesi. Türkiye Kick Boks Federasyonu Spor Bilimleri Dergisi, 1, 11-27.
Tekin, Ö. A., & Ehtiyar, R. V. (2010). Yönetimde karar verme: batı antalya bölgesi beş yıldızlı otellerde çalışan farklı departman yöneticilerinin karar verme stilleri üzerine bir araştırma. Journal Of Yaşar University, 20(5), 3394-3414.
Tekin, M., Özmutlu, İ., & Erhan, S. E. (2009). Özel yetenek sınavlarına katılan öğrencilerin karar verme ve düşünme stillerinin incelenmesi. Journal of Physical Education and Sport Sciences, 11(3), 42-56.
Temel, V. (2015). Beden eğitimi öğretmenlerinin, problem çözme becerileri, karar verme stilleri ve öfke tarzları. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Temur, Ö. F.(2012). Öğretmen algılarına göre yöneticilerin karar verme stillerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
Tennant, R., Hiller, L., Fishwick, R., Platt, S., Joseph, S., Weich, S., Parkinson, J., Secker, J., & Stewart-Brown, S. (2007). The Warwick-Edinburgh mental well-being scale (WEMWBS): Development and UK validation. Health and Quality of Life Outcomes, 5(1), 50-63. Doi:10.1186/1477-7525-5-63.
Toygar, Ş. A (2011). Ankara il merkezinde sağlık bakanlığına bağlı hastanelerde görev yapan hastane yöneticilerinin problem çözme ve karar verme becerilerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Özden, C. (2009). Üniversite öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ve karar verme stillerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Uzunoğlu, Ö.U, Şahin M. & Fişekçioğlu İ.B. (2009).Türk futbol hakemlerinin karar verme stillerinin klasmanlarına ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 11, 32-36.
Vural, M. (2013). Spor genel müdürlüğü merkez ve taşra teşkilatında görev yapan spor yöneticilerinin düşünme ve karar verme stillerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Yeşilyaprak, B. (2007). Gelişimsel Rehberlik. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
World Health Organization (2007) http:// www. who.int /ageing/ primary_health_care /en/index.html. Şubat 2018 tarihinde alınmıştır.