Yazma ve Nadir Eserlerin Yönetiminde Yeterlilikler ve Yeni Yaklaşımlar

Amaç: Önemli bir bölümü kamuya ait kütüphaneler, arşivler ve müzelerde muhafaza edilen yazma ve nadir eserler maddi ve manevi değerleriyle öne çıkan materyaller arasında yer alır. Özellikli eserler olmaları, sağlama, değerlendirme, niteleme, yararlandırma ve koruma gibi süreçlerde onlara özgü kural ve işlemlerin uygulanmasını gerektirmektedir. Doğal olarak bu tür materyaller, bilgi, görgü ve beceri yetkinliği ile öne çıkan bireylerin sorumluluklarına ve duyarlılığına muhtaçtır. Çalışmanın amacı yazma eser kütüphanecilerinde bulunması gereken yetkinlik ve yeterliliklerin ortaya çıkartılmasını sağlamaktır. Yöntem: Çalışmada yazma eser kütüphanecilerinde bulunması gereken yeterlilik ve yetkinliklerin saptanabilmesi amacıyla nitel araştırma yönteminden yararlanılmış; bu bağlamda konu hakkında literatür taraması yapılmış ve bunlar üzerinden çıkarımlar elde edilmiştir. Bulgular: Bu çalışmada yazma ve nadir eser kütüphanelerinde gözlemlenen sorunlar hakkında değerlendirmeler yapıldıktan sonra, bilgi yöneticilerinde olması gereken yetkinlikler ve yeterlilikler irdelenmiştir. Aynı zamanda çalışmada The Association of College and Research Libraries tarafından hazırlanan ‘Guidelines: Competencies for Special Collections Professionals’ adlı rehberin ilgili yeterlilikleri ile yazma ve nadir eser kütüphanelerinin genel durumu arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Sonuç: Bilişim uygulamaları ve dijitalleşme ile birlikte bilgi merkezlerinde yüzyıllardır uygulanagelen bazı süreçlerin değişmeye ve/veya ortadan kalkmaya başladığı görülmektedir. Söz konusu eserler ile teknolojiyi buluşturma görevi, ilgililerde yeni becerilerin kazanılmasını da zorunlu kılmıştır. Zira bilgi kaynaklarına internet aracılığıyla erişme alışkanlığı kazanan kullanıcılar, benzer hizmetleri yazma ve nadir eserlere erişmek için de talep etmektedir. Ancak zamanla bu tür materyallerin harmanlanmış veri havuzlarına aktarılmasından sonra üstesinden gelinmesi gereken pek çok yeni sorun olduğu fark edilmiştir. Bu çalışmada yazma eser kütüphanelerinde yetkinlik ve yeterlilik zaafiyeti nedeniyle ortaya çıkan sorunların saptaması yapılmaktadır. Özgünlük: Çalışma, yazma eser kütüphanelerinde ortaya çıkan sorunları saptama ve sorunların çözümü konusunda öneriler sunma bağlamında ele alınan az sayıda çalışmalardan biri olması nedeniyle özgün değere sahiptir.

Anahtar Kelimeler:

Yazma eser, Nadir eser, Yazma ve nadir eser kütüphaneleri, Kütüphanecilerin yeterlilikleri, Manuscripts, rare books, manuscript and rare book libraries, competencies of librarians.

Competencies and New Approaches in Management of Manuscripts and Rare Books

Purpose: Manuscripts and rare books which preserved mostly in publicly owned libraries, archives and museums are among the important materials with their high physical and spiritual values. They require the application of rules and procedures specific to them in processes such as providing, evaluating, qualifying, using and protecting. Naturally, such materials are in need the responsibilities of individuals who stand out with competence in knowledge, experience and skills. The aim of the study is to reveal the competencies and sufficincies that should be found in manuscript librarians. Method: In the study, qualitative research method was used in order to determine the qualifications and competencies required of manuscript librarians; in this context, a literature review on the subject has been made and inferences have been obtained from them. Findings: In this study after evaluating the issues in manuscript and rare libraries, the competencies and qualification that should be in information managers are examined. At the same time, in this study comparision between the relevant qualifications of the guide 'Guidelines: Competencies for Special Collections Professionals' prepared by ‘The Association of Colleges and Research Libraries’ and the general situation of manuscript and rare book libraries are made. Implications: Along with information and communication applications and digitization, some processes that have been taking place in the information centers for centuries seem to have begun to change and/or disappear. It was also obligatory to acquire new skills in order to bring this materials together with the technology. Because users who are habitually retrieving information sources via the Internet want to access rare books and manuscripts in the same way. However, after transferring such materials to the harvested data repositories, it was noticed that there were many new problems that had to be overcome. In this study, the problems that arise due to lack of sufficiency and competence in manuscript libraries are determined. Originality: The study has a unique value as it is one of the few studies considered in the context of identifying the problems that arise in manuscript libraries and offering suggestions for the solution of the problems.

Keywords:

Manuscripts, rare books, manuscript and rare book libraries, competencies of librarians.,

PDF

___

Anameriç, H., ve Rukancı, F. (2017). Yazma Eserlerin MARC Tabanlı Nitelenmesine Terminolojik Yaklaşım. DTCF Dergisi, 57(1). 12 Temmuz tarihinde http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/1720 adresinden erişildi.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi Yazmalar Kataloğu (I) Üniversite A ve Üniversite B Koleksiyonları. (2006). Derya Örs, Kemal Tuzcu ve Muhammet Hekimoğlu (Yay. haz.). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi Yazmalar Kataloğu (II/1) Mustafa Con A ve B Koleksiyonları. (2008). Derya Örs, Kemal Tuzcu ve Muhammet Hekimoğlu (Yay. haz.). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
Küçük, M.E. (1999). Türkiye'de yazma eserler sorunu ve çözüm önerileri. Türk Kütüphaneciliği, 13 (1), 40-49.
Leerintveld, A., and Van Otegem, M. (2003). The changing role of the manuscript librarian. LIBER Quarterly, 13 (2). 11 Temmuz tarihinde https://www.liberquarterly.eu/articles/10.18352/lq.7719/ adresinden erişildi.
Odabaş, H. (2011). Osmanlı yazma eserleri ve Türkiye’de yazma eser kütüphaneciliği. Bilig, (56), 143–146.
Rare Books and Manuscripts Section, ACRL/ALA, & Task Force on Core Competencies for Special Collections Professionals. (2017). Guidelines: Competencies for Special Collections Professionals. 1 Temmuz tarihinde http://www.ala.org/acrl/standards/comp4specollect adresinden erişildi.
Ray, J. (2009). Sharks, digital curation, and the education of information professionals. Museum Management and Curatorship, 24(4), 357–368. 2 Temmuz 2017 tarihinde http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09647770903314720 adresinden erişildi.
Rukancı, F., Anameriç, H. ve Tuzcu, K. (2016). Yazma eserlerin bibliyografik denetimi. Nevzat Özel (Yay. Haz.). İstanbul: Hiperlink.
Rukancı, F. (2018). Kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılması ve tanıtımında yazma eser kütüphaneciliği. Erdem, 74, 99-113.
Solak, H. (2021). Yazma eserler nasıl kataloglanmalı?. Yeni Şafak. 5 Temmuz 2022 tarihinde https://www.yenisafak.com/hayat/yazma-eserler-nasil-kataloglanmali-3662990 adresinden erişildi.
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. (2015). 3 Temmuz 2017 tarihinde https://www.yek.gov.tr/ adresinden erişildi.
Türkmen, H. (2010). Türkiye kütüphaneleri yazma eser katalogları 1923-2006. İstanbul: Kitabevi.
Ünver, N. (2009). Milli kütüphanede yazmaların kataloglanması ve dijital ortama aktarma çalışmaları. İbrahim Gümüş (Yay. Haz.). I. Ulusal İslam Elyazmaları Sempozyumu 13 Nisan 2007 Bildiriler Kitabı. İstanbul: Türçek.