Türklerde Egemenlik ve Devlet Kanunu

Türklerin devlet kavrayışının izinin sürülebileceği temel kaynaklardan biri devlet kanunlarıdır. İslamlaşma öncesindeki ve sonrasındaki bütün değişim çağlarında istikrarlı bir varlık gösteren bu metinler, Türk toplumunun yasa, düzen, egemenlik ve siyaset düşüncelerini bütünlükle ihata eder. Bu çalışmada Türklerin devlet yasalarını egemenlik kavramını merkeze alarak, öncelikle batılı egemenlik düşüncesindeki gelişimin sağladığı kavram setini kullanarak ve sonrasında da bu kavram setinin ve batılı egemenlik yaklaşımını aşarak, Türklerin kendilerine özgü siyasal tecrübesinin doğurduğu egemenlik kavrayışı incelenmiştir. Bu çerçevede hukuki düşüncenin istisna hali ile hukuk ve egemen ikiliğinin ilişki tarzının, Türklerin törü/töre, hükümdar ve devlet ilişkisiyle, İslamlaşma sonrasında da bu ilişkiye eklenen hukuki bir metot olan istihsan kavramları etrafında tetkiki yapılmıştır. Bu ilişki sarmallarının, batılı egemenlik düşüncesinin egemen ve hukuk çatışması üzerinden kurduğu ikiliğin aksine, Türklerin siyasal geleneğinde egemen ve hukuk birlikteliğiyle kendine özgü bir egemenlik kavrayışına sahip olarak, günümüz egemenlik tartışmalarına da katkı sunacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

egemenlik, istisna hali, istihsan, töre/ törü, devlet kanunu

Sovereignty and State Law in Turks

Keywords:

sovereignty, state of exception, istihsan, töre/törü, state law,

PDF

___

Agamben, G. (2020). İstisna Hali (2. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
Ağaoğulları, M. A. (2018). Batı’da Siyasal Düşünceler. İstanbul: İletişim Yayınları.
Akman, M. (1997). Osmanlı Devletinde Kardeş Katli. İstanbul: Eren Yayıncılık.
Andican, A. (2017). Tüzükat-ı Timuri Gerçek mi ve Geçerli Bir Tarihi Birincil Kaynak Olarak Kullanılabilir mi?. Türkiyat Mecmuası, 27 (2), 33-83.
Arsal, S. M. (2020). Türk Tarihi ve Hukuk (2. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Başer, S. (2011). Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre (5. Baskı). İstanbul: İrfan Yayımcılık.
Dirik, M. (2018). Ebu Hanife’nin İçtihad Metodunda İstihsan. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(10), 217.
Düzgün, S. A. (2020). Kimliksiz Hakikatler. Ankara: Otto Yayınları.
Emir Timur. (2014). Timur’un Günlüğü – Tüzükat-ı Timur. Şakirov, K. ve Aslan, A. (Haz.). İstanbul: İnsan Yayınları. Ergin, M. (2011). Orhun Abideleri (45. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Emecen, F. (2009). Fatih Sultan Mehmet ve Etrafındaki Dünya. Osmanlı Araştırmaları, 23, 65-85.
Fazlıoğlu, İ. “İslam’da Adalet”. Röportaj: Mehmet Akif Ersoy – Habertürk. Erişim: 07.03.2023. https://www.youtube.com/watch?v=VgeiLKJAv8g&t=2s
Golden, P. (2006). Türk Halklarının Tarihine Giriş (2. Baskı). Çorum: Karam Yayıncılık.
Grousset, R. (2010). Bozkır İmparatorluğu. İstanbul: Ötüken Yayınları.
İnalcık, H. (2005). Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet (2. Baskı). İstanbul: Eren Yayıncılık.
Kelsen, H. (2020). Saf Hukuk Kuramı (2. Baskı). İstanbul: Nora Kitap.
Koçak. M. (2006). Batı’da ve Türkiye’de Egemenlik Anlayışının Değişimi Devlet ve Egemenlik, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Köprülü, M. F. (2019). İslam ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi, İstanbul: Alfa Yayınları.
Köymen, M. A. (2019). Selçuklu Devri Türk Tarihi (7. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Okumuş, E. (2022). Kınalızade’de Siyaset ve Ahlak. İstanbul: İnsan Yayınları.
Özcan, A. (2017). Fatih Sultan Mehmed Atam Dedem Kanunu Kanunname-i Al-i Osman, İstanbul: Kronik Yayınları.
Öztürk, Y.N. (2021). Kur’an-ı Kerim ve Yüce Meali (121. Baskı). İstanbul: Yeni Boyut Yayıncılık.
Pehlivan. H. (2020). Türk Anayasalarında Egemenlik Kavramı, İstanbul: Doğukütüphanesi.
Roux, J. P. (1994). Aksak Timur. İstanbul: Milliyet Yayın A.Ş.
Roux, J. P. (2011). Eski Türk Mitolojisi. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
Roux, J. P. (2001). Orta Asya – Tarih ve Uygarlık. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Schmitt, C. (2016). Siyasi İlahiyat (5.Baskı). Ankara: Dost Kitabevi.
Schmitt, C. (2021). Hukuki Düşüncenin Üç Türü. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
Şener, A. (1974). Kıyas İstihsan İstıslah, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Taşağıl, A. (2019). Bilge Kağan’ın Vasiyeti. İstanbul: Bilge Yayıncılık.
Taşağıl, A. (2021). Bilge Türk Tonyukuk. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Temizsu, H. (2018). Yasak. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Turan, O. (2003). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti (12. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
Uludağ, S. (2016). İslam-Siyaset İlişkileri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Yılmaz, G. (2014). Türk Devlet Felsefesinde “Kut” “Erdem” “Töre” Kavramları ile Bunların Aralarındaki İlişki. Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları, 26, 311-374.