Temel Sağlık Göstergeleri Açısından Türkiye’deki İllerin Gruplandırılması: Bir Kümeleme Analizi Uygulaması

Türkiye'de sağlık göstergeleri açısından, iller arasındaki farklılıkların ortaya konmasının önem arz ettiği düşünülmektedir. Bu çalışma kapsamında Türkiye’ de yer alan iller temel sağlık göstergeleri açısından sınıflandırılacaktır. Sınıflandırma yöntemi olarak veri madenciliği ve çok değişkenli istatistiki yöntemlerden biri olan kümeleme analizi kullanılmıştır. Çalışmanın temel amacı, illerin temel sağlık göstergeleri açısından incelenmesi benzer ve farklı il guruplarının bir arada gösterilmesi ve karşılaştırılmasıdır. Bu noktadan hareketle 2013 yılına ait 16 farklı sağlık göstergesi ile Türkiye’ deki 81 il gruplandırılmış ve daha önce yapılmış sosyoekonomik gelişmişlik sıralamaları ve sağlık gelişmişlik düzeyi çalışmaları ile karşılaştırılmıştır. İller, Ward yöntemiyle 21, 13, 11, 7 ve 5 kümede toplanmışlardır. Bunlardan en anlamlıları, 11’ li, 7’ li ve 5’ li kümeler olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, genele bakıldığında, doğu ve batı illeri arasındaki gelişmişlik farkı sağlık değişkenleri açısından ortaya çıkmaktadır.

Grouping of Cities In Terms of Primary Health Indicators in Turkey: An Application of Cluster Analysis

It is thought that to determine the differences between cities that locate in Turkey is important in the context of primary health care indicators. The subject of this study is the classification of cities in Turkey in terms of health indicators. The cluster analysis method which is the one of the data mining and multivariate statistical methods is used for classification method. The main objective of the study is to examine the point of results of movement transformation in health in terms of basic health indicators on the basis of cities.. In this context, 81 cities, in Turkey are grouped with sixteen health indicators which is assumed to demonstrate the effectiveness of health care services, by the years of 2013. And also compared with the health and socio-economic development ranking in the previous studies. Providences are gathered in 21, 13, 11, 7 and 5 clusters. 11’s, 7’s and 5’s clusters are determined as the most significant clusters. As a result of the study the development gap between eastern and western provinces emerges in terms of the health variables.

Keywords:

Primary Health Indicators, Cluster Analysis Ward Method.,

PDF

___

Abonyı, J. ve Feil, B. (2007), Cluster Analysis For Data Mining And System Identification, 1. Baskı, Berlin: Birkhauser Verlag AG.
Albayrak, A.S. (2005), Türkiye de İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 153-177.
Albayrak, A.S., Kalaycı, Ş. ve Karataş, A. (2004). Türkiyede Coğrafi Bölgelere Göre İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Temel Bileşenler Analiziyle İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 101-130.
Alptekin, N. (2014). Comparıson of Turkey and European Union Countries Health Indicators by Using Fuzzy Clustering Analysis. International Journal of Business and Social Research, 4(10), 68-74.
Altun, R., Aydın, S., Chakraborty, S., Sümer, S., Aran, M., Gürol, I., ve diğer. (2013). Universal Health Coverage in Turkey: Enhancement of Equity. The Lancet, 382(9886), 65-99.
Arslanhan, S. (2010). Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor?, TEPAV Değerlendirme Notu.
Avcı, U. (2006), Bulanık Kümeleme Algoritmalarının Karşılaştırmalı Analizi ve Bilgisayar Uygulamaları, İzmir: Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Bilen, M. ve Öncel, A. (2006). Sağlık Hizmetleri Ve Kurumsal Etkinlik Analizi: Sosyal Güvenlik Reformu Ekseninde Bir Değerlendirme, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 51(2), 101-143.
Çelik, Ş. (2013). Kümeleme Analizi ile Sağlık Göstergelerine Göre Türkiyedeki İllerin Sınıflandırılması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(2), 175-194.
Çınaroğlu, S. ve Avcı, K. (2014), İstatistiki Bölge Birimlerinin Sağlık Göstergeleri Bakımından Kümelenmesi, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 17(2), 89-97.
Doğan, İ. (2002), Kümeleme Analizi İle Seleksiyon, Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 26(1), 47-53.
Erilli, N.A., Tunç, T., Öner, Y. ve Yolcu, U. (2009), İllerin Sosyoekonomik Verilere Dayanarak Bulanık Kümeleme Analizi İle Sınıflandırılması. eJournal of New World Sciences Academy (NWSA), 4(1), 1-28.
Ersöz, F. (2009), OECD'ye Üye Ülkelerin Seçilmiş Sağlık Göstergelerinin Kümeleme Ve Ayırma Analizi İle Karşılaştırılması. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 29(6), 1650-1659.
Ersöz, F., (2008), Türkiye ile OECD Ülkelerinin Sağlık Düzeyleri ve Sağlık Harcamalarının Analizi, İstatistikçiler Dergisi, 1(2), 95-104.
Eşiyok B.A. ve Sekmen F. (2012), Türkiye Ekonomisinde Bölgesel Gelişmişlik Farklılıkları, Doğu Anadolunun Bölgesel Gelişmedeki Yeri ve Çözüm Önerileri, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü Raporu.
Everıtt, B. (1993), Cluster Analysis, 3. Baskı, Toronto: Halsted Press. Everitt, B.S., Landau, S. ve Leese, M. (2001). Cluster Analysis Arnold. London: A member of the Hodder Headline Group.
Gan, G., Ma, C. ve Wu, J. (2007) Data Clustering Theory, Algorithms And Applications (Asa-Sıam Series On Statistics And Applied Probability), Canada: SIAM Society for Industrial and Applied Mathematics Publishing. Günsoy, G. (2012). İnsani Gelişme Kavramı Ve Sağlıklı Yaşam Hakkı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 1(2), 35-52.
Hamarat, B. (1998), Türkiye de Sağlık Açısından Homojen İl Gruplarının Belirlenmesine İlişkin İstatistiksel Bir Yaklaşım, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Kalaycı, Ş. (2009), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 4. Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Kalkınma Bakanlığı (2013), Gelişmişlik, S.E. İllerin Ve Bölgelerin SosyoEkonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Sege-2011).
Karabulut, M., Gürbüz, M., ve Sandal, E. K. (2004). Hiyerarşik Kluster (Küme) Tekniği Kullanılarak Türkiyede İllerin Sosyo-Ekonomik Benzerliklerinin Analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(2), 65-78.
Kaufman, L. ve Rousseeuw, P. J. (2009). Finding Groups in Data: An Introduction to Cluster Analysis, Vol. 344. John Wiley & Sons.
Kavasoğlu, T. (2007), Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Araştırması, 2. Bölgesel Kalkınma Ve Yönetişim Sempozyumu, Ege Üniversitesi, 25-26 Ekim 2007, İzmir, 381-393.
Kaya, H. ve Köymen, K. (2008). Veri Madenciliği Kavramı ve Uygulama Alanları. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 6(2), 159-164.
Kaygısız, Z., Saraçlı, S. ve Dokuzlar, K.U. (2005). İllerin Gelişmişlik Düzeyini Etkileyen Faktörlerin Path Analizi Ve Kümeleme Analizi İle İncelenmesi. VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi, 26- 27 Mayıs 2005, İstanbul, 1-33.
Nakip, M, (2006), Pazarlama Araştırmaları Teknikleri Ve Spss Destekli Uygulamalar, 2. Basım, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Ökem, Z.G. (2007) Micro and Macro Aspects of Health Economics in Turkey, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öz, B., Taban, S. ve Kar, M. (2009). Kümeleme Analizi ile Türkiye ve AB Ülkelerinin Beşeri Sermaye Göstergeleri Açısından Karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1).1-30
Özdamar, K., (2010), Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi 2, Eskişehir: Kaan Kitabevi.
Özdemir, A.İ. ve Altıparmak, A. (2005). Sosyo-Ekonomik Göstergeler Açısından İllerin Gelişmişlik Düzeyinin Karşılaştırmalı Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24, 97-110.
Sandal, E.K. (2009). Sosyo-Ekonomik Kriterler Bakımından Türkiye, Doğu Avrupa ve Kafkas Ülkelerinin Karşılaştırılması. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 89-105.
Saraçoğlu, B., Sülkü, S.N. ve Açıkgöz, Ş. (2012). Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin Finansal Durumu Üzerinde Sağlıkta Dönüşüm Programının Etkileri. Ekonomik Yaklaşım, 23(1), 269-282.
Selanik, M. (2007), Türk Tarımının Avrupa Birliği İçindeki Yerinin Kümeleme Analizi İle Belirlenmesi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Sığırlı, D., Ediz, B., Cangür, Ş., Ercan, İ. ve Kan, İ. (2006). Türkiye ve Avrupa Birliğine Üye Ülkelerin Sağlık Düzeyi Ölçütlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi İle İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 13(2), 81-85.
Şahin, H. (2002), Türkiye Ekonomisi, Bursa: Ezgi Kitabevi. Şahin, M. ve Hamarat, B. (2002). G10-Avrupa Birliği ve OECD Ülkelerinin Sosyo-Ekonomik Benzerliklerinin Fuzzy Kümeleme Analizi ile Belirlenmesi. VI. ODTÜ Uluslararası Ekonomi Kongresi, ODTÜ, 11-14 Eylül 2002, Ankara, 1-19. Taban, S. (2006). Türkiye'de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Sosyoekonomi, 4(4), 31-45.
Tatlidil, H. (1992). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz. Ankara: Cem Web Ofset Ltd. Sti.