Çanakkale Merkeze ve İlçelerine Yerleştirilen Giritli Mübâdil Göçmenler

Giritten Türkiyeye göçler Lozan Görüşmeleri sırasında, 30 Ocak 1923te imzalanan Mübâdele Protokolüyle düzenli bir şekilde yapıldı. Mübâdele Protokolü çerçevesinde 1923 yılı Kasım ayında nüfus değişimi başladı. Mübâdele çerçevesinde Çanakkale ve çevresinde iskân edilmek üzere Giritli mübâdiller deniz yoluyla bölgeye getirildiler. Girit mübâdilleri Çanakkale merkez, Ayvacık ve Küçükkuyu bölgelerine yerleştirildiler. Mübâdillere Türk Devleti tarafından iskân bölgelerinde tarım arazileri ve ticarethâneler verildi. Bu gayrimenkullerde ziraat yapıp ve ticaretle meşgul olan Giritli mübâdiller, yeni vatanlarında yaşamlarını sürdürmeye başladılar.

Cretan Immigrants Settled in Çanakkale and Its Counties

The migrations from Crete to Turkey were regularly done according to the Population Exchange Protocol signed on January 30, 1923 during the Lausanne Peace Talks. The population exchange started in the November of the year 1923 within the frame of the Exchange Protocol. Cretan immigrants were brought to Çanakkale and its environs by sea to be resettled in the region within the frame of the Population Exchange. These Cretan immigrants were settled in the regions of Çanakkale, Ayvacık and Küçükkuyu. Agricultural estates and trading houses were given to the immigrants in the settlement regions by the Turkish State. The Cretan immigrants started to maintain their lives in their new homeland by engaging in agriculture and trade in these estates.

PDF

___

Adıyeke, A. Nükhet, Giritin Yunanistana İlhakı Sırasında Giritteki Türkler, Dokuz Eylül Üni- versitesi Atatürk İlke ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 1988.
Adıyeke, A. Nükhet, Osmanlı İmparatorluğu ve Girit Bunalımı (1896-1908), TTK Yayınları, Ankara 2000.
Adıyeke, A. Nükhet, Nuri Adıyeke, Kıbrıs Sorununun Anlaşılmasında Tarihsel Bir Örnek Ola- rak Giritin Yunanistana Katılması, SAEMK, Ankara 2002.
Andrews, P. Alford, Türkiyede Etnik Gruplar, Türkçesi: Mustafa Küpüşoğlu, İstanbul 1992.
Arar, İsmail, Hükümet Programları (1920-1965), İstanbul 1968.
Arı, Kemal, Büyük Mübadele Türkiyeye Zorunlu Göç (1923-1925), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1995.
Demirel, Yücel, Mübadele Dosyası, Tarih ve Toplum, Sayılar: 124-125-126, İstanbul 1994, s. 54-57, 49-52, 56-59.
Dündar, Fuat, Türkiye Nüfus Sayımlarında Azınlıklar, Doz Yayınları, İstanbul 1999.
Eren, Ahmet Cevat Türkiyede Göç ve Göçmen Meselelerinin Başlaması İlk Kurulan Göçmen Komisyonu, Türk Dünyası, S.1, İstanbul 1966, s. 9-16.
Eski, Mustafa, Mustafa Necati Beyin Kastamonudaki Çalışmaları, Ankara 1990.
Hatipoğlu, M. Murat, Yakın Tarihte Türkiye ve Yunanistan 1923-1954, Siyasal Kitabevi, An- kara 1997.
Işın, Mithat, Tarihte Girit ve Türkler, T.C. Askeri Deniz Matbaası (374 Sayılı Deniz Mecmua- sının Tarihi İlavesidir), İstanbul 1945.
İnan, M. Rauf, Mustafa Necati- Kişiliği, Ulusal Eğitime Bakışı, Konuşma ve Anıları, İş Bankası Yayınları, Ankara 1980.
Kassab, Sawsan Agha, II. Abdülhamid Döneminde Osmanlı Vilayetlerine İskan Edilen Giritli Göçmenler, Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları, C. IV, Ankara 1999, s. 697-701.
Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, IX, TTK Yayınları, Ankara 1996.
Kuran, Ercüment, Türkiyenin Batılılaşması ve Millî Meseleler, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınla- rı, Ankara 1997.
Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar Belgeler, C. II, Takım: 2, Çev. Seha L. Meray, Ankara Üni- versitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., Ankara 1973.
Mustafa Necati Sempozyumu, (Kastamonu 9-11 Mayıs 1991), Ankara 1991.
Smith, Michael Llewellyn, Yunan Düşü, Çev. Halim İnal, Ayraç Yayınları, Ankara 2002.
Soysal, İsmail, Tarihçeleri ve Açıklamalarıyla Birlikte Türkiyenin Siyasal Andlaşmaları C.I (1920-1945), T.T.K, Ankara 1983.
Strauss, Johann, Unutulmuş Bir Cemaat: Girit Müslümanlarının Abdülhamid Devrindeki İkinci Meşrutiyet Devrindeki ve İlhaktan Sonraki Faaliyetleri, Türk Tarih Kongresi (11. Ankara 5-9 Eylül 1990) Kongreye Sunulan Bildiriler, TTK Yayınları, Ankara 1994, s. 2105- 2115.
Svoronos, N. J., Yunanistan Nüfusu ve Yunanistan Nüfus Sayımları, Çev. M. Galip, Ankara 1935.
Şimşir, Bilal N., Ege Sorunu-Belgeler, C. II, T.T.K, Ankara 1982.
Tahmisci-Zâde Mehmed Mâcid, Girit Hatıraları, Yayına Hazırlayan: İsmet Miroğlu- İlhan Şa- hin, Tercüman 1001 Temel Eserler, İstanbul 1977.
Tukin, Cemal, Girit, İA, IV, İstanbul 1945, s. 791-804.
Türkdoğan, Orhan, Seçilmiş Bazı Yerli ve Göçmen Zümreleri Üzerinde Sosyal Değişme Mo- delleri II, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, XXII, 3-4, 1962, s. 140-163 ve XXIII, 3-4, 1963, s.115-136.