Web 1.0’dan Web 3.0’a Mahremiyetin Dönüşümü ve Dezavantajlı Gruplar Açısından Muhtemel Sonuçları

Web 1.0’dan Web 3.0’a kadar birçok yeni teknoloji geliştirilmiştir. Gelişen Web teknolojileriyle beraber bireylerin Web’deki konumu da farklılaşmıştır. Web 1.0 teknolojilerinde bireyler Web’de çok daha statikken, Web 2.0 ve Web 3.0 teknolojileriyle Web’de çok daha interaktif bir şekilde yer almaya başlamıştır. Ayrıca yapay zekâ, bulut sistemi, nesnelerin interneti gibi birçok gelişmeyle beraber insanlar zaman içerisinde teknolojinin bir parçası haline gelmiştir. Bu durum günden güne mahremiyet algısının değişmesine ve dönüşmesine neden olmuştur. Bu çalışmada, Web’de yaşanan teknolojik gelişmelerle beraber toplumu bekleyen en temel risklerden biri olan mahremiyet sorunu değerlendirilmektedir. Bu çerçevede öncelikle Web 1.0’dan Web 3.0’a kadar değişen ve gelişen teknolojik imkânlar açıklanmıştır. İkinci olarak yeni uygulamaların mahremiyet üzerinde ne gibi sorunlara neden olduğu irdelenmiştir. Son olarak değişen mahremiyet algısının toplumdaki dezavantajlı gruplar üzerindeki muhtemel etkileri tartışılmıştır. Bu bağlamda özellikle çocuklar ve gençler üzerinde aşırı teknoloji kullanımının birçok psikolojik soruna neden olduğu ifade edilmektedir. Düşük benlik saygısı, depresyon, sosyal medya bağımlılığı, oyun bağımlılığı, nomofobi, davranış bozuklukları, kaygı bozuklukları, hızlı değişen ruh hali bu sorunlardan sadece birkaçıdır. Diğer yandan cinsel istismar, siber zorbalık da başka psikolojik sorunların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir Ayrıca sosyal medyada benimsenme, itibar kazanma ve beğenilme gibi duygularla yapılan paylaşımlar, narsist kişiliklerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu kapsamda, kadınlar, yaşlılar ve aileler de yeni Web teknolojilerine bağlı olarak mahremiyet sorunuyla karşılaşan diğer dezavantajlı gruplar arasındadır. Sonuç olarak gelişen Web teknolojileriyle beraber hem mahremiyet algısının değiştiği hem de birçok psiko-sosyal sorunun ortaya çıktığı ifade edilebilir

Anahtar Kelimeler:

Web 1.0, Web 2.0, Web 3.0, Mahremiyet, Dezavantajlı Gruplar.

PDF

___

Akbaş, Ö. Z. ve Dursun, C. (2020). “Teknolojinin aileye etkisi: değişen ailenin dijital ebeveyn ve çocukları”, Turkish Studies-Social, 15(4), 2245-2265.
Alimoradi, Z., Lin, C. Y., Broström, A., Bülow, P. H., Bajalan, Z., Griffiths, M. D., ... ve Pakpour, A. H. (2019). “Internet addiction and sleep problems: A systematic review and meta-analysis”, Sleep Medicine Reviews, 47, 51-61.
Altıntaş, M. E. (2022). “Ailede Mahremiyet Eğitimi. H. Şule Albayrak” (Ed.), Tüm Yönleriyle Mahremiyet içinde, Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 405-431.
Arora, T., Broglia, E., Thomas, G. N. ve Taheri, S. (2014). “Associations between specific technologies and adolescent sleep quantity, sleep quality, and parasomnias”, Sleep Medicine, 15(2), 240-247.
Arpat, B., & Berten, B. (2019). “Dezavantajlı Grupların İş Sağlığı ve Güvenliği”, Y. Kağan Yasım (Ed.), İşgücü Piyasasında Dezavantajlı Gruplar içinde, Ankara: TAEM, 215-241.
Aydemir, A. (2021). “Mahremiyetten Rızaya Dijital Albümler “Instagram Örneği”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 54, 115-140.
Banjanin, N., Banjanin, N. Dimitrijevic, I., ve Pantic, I. (2015). “Relationship between internet use and depression: Focus on physiological mood oscillations, social networking and online addictive behavior”, Computers in Human Behavior, 43, 308-312.
Barkuş, F., ve Koç, M. (2019). “Dijital mahremiyet kavramı ve ilgili çalışmalar üzerine bir derleme”, Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3(1), 35-44.
Barrense-Dias, Y., Berchtold, A., Akre, C. ve Surís, J. C. (2016). “The relation between internet use and overweight among adolescents: a longitudinal study in Switzerland”, International Journal of Obesity, 40(1), 45-50.
Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu: Söylenceleri Yapıları (Çev. H. Deliceçaylı ve F. Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2010). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları (Çev. M. A. Kılıçbay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BBC. (2018, 26 Kasım). Dünyanın ilk genetik tasarımlı bebekleri Çin’de doğdu, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-46341694
Bhattacharya, S., Bashar, M. A., Srivastava, A. ve Singh, A. (2019). “Nomophobia: No mobile phone phobia”, Journal of Family Medicine and Primary Care, 8(4), 1297-1300.
Bostancı, M. (2022). “İnternet ve Sosyal Medyanın İfşa Kültürü. H. Ş. Albayrak” (Ed.), Tüm Yönleriyle Mahremiyet içinde, Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 353-364.
Brigham, T. J. (2017). “Reality check: basics of augmented, virtual, and mixed reality”, Medical Reference Services Quarterly, 36(2), 171-178.
Caplan, S. E. (2002). “Problematic Internet use and psychosocial well-being: development of a theory-based cognitive–behavioral measurement instrument”, Computers in Human Behavior, 18(5), 553-575.
Caviglione, L. ve Coccoli, M. (2011). “Privacy problems with Web 2.0”, Computer Fraud & Security, 10, 16-19.
Choi, G. Y. ve Lewallen, J. (2018). “Say Instagram, kids!”: Examining sharenting and children's digital representations on Instagram”, Howard Journal of Communications, 29(2), 144-164.
Choudhury, N. (2014). “World wide web and its journey from web 1.0 to web 4.0”, International Journal of Computer Science and Information Technologies, 5(6), 8096-8100.
Cormode, G. ve Krishnamurthy, B. (2008). “Key differences between Web 1.0 and Web 2.0”, First Monday, 13(6). https://doi.org/10.5210/fm.v13i6.2125
Çömlekçi, M. F. ve Başol, O. (2019). “Gençlerin sosyal medya kullanım amaçları ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin incelenmesi”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 173-188.
Dereli, M. D. (2022). “Mahremiyetin Dönüşümünün Dinî Hayata Etkisi” H. Şule Albayrak (Ed.), Tüm Yönleriyle Mahremiyet içinde, Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 189-212.
Di Pietro, R. ve Cresci, S. (2021). Metaverse: Security and Privacy, https://cri-lab.net/wp-content/uploads/2021/12/Metaverse_Security_and_Privacy_Issues.pdf
Diker, E. (2015). “Gazete reklamlarında kadın ve mahremiyet anlayışı”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3(1), 95-110.
Do, K. Y. ve Lee, K. S. (2018). “Relationship between problematic internet use, sleep problems, and oral health in Korean adolescents: a national survey”, International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(9), 1870.
Doster, L. (2013). “Fear of Missing Out: Is Voyeurism the Real Motive Behind Teen Consumption of Social Media?”, In E - European Advances in Consumer Research, MN: Association for Consumer Research, 146-147.
Düzgüner, S. (2022). “Mahremiyetin Tanımı, Sınıflandırılması ve Boyutları” H. Şule Albayrak (Ed.), Tüm Yönleriyle Mahremiyet içinde, Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 19-36.
Dvorsky, G. ve Hughes, J. (2008). “Postgenderism: Beyond the gender binary”, Institute for Ethics and Emerging Technologies, 20, 44-57.
Eberl, U. (2019). Akıllı Makineler: Yapay Zekâ Hayatımızı Nasıl Değiştiriyor (L. Tayla, Çev.), İstanbul: Paloma Yayınevi.
Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu (Çev. M. A. Kılıçbay), Ankara: İmge Kitabevi.
Geçer, E. (2022). “Teknolojik Mahremiyetin Psikolojik İmkânı Üzerine Bir Değerlendirme” H. Ş. Albayrak (Ed.), Tüm Yönleriyle Mahremiyet içinde, Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 509-526.
George, L. ve Elisavet, P. (2017). “The impact of the internet use in physical activity, exercise and academic performance of school students aged 14-16 years old”, International Journal of New Technology and Research, 3(2), 12-16.
Gurtner, D. (2021). Neuralink and beyond: Challenges of creating an enhanced human. Université de Fribourg.
Güleç, V. (2018). “Aile ilişkilerinin sosyal medyayla birlikte çöküşü”, Yeni Medya Elektronik Dergisi, 2(2), 105-120.
Heider, J. (1974). “Catharsis in human potential encounter”, Journal of Humanistic Psychology, 14(4), 27–47.
Hiremath, B. K. ve Kenchakkanavar, A. Y. (2016). “An alteration of the web 1.0, web 2.0 and web 3.0: a comparative study”, Imperial Journal of Interdisciplinary Research, 2(4), 705-710.
Hsu, C. L. ve Park, H. W. (2011). “Sociology of hyperlink networks of Web 1.0, Web 2.0, and Twitter: A case study of South Korea”, Social Science Computer Review, 29(3), 354-368.
Hull, M., & Parnes, M. (2021). “Tics and TikTok: functional tics spread through social media”, Movement Disorders Clinical Practice, 8(8), 1248-1252.
Jackson, L. A., Von Eye, A., Fitzgerald, H. E., Witt, E. A. ve Zhao, Y. (2011). “Internet use, videogame playing and cell phone use as predictors of children’s body mass index (BMI), body weight, academic performance, and social and overall self-esteem”, Computers in Human Behavior, 27(1), 599-604.
Kabaklı Çimen, L. (2022). “Kadın ve Mahremiyet” H. Ş. Albayrak (Ed.), Tüm Yönleriyle Mahremiyet içinde, Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 291-329.
Kapan, K. ve Üncel, R. (2020). “Gelişen web teknolojilerinin (web 1.0-web 2.0-web 3.0) türkiye turizmine etkisi”, Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 276-289.
Karahasanovic, A., Brandtzæg, P. B., Vanattenhoven, J., Lievens, B., Nielsen, K. T. ve Pierson, J. (2009). “Ensuring trust, privacy, and etiquette in web 2.0 applications”, Computer, 42(6), 42-49.
Khanzode, C. A. ve Sarode, R. D. (2016). “Evolution of the world wide web: from web 1.0 to 6.0”, International Journal of Digital Library Services, 6(2), 1-11.
Kırık, A. M. (2014). “Aile ve Çocuk İlişkisinde İnternetin Yeri: Nitel Bir Araştırma”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 337-347.
Kim, H. J. ve Kim, J. S. (2015). “The relationship between smartphone use and subjective musculoskeletal symptoms and university students”, Journal of Physical Therapy Science, 27(3), 575-579.
King, A. L. S., Valenca, A. M., Silva, A. C. O., Baczynski, T., Carvalho, M. R. ve Nardi, A. E. (2013). “Nomophobia: Dependency on virtual environments or social phobia?”, Computers in Human Behavior, 29(1), 140-144.
Korkmaz, İ. (2013). “Facebook ve mahremiyet: Görmek ve gözetle (n) mek”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 107-122.
Kurzweil, R. (2017). İnsanlık 2.0 (M. Şengel, Çev.), İstanbul: Alfa Yayınları. Kuzu, A. (2011). “İnternet ve aile”, Aile ve Toplum, 7(27), 9-31.
Lin, P. H., Lee, Y. C., Chen, K. L., Hsieh, P. L., Yang, S. Y. ve Lin, Y. L. (2019). “The relationship between sleep quality and internet addiction among female college students”, Frontiers in Neuroscience, 13, 1-9.
Lopez-Fernandez, O. (2018). “Generalised versus specific internet use-related addiction problems: A mixed methods study on internet, gaming, and social networking behaviours”, International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(12), 2913.
Lukács, A. (2016). What is privacy? The history and definition of privacy, http://publicatio.bibl.u-szeged.hu/10794/7/3188699.pdf
Lyon, D. (2006). Gözetlenen Toplum Günlük Hayatı Kontrol Etmek (G. Soykan, Çev.), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Machimbarrena, J. M., Calvete, E., Fernández-González, L., Álvarez-Bardón, A., Álvarez-Fernández, L. ve González-Cabrera, J. (2018). “Internet risks: An overview of victimization in cyberbullying, cyber dating abuse, sexting, online grooming and problematic internet use”, International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(11), 1-15.
Matusitz, J. ve McCormick, J. (2012). “Sedentarism: the effects of Internet use on human obesity in the United States”, Social Work in Public Health, 27(3), 250-269.
Moattari, M., Moattari, F., Kaka, G., Kouchesfahani, H. M., Sadraie, S. H. ve Naghdi, M. (2017). “Smartphone addiction, sleep quality and mechanism”, International Journal of Cognition and Behaviour, 1(1), 1-7.
Nabbosa, V. L. (2020, June). “Me Too: Value Creation by Digitalization and Data Privacy”, In Proceedings of the 2020 The 4th International Conference on E-Education, E-Business and E-Technology, 20-24.
Nacakcı, B. (2018). “Sosyal Medyanın İnşaa Ettiği Narsist Kişilikler: Instagram Hesapları Üzerine Bir Analiz (Pilot Çalışma)”, International Journal of Social Science, 1(2), 255-268.
Nath, K., Dhar, S. ve Basishtha, S. (2014). “Web 1.0 to Web 3.0-Evolution of the Web and its various challenges”, In International Conference on Reliability Optimization and Information Technology (ICROIT), 86-89
Niedzviecki, H. (2010). Dikizleme Günlüğü: Kendimizi ve Komşularımızı Gözetlemeyi Niçin Bu Kadar Sevdik? (G. Gündüç, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Noor, S. A., Djaba, T. ve Enomoto, C. E. (2016). “The role of social networking websites: Do they connect people through marriage or are they responsible for divorce”, Journal of International Social Issues, 4(1), 40-49.
Notar, C. E., Padgett, S. ve Roden, J. (2013). “Cyberbullying: A review of the literature”, Universal Journal of Educational Research, 1(1), 1-9.
Oberst, U., Wegmann, E., Stodt, B., Brand, M. ve Chamarro, A. (2017). “Negative consequences from heavy social networking in adolescents: The mediating role of fear of missing out”, Journal of Adolescence, 55, 51-60.
Okmeydan, S. B. (2017). “Postmodern kültürde gözetim toplumunun dönüşümü:‘Panoptikon’dan ‘sinoptikon’ve ‘omniptikon’a”, AJIT-e:Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 8(30), 45-69.
Olvera, C., Stebbins, G. T., Goetz, C. G. ve Kompoliti, K. (2021). “TikTok tics: a pandemic within a pandemic”, Movement Disorders Clinical Practice, 8(8), 1200-1205.
Öztekin, H. ve Öztekin, A. (2010). “Modernleşme-Mahremiyet İlişkisi ve Siber Mekânda Mahremiyetin Aleniyete Dönüşmesi”, E-Journal of New World Sciences Academy, 5(4), 526-540.
Özkantar, M. Ö. (2019). “Meta Fetişizminin Gölgesinde Eriyen Hayatlar: Türk Tv’lerinde Otomobil Reklamları ve Tüketim Toplumu”, Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 1(1), 17-35.
Pantic, I., Milanovic, A., Loboda, B., Błachnio, A., Przepiorka, A., Nesic, D., ... ve Ristic, S. (2017). “Association between physiological oscillations in self-esteem, narcissism and internet addiction: A cross-sectional study”, Psychiatry Research, 258, 239-243.
Parsa, A. F. ve Akmeşe, Z. (2019). “Sosyal medya ve çocuk istismarı: Instagram anneleri örneği”, Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 5(1), 163-191. Poster, M. (1990). The Mode of Information: Poststrucuralism and Socail Context, Cambridge: Polity Press.
Patel, K. (2013). “Incremental journey for World Wide Web: introduced with Web 1.0 to recent Web 5.0–a survey paper”, International Journal of Advanced Research in Computer Science and Software Engineering, 3(10), 410-417.
Puri, A. ve Sharma, R. (2016). “Internet usage, depression, social isolation and loneliness amongst adolescents”, Indian Journal of Health & Wellbeing, 7(10), 996-1003.
Rothman, E. F. ve Adhia, A. (2015). “Adolescent pornography use and dating violence among a sample of primarily black and Hispanic, urban-residing, underage youth”, Behavioral Sciences, 6(1), 1-11.
Rudman, R. ve Bruwer, R. (2016). “Defining Web 3.0: opportunities and challenges”, The Electronic Library, 34(1), 132-154.
Rudman, R. ve Steenkamp, L. (2012). “Changing behaviour: Web 2.0 usage and security practices of online users”, In Proceedings of the International Conference on Information Communication Technologies in Education, 392-402.
Saleh, M. ve Mukhtar, J. I. (2015). “Social media and divorce case study of Dutse LGA Jigawa State”, IOSR Journal Of Humanities And Social Science, 20(5), 54-59.
Sengupta, A. ve Chaudhuri, A. (2011). “Are social networking sites a source of online harassment for teens? Evidence from survey data”, Children and Youth Services Review, 33(2), 284-290.
Setty, E. (2019). “A rights-based approach to youth sexting: Challenging risk, shame, and the denial of rights to bodily and sexual expression within youth digital sexual culture”, International Journal of Bullying Prevention, 1(4), 298-311.
Shivalingaiah, D. ve Naik, U. (2008). “Comparative study of web 1.0, web 2.0 and web 3.0”, International CALIBER, 499-507.
Skues, J. L., Williams, B. ve Wise, L. (2012). “The effects of personality traits, self-esteem, loneliness, and narcissism on Facebook use among university students”, Computers in Human Behavior, 28(6), 2414-2419.
Şentürk, Ü. (2008). “Aile kurumuna yönelik güncel riskler”, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(14), 7-32.
Tsitsika, A. K., Andrie, E. K., Psaltopoulou, T., Tzavara, C. K., Sergentanis, T. N., Ntanasis-Stathopoulos, I., ... ve Tsolia, M. (2016). “Association between problematic internet use, socio-demographic variables and obesity among European adolescents”, The European Journal of Public Health, 26(4), 617-622.
TÜİK. (2022, 26 Ağustos). Cinsiyete ve Yaş Grubuna Göre Bireylerin Son 3 Ay İçinde İnternet Kullanım Oranı, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=bilgi-teknolojileri-ve-bilgi-toplumu-102&dil=1
Valenzuela, S., Halpern, D. ve Katz, J. E. (2014). “Social network sites, marriage well-being and divorce: Survey and state-level evidence from the United States”, Computers in Human Behavior, 36, 94-101.
Vandebosch, H. ve Van Cleemput, K. (2009). “Cyberbullying among youngsters: Profiles of bullies and victims”, New Media & Society, 11(8), 1349-1371. Wang, Y., Su, Z., Zhang, N., Xing, R., Liu, D., Luan, T. H. ve Shen, X. (2022). “A survey on metaverse: Fundamentals, security, and privacy”, IEEE Communications Surveys & Tutorials, 1-32.
We Are Social (2022, 28 Mart). Digital 2022: Another Year of Bumper Growth, https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/
Widyanto, L. ve Griffiths, M. (2006). “‘Internet addiction’: a critical review”, International Journal of Mental Health and Addiction, 4(1), 31-51.
Xanidis, N. ve Brignell, C. M. (2016). “The association between the use of social network sites, sleep quality and cognitive function during the day”, Computers in Human Behavior, 55, 121-126.
Yanık, A. (2016). “Yeni Medya Nedir Ne Değildir?”, Journal of International Social Research, 9(45), 898-910.
Yıldırım, İ. (2021). “Sosyal Medya, Dijital Bağımlılık ve Siber Zorbalık Ekseninde Değişen Aile İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5), 1237-1258.
Yildirim, C. ve Correia, A. P. (2015). “Exploring the dimensions of nomophobia: Development and validation of a self-reported questionnaire”, Computers in Human Behavior, 49, 130-137.
Zhang, X. (2010). “Charging children with child pornography–Using the legal system to handle the problem of “sexting”, Computer Law & Security Review, 26(3), 251-259.