Türkiye’de Toplu Pazarlığın Değişen Çizgisi 1980–2005

The economic policy decisions of January 24, 1980, had set off a long lasting process of fundamental transformations in the Turkish economy that continue to this day. The restructuring of the economy in line with the “structural adjustment” and “stabilization” policies supported by the IMF and World Bank had a profound impact on work relations and labor unions, first interrupting the process of collective bargaining and then reshaping it by altering the legal framework within which it functioned. The state not only had a decisive role in reorganizing the legal framework that governed collective bargaining, but also intervened directly in labor disputes by outlawing strikes, disrupting the bargaining process. The state also took part in the collective bargaining process as the employer in the public sector, where a centralized process of bargaining functioned as a form of “incomes policy.” The objective of this paper is to highlight the essential and strategic features of the evolution of collective bargaining in Turkey since 1980, which marked a radical transformation in the Turkish economy.

___

  • Ansal, Hacer (1999); Esnek Üretimde İşçiler ve Sendikalar (Post-Fordizm’de Üretim Esnekleşirken İşçiye Neler Oluyor?); Birleşik Metal-İş Sendikası Yayını, İstanbul 1999.
  • Bağdadioğlu, Enis; Ekonomik Kriz ve Kamu Kesiminde Ücretler; Türk-İş Araştırma Merkezi; http://www.turkis.org.tr/
  • Boratav, Korkut (2003); XX. Yüzyıldan XXI. Yüzyıla: Türkiye Ekonomisinin Genel Görünümü; Özgür Üniversite'de 22 Şubat 2003; http://www.uzaklar.net/html
  • Çalışma Hayatı İstatistikleri 1999 (Labour Statistics), T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Mayıs 2000, Ankara.
  • Çelik, Nuri (1984); İş Hukuku Dersleri, Nihad Sayar–Yayın ve Yardım Vakfı İşletmesi Yayınları, No. 389-623, İstanbul 1984.
  • Çelik, Nuri (2000); İş Hukuku Dersleri, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 15. Bası, İstanbul 2000.
  • Derviş,Kemal-Gros, Daniel-Emerson, Michael–Ülgen, Sinan (2004); Çağdaş Türkiye’nin Avrupa Dönüşümü, Ekonomi ve Dış Ticaret Forumu, Doğan Kitap, Aralık 2004, İstanbul.
  • DİSK; Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu; “Eskimiş Yeni Oyun: Grup Sözleşmeleri”; Aylık Yayın Organı; 3; Mart 1977.
  • DİSK; Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu; Tekellerin “Grup Sözleşmesi” İstekleri Karlarını Arttırmaya Yöneliktir; Aylık Yayın Organı; 4; Nisan 1977.
  • Ekin, Nusret (2003); İş Yasası Reformunun Dayanakları: “Güvenlik” ve “Esneklik”; İşveren Dergisi, Mart 2003.
  • Elbir, H. K. (1987); İş Hukuku Dersleri, 9. Bası, İstanbul 1987.
  • Ergin, Berin (2002); Seçim Yatırımı Yöntemlerinden 4773 Sayılı Yasa, Neden Türkiye’yi İleriye Taşıyacak İş Kanunu Çizgilerini İçeremedi?; İşveren, Eylül 2002.
  • Eriş, Hasan (1988); “Grup Sözleşmelerini Kabul Etmek Bir Teslimiyet Değil”; İşçinin Alınteri; Aylık Yayın Organı, 1 Nisan 1988, Yıl: 2, Sayı: 16.
  • Esen, Salih (2005); Yeni İş Yasası, Çalışma Hayatımıza Yeni Açılımlar Getirmektedir? İşveren Dergisi, Eylül 2005.
  • Gülmez, Mesut. (2005); Sendikal Haklarda Uluslar arası Hukuka ve Avrupa Birliğine Uyum Sorunu; Belediye-İş Yayınları, Ankara Eylül 2005.
  • Gülmez, Mesut (2005); Sendikal Haklara İlişkin Sözleşmelerin İç Hukuka Üstünlüğü; Çalışma ve Toplum, 4, 2005-1.
  • Gülmez, Mesut (2005); Sendikal Gelişme İçin Bilgi Şart; Birgün Gazetesi, 15 Aralık 2005.
  • Petrol-İş Sendikası; Türkiye Petrol Kimya ve lastik Sanayi İşçileri Sendikası; Aylık Yayın Organı, Şubat 1985, Sayı: 52.
  • Petrol-İş; Türkiye Petrol Kimya ve lastik Sanayi İşçileri Sendikası; 63 Grev 63 Mücadele, Yayın: 16, Eylül 1987, İstanbul.
  • Petrol-İş; Türkiye Petrol Kimya ve lastik Sanayi İşçileri Sendikası; Greve Davetse Evet ; Yayın: 21, Ocak 1989, İstanbul.
  • Petrol-İş; '95-'96 Petrol-İş (Yearbook For 1995 & 1996) Yayın: 44, İstanbul, Nisan 1995.
  • İnsel, Ahmet (2004); Neo-Liberalizm Hegemonyanın Yeni Dili; Birikim Yayınları, İstanbul 2004.
  • Eurostat, Yearbook 2005, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2005.
  • European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions; http://www.eiro.eurofound.eu.int/
  • ETUC; European Trade Union Confederation; The Coordination of Collective Bargaining in Europe, Annual Report 2005; http://www.etuc.org/a/1846
  • İşveren; İş Güvencesi Yasası, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Aylık Yayın Organı, Eylül 2002.
  • Koç, Yıldırım (2001); Taşeronluk ve Fason Üretim Sorunlar, Çözümler; Türk-İş Eğitim Yayınları, No.61, Ankara 2001.
  • Kutal, Metin. (2005); Türk Sendikacılığını Çevreleyen Olumsuz Koşullar, Özellikler ve Yeni Bir Yapılanma İhtiyacı; Çalışma ve Toplum 5, 2005/2
  • Kutatgobilik, Tuğrul; İşveren, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Tarafından Yayınlanan Aylık Dergi, Haziran 2004.
  • Lordoğlu, Kuvvet. (2004); Türkiye’de Mevcut Bazı Sendikaların Liderlik ve Yönetim Anlayışları ve Bazı Sendikal Sorunlardan Örnekler; Çalışma ve Toplum 1, 2004/1.
  • MESS; Türkiye Metal Sanayi İşverenleri Sendikası; Geleceğe Açılım: Çalışma Sürelerinde Esneklik; MESS Yayın No: 378,İstanbul Mart 2002.
  • Oğuzman, Kemal (1987); Hukuki Yönden İşçi İşveren İlişkileri, İstanbul 1987.
  • Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul 1988 Cilt: 7.
  • Şafak, Can (1988); Türkiye’de Grup Toplu Pazarlığı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Danışman: Toker Dereli, İstanbul 1988.
  • Şafak, Can (1988); “Eskimiş Yeni Oyun mu? Oyunun Kuralı mı?” İşçinin Alınteri; Aylık Yayın Organı, 1 Nisan 1988; Yıl: 2, Sayı: 16.
  • Şafak, Can (1989); 1989 İlkbahar Eylemleri Üzerine Gecikmiş Düşünceler; Yeni Açılım, Kasım 1989.
  • Şafak, Can. (2004); 4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde Taşeron (Alt İşveren) Meselesi; Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 51, Mart/Nisan 2004.
  • Temiz, Hasan Ejder (2004); Eğreti İstihdam: İşgücü Piyasasında Güvencesizliğin ve İstikrarsızlığın Yeni Yapılanması; Çalışma ve Toplum 2004/2.
  • Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi; Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı’nın Ortay Yayını, İstanbul 1998.
  • Türkiye Maden-İş Sendikası; Türkiye Maden, Madeni Eşya ve Makine Sanayi İşçileri Sendikası; Yayın Organı, 15 Şubat 1980.
  • TİSK; Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu; “Temmuz 2005 TİSK kapsamında Ücret ve İşgücü Maliyeti Seviyeleri” http://www.tisk.org.tr/gostergeler.asp?id=524
  • TİSK; Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu; XXI. Olağan Genel Kurul Çalışma Raporu, 22-23 Aralık 2001, Yayın No: 212, Kasım 2001, Ankara.
  • TİSK; Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu; Çağdaş Bir İş Kanununa Doğru: ‘İş Güvencesi Kıdem Tazminatı Esneklik İlişkileri’ Semineri, 7 Haziran 2001, Ankara.
  • TİSK; Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu; Avrupada Esneklik Uygulamaları-Çalışan Bir Avrupa Yaratılması, Yayın No: 204, İstanbul, Şubat 2001.
  • TİSK; Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu; Adecco; “İstihdam Yaratılmasında Geçici Çalışma Türleri ve Özel İstihdam Bürolarının Rolü” Semineri; 5 Haziran 2003, Ankara Bilkent Oteli, İşveren-Haziran 2003.
  • Tuncay, Can (1982); İş Hukukunda Eşit Davranma İlkesi, İstanbul 1982
  • Yeldan, Erinç (2002); Neoliberal Küreselleşme İdeolojisinin Kalkınma Söylemi Üzerine Değerlendirmeler; Praksis, 2002.