Anayasa Mahkemesi'nin Sendikal Haklara İlişkin İptal Kararlarının Genel Bir Değerlendirmesi

Özet: Son dönemde Anayasa Mahkemesi, temel demokratik hak ve özgürlükleri genişletici yönde verdiği kararlarla gündeme gelmektedir. Bu kararlar arasında kamu görevlilerinin ve işçilerin sendikal haklarıyla ilgili kararlar da yer almaktadır. Anayasa Mahkemesi, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu ile ilgili olarak örgütlenme özgürlüğünü genişleten ve devlet desteği ile sendikacılığı yasaklayan çeşitli kararlar vermiştir. Anayasa Mahkemesi, en son olarak 2014 yılında 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda sendikal güvenceyi ve grev hakkını sınırlandıran bazı düzenlemelerin ve saldırı lokavtına imkân veren düzenlemenin iptaline ilişkin karar vererek sendikal hakların önündeki önemli bazı engelleri ortadan kaldırmıştır. Ancak bu iptal kararları, sendikal hak ve özgürlükler açısından olumlu olmakla birlikte yeterli değildir. Bu makalede Anayasa Mahkemesinin sendikal haklara ilişkin verdiği iptal kararları yakından ele alınarak değerlendirilecektir.

General Criticsm of Annulment Decisions of the Constitutional Court on Trade Union Rights

Abstract: The Constitutional Court has recently given some important decisions enlarging the fundamental democratic rights and freedom. The decisions on trade union rights of public servants and workers are also among these key decisions. The Constitutional Court gave some important decisions enlarging the right of to association and forbidding the state intervention on unions at the Public Servants Unions and Collective Agreement Act No. 4688. The Constitutional Court recently removed some important barriers to union rights by repealing some provisions limiting the union security and the right of to strike besides offensive lock-out at the Trade Union and Collective Agreement Act No. 6356 in 2014. Nevertheless, these decisions are positive but not satisfactory for union rights and freedom. In this paper, these annulment decisions of Constitutional Court on union rights will be examined closely.

___

Adams, Roy J. (May 2008). The Human Rights of Police to Organize and Bargain Collectivelly, Police Practice and Research. Vol: 9, No: 2, ss. 165-172. Arıcan, Mehmet. (2012). Polisin Sendika Kurma Hakkı, Ankara Strateji Enstitüsü Köşe Yazıları. (http://www.ankarastrateji.org/yazar/doc-dr- mehmet-arican/polisin-sendika-kurma-hakki/) (Erişim Tarihi: 24.04.2015). Arıcı, Kadir. (2007). Devletçe Kamu Görevlileri Sendikalarına Üye Olanlara Toplu Görüşme Primi Ödenmesinin Hukuka Uygunluğu, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt: XI, Sayı:1-2, ss. 1-23. Caniklioğlu, Nurşen. (2013). 6356 Sayılı Kanuna Göre Grev Yasakları ve Grevin Ertelenmesi, Çalışma ve Toplum. Sayı: 39, No: 4, ss. 289-316. Çelik, Aziz. (2010(a)). Vesayetten Siyasete Türkiyede Sendikacılık. İstanbul: İletişim Yayınları. Çelik, Aziz. (2010(b)). Sendikal Haklar: Uluslararası Çalışma Hukuku ve Türkiyenin Uyumsuzluğu, Disiplinlerarası Yaklaşımla İnsan Hakları. (Ed. Selda Çağlar). İstanbul: Beta Yayınları, ss. 255-331. Çelik, Aziz. (12 Kasım 2012). Emniyetin Polis Sendikası Tahammülsüzlüğü ve Keyifliği, http://t24.com.tr/yazarlar/aziz-celik/emniyetin-polis-sendikasi- tahammulsuzlugu-ve-keyfiligi,5867 (Erişim Tarihi: 03.04.2015) Çelik, Aziz. (30.01.2014(a)). Anayasa Mahkemesi Yanılıyor: Polisin Sendika Hakkı Var, http://t24.com.tr/yazarlar/aziz-celik/anayasa-mahkemesi-yaniliyor- polisin-sendika-hakki-var,8416 (Erişim Tarihi: 04.04.2015). Çelik, Aziz. (9 Ekim 2014(b)). Anayasa Mahkemesi ve Sosyal Haklar, Birgün. Çelik, Aziz. (2015(a)). AKP Döneminde Sendikal Haklar: Sendikasız-Grevsiz Kaynaşmış Bir Kitleyiz!, Himmet, Fıtrat ve Piyasa. İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 157-193. Çelik, Aziz. (2015(b)). Bir Baraj Daha Yıkıldı, Birgün, 25.06.2015. Dereli, Toker. (2013). 6356 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu: Genel Değerlendirme, Çalışma ve Toplum. Sayı: 36, No: 1, ss. 41-64. Gülmez, Mesut. (2002). Kamu Görevlileri Sendika ve Toplu Görüşme Hukuku. Ankara: TODAİE. Gülmez, Mesut (2011). Karar İncelemesi: Devlet Bütçesinden Ödentili Memur Sendikacılığı Özgürlük ve Bağımsızlık İlkeleriyle Bağdaşmaz Anayasa Mahkemesi Kararı, Çalışma ve Toplum. No:29, Sayı: 2, ss. 293-310. Gülmez, Mesut. (2013). Evrensel ve Bölgesel Ölçekli Ulusalüstü Kurallarıyla Sendikal Hak ve Özgürlükler ve Türkiye Sorunu, V. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, İstanbul: Petrol-İş Yayını: 118. Gülmez, Mesut. (2014). Emniyet-Sen Sözde Polis Sendikası Değildir!, http://emniyetsen.org.tr/prof-dr-mesut-gulmez-emniyet-sen- makalesi/mesut_gulmez/ (Erişim Tarihi: 10.02.2015). ILO. (2006). Freedom of Association-Digest of Decisions and Principles of the Freedom of Association Committee of the Governing Body. Fifth (revised) Edition, Geneva. Kutal, Metin. (2013). Kamu Görevlilerinin Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakları, V. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu. İstanbul: Petrol-İş Yayını: 118. Kutal, Metin. (2014). Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasasının Kimi Hükümlerinin İptali İstemi ile Anayasa Mahkemesine Açılan Davaya İlişkin Notlar, Çalışma ve Toplum. Sayı: 44, No: 4, ss. 13-28. Marks, Monique & Fleming Jenny. (2006(a)). The Untold Story: The Regulation of Police Labour Rights and The Quest for Police Democratisation, Police Practice and Research. Vol:7, No:4, pp. 309-322. Marks, Monique & Fleming Jenny. (2006(b)). The Right to Unionize, the Right to Bargain and the Right to Democratic Polcing, The Annals of the American Academy.Vol: 1, No: 1, pp. 178-199. Öztürk, Mehmet Onat. (2013). İşçinin Sendika Özgürlüğünün Sendikal Nedenle Feshe Karşı Korunması, Çalışma ve Toplum. Sayı: 38, No: 3, ss. 217-242. Özveri, Murat. (2012). Sendikal Haklar. Birleşik Metal-İş Sendikası Yayın No: 5. Özveri, Murat. (2013). Türkiyede Toplu İş Sözleşmesi Yetki Sistemi ve Sendikasızlaştırma. İstanbul: Legal Yayıncılık. Özveri, Murat. (2014) Anayasa Mahkemesinin İptal Kararıyla Bireysel Sendika Özgürlüğünün Kapsamı Genişledi, http://muratozveri.net/?p=1126. (Erişim Tarihi: 30.04.2015). Sarıca Soykut, Pınar. (Temmuz 2013). Uluslararası Çalışma Örgütü ve 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu: Genel Değerlendirme, İşgüç. Cilt: 15, Sayı: 3, ss. 1-19. Sur, Melda. (2013). 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun Uluslararası Normlar Açısından Değerlendirilmesi, Çalışma ve Toplum. Sayı: 39, No: 4, ss. 317-356. Şahlanan, Fevzi. (2013). 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun Sendikalara İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi, Çalışma ve Toplum. Sayı: 39, No: 4, ss. 110-142. Uçkan, Banu. (2001). Sendika Güvenliğinin Teorik Çerçevesi ve Endüstri İlişkileri Sistemine Etkisi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. Temmuz-Eylül, Cilt: 56, No: 3, ss. 157-176. Uçkan, Banu. (2013). Türkiyede Kamu Görevlileri Sendikacılığı. İstanbul: Legal Yayıncılık. Yorgun, Sayım. (2011). Grevsiz Toplu Pazarlık Hakkı ve Aidat Bağımlılığı Kıskacında Memur Sendikaları, Sosyal Siyaset Konferansları. Sayı: 60, No: 1, ss. 145-168. Avrupa Komisyonu. (2014). Türkiye 2014 Yılı İlerleme Raporu. (http://www.ab.gov.tr/files/ilerlemeRaporlariTR/2014_ilerleme_raporu_tr.pdf). Avrupa Komisyonu. (2013). Türkiye 2013 Yılı İlerleme Raporu. (http://www.abgs.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporla ri/2013_ilerleme_raporu_tr.pdf).