1950'lerin unutulan (Demokrat) işçi partisi ve onun üç sisyphus'u
1950-1955 arasında faaliyet yürüten Demokrat İşçi Partisi(DİP) ılımlı sol nitelikli bir işçi partisidir. Programında kendini, bütün gayretini işçi sınıfını siyasi bir kuvvet haline getirmek için sarfetmiş bulunmaktadır şeklinde tanımlayan DİP ılımlı sol/sosyaldemokrat bir parti kimliği taşıyordu. Genel Başkan Avukat OrhanArsal dışındaki kurucuları işçilerden oluşan parti, etkili ve güçlü birparti olamamış; gerek örgütlenme gerekse seçimler açısından başarılısonuçlar alamamıştır. Ancak bu başarısızlığına rağmen parti, işçilerinsiyasal örgütlenmesi konusunda izler bırakmıştır. Kurucuları veyöneticileri arasında yer alan Orhan Arsal, Üzeyir Kuran ve İbrahimGüzelce Türkiyenin sendikal ve siyasal yaşamında DİP dışında daçeşitli roller oynamıştır. Aralarında örgütsel bir süreklilik olmasa daDİP ile TİP arasında önemli kesişmeler vardır. DİPin sendika-siyasiparti ilişkileri konusundaki tutumu özgündür. DİP siyasi partilerinsendikalara müdahale etmesine karşı çıkmış ve ana akım siyasipartilerle içli dışlı olan sendikacıları işçi aristokratlarıve sahtesendikalistler olarak şiddetle eleştirmiştir. DİP siyasal ve sosyal tarihyazımında ihmal edilen bir partidir. Partinin siyasal etkisinin cılızlığıbunun temel nedenidir. Ancak DİP 1950lerin sendika-siyasetilişkisinin ve 1960ların başında TİPin kuruluşunun anlaşılmasındakayda değer işaretler taşıyan ve işçilerin siyasal deneyim kazanmalarınakatkıları olan bir partidir.
The forgotten (Democrat) labour party of the 1950 s and its three sisyphus leaders
Democrat Labour Party which established in 1950 anderased from political life in 1954 was a moderate left labour party.The party of which all founders, except its president lawyer OrhanArsal, composed of workers couldn t became a powerful and lastinglabour party. The party failed both in organizing workers and generalelections. Despite this failure it has created some traces that followedby the later labour party: Turkish Labour Party of 1961. There are nodirect organisational ties between these two parties, however bothhave some intersections and priorities. Orhan Arsal, Üzeyir Kuranand İbrahim Güzelce, founder and leaders of the party, playedimportant roles in Turkish politics and trade unionism. DemocratLabour Party that identified itself party has used its all effort tocreate politically powerful working class movement had a moderateleft/social democratic identity. The party had a unique approach interms of relations between trade unions and the party. The partyrejected political involvement in trade unions, and criticised tradeunionist under the influence of mainstream politics as labouraristocracy and pseudo unionists. The party has been ignored inlabour historiography, because of its political weakness. However, ithas remarkable traces to evaluate and understand the 50 s labourmovements and Turkish Labour Party of 1961.
___
- Akbulut, Erden ve Mete Tunçay (2013b). İstanbul Komünist Grubundan (Aydınlık Çevresi) Türkiye Komünist Partisine )1919-1926, 3. Cilt Mart 1925-Mayıs 1926, İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları.
- Akbulut, Erden ve Mete Tunçay (2013a). İstanbul Komünist Grubundan (Aydınlık Çevresi) Türkiye Komünist Partisine )1919-1926, 2. Cilt 1924-Mart 1926, İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları.
- Algül, Süreyya (2013). Türkiyede Sendika Siyaset İlişkisi: DİSK Örneği (1967- 1975) Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Aren, Sadun (1993). TİP Olayı (1961-1971) , İstanbul: Cem Yayınevi.
- Arsal, Orhan (1955). İşçi Partisi Üçüncü Genel Kongresi Başkanlığına USTE Kemal Sülker Koleksiyonu.
- Arsal, Orhan (tarihsiz). El yazısı ile özgeçmişi, USTE Kemal Sülker Koleksiyonu.
- Arsal, Orhan (1938a). Devletin Tarifi, Konferanslar, Seri 1, Kitap 2, Ankara Halkevi,
- Arsal, Orhan (1938b). Hukukta Diyalektik Hareket , Cumhuriyet Halk Partisi Yayını,
- Arsal, Orhan (1955). İşçi Partisi Üçüncü Genel Kongresi Başkanlığına USTE Kemal Sülker Koleksiyonu.
- Aybar, Mehmet Ali (1988). TİP Tarihi 1 , İstanbul BDS Yayınları.
- Barkın, Rebi (tarihsiz). Cedveldeki sendikalar hakkında izahat, BCA CHPK 490.01.1439.8.1.
- Birinci Sarı Çizgili Kitap. (Demokrat İşçi Partisinin İkinci Genel Kongresi Münasebetiyle neşrolunmuştur). İstanbul: Oğur Matbaası, 1953. USTE Kemal Sülker Koleksiyonu.
- Cumhuriyet, (26.5.1952).
- Cumhuriyet, (8.5.1952).
- Çelik, Aziz (2010a). Vesayetten Siyasete Türkiyede Sendikacılık 1946-1967, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Çelik, Aziz (2010b). Sina Pamukçu İle Sendikalı Yıllar, Maden-İş, TİP, Türk- İş ve DİSKten Anılar, İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları.
- Demirsoy, Seyfi (1968). Bir Büyük Sendikacının Ardından Türk-İş Dergisi, Mart 1968, Sayı 61.
- Demokrat İşçi Partisi Programı ve Ana Tüzüğü (1950). İstanbul: Uğur Basımevi.
- Demokrat İşçi Partisi Programı ve Ana Tüzüğü (tarihsiz). İstanbul: Uğur Basımevi.
- Gece Postası, (4 Ekim 1950).
- Gece Postası, (5 Eylül 1951).
- Gece Postası, (6 Eylül 1951).
- Gece Postası, (7 Eylül 1951).
- Güzelce, İbrahim (1951). Demokrat İşçi Partisi Lideri Orhan Arsalla Bir Konuşma, İşte Babıali, Haziran 1951.
- Güzelce, İbrahim (1960). Sosyalist Partisinin Düşündürdükleri, Forum, Sayı 146, 15 Nisan 1960.
- Halit Çelenk Arşivi .
- İstanbul Barosu Arşivi, Orhan Arsal Dosyası.
- İstanbul Vilayet Mebus İntihap Heyeti Reisliği, Soyadları Alfabe Sırasına Göre İstanbul seçim çevresi Aday listesi (20.4.1954), USTE Kemal Sülker Koleksiyonu.
- İşçi Partisi İstanbul Namzet Listesi (1954). USTE Kemal Sülker Koleksiyonu.
- Kaan Kaynar, Mete (2007). Cumhuriyet Dönemi Siyasi Partileri 1923-2006, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
- Kanbolat, Yahya (1979). Olduğu Gibi, Eski Türkiye İşçi Partisi Üzerine Anılar, Hatay: Bayır Yayınları.
- Karaca, Emin (1988). Demokrat Parti Döneminde Komünist Hareketin Kuğu Çığlığı: Vatan Partisi, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, Cilt 6, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Koç, Canan ve Yıldırım Koç (2008). DİSK Tarihi, Efsane mi Gerçek mi?, Ankara: Epos Yayınevi.
- Koçak, Hakan (2009). İşçi Sınıfının Uzun Taksim Yürüyüşü, Toplumsal Tarih, Mayıs 2009.
- Kundakçı, Suat Hayri (2005). Bir Ömür Bir Sohbet , İstanbul: TÜSTAV Yayınları.
- Milliyet (06.06.1972).
- Milliyet (12.11.1958).
- Milliyet (13.5.1952).
- Milliyet (15.10.1971).
- Milliyet (26.08.1969).
- Milliyet (27.10.1957).
- Milliyet (29.03.1973).
- Milliyet, (01.12.1972).
- Robinson, Richard D. (1952). Whats New in Turkish Labor, Instute of Current World Affairs arşivi, 15 Mart 1952.
- Sargın, Nihat (2001). TİPli Yıllar (1961-1971) Anılar-Belgeler II , İstanbul: Felis Yayınları.
- Sosyalist Kültür Ansiklopedisi (1980). İbrahim Güzelce, İstanbul: May Yayınları Cilt 7.
- Sülker, Kemal (1980c).Kuran, Üzeyir, Sosyalist Kültür Ansiklopedisi, İstanbul: May Yayınları, Cilt 7.
- Sülker, Kemal (1975). Sendikacılar ve Politika , İstanbul: May Yayınları.
- Sülker, Kemal (1980a), Babaoğlu, Nizamettin, Sosyalist Kültür Ansiklopedisi Cilt 6, İstanbul: MAY Yayınları.
- Sülker, Kemal (1980a). Türkiye İşçi Haklarını Koruma Cemiyeti, Sosyalist Kültür Ansiklopedisi, Cilt 8, İstanbul: MAY Yayınları.
- TİP (1961). Türkiye İşçi Partisi Tüzüğü, Ankara: Doğuş Ltd Şirketler Matbaası.
- Tunaya, Tarık Zafer (1952). Türkiyede Siyasi Partiler 1859-1952, İstanbul.
- Tunaya, Tarık Zafer (1986). Türkiyede Siyasi Partiler, Cilt II , İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
- Tunçay, Mete (1992). Türkiyede Sol Akımlar-II (1925-1936) , İstanbul: BDS Yayınları, 1992.
- Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1996). Basın-İş, Cilt 1, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
- Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1998). Kuran, Üzeyir Avni, İstanbul: Kültür Bakanlığı Tarih Vakfı Ortak Yayını, Cilt 2.
- Ünsal, Artun (2002). Umuttan Yalnızlığa Türkiye İşçi Partisi (1961-1971), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Varuy, Nebil (2010). Türkiye İşçi Partisi, Olaylar-Belgeler-Yorumlar (1961- 1971), İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları.
- Vatan Partisi Tüzüğü ve Programı (1954). İstanbul.
- Yeni Sabah (27 Şubat 1950).
- ISSN: 1305-2837
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2003
- Yayıncı: DİSK Birleşik Metal-İş