Tarih, deniz ve egemenlik: Ege'nin ısporadları menteşe adaları nın dünü ve bugünü

Bu çalışmanın amacı, Ege Denizinin güney-doğusunda Türkiye anakarasının önünde, yüzlerce dağınık ada, adacık ve kayalık halinde deniz sathına serpilmiş durumda yer alan, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 400 yıl gibi çok uzun bir süre Türk hâkimiyeti altında kalan, jeopolitik konumları itibariyle Anadolunun güvenliğinde stratejik olarak vazgeçilmez konumda olan Menteşe Adalarının, 20. yüzyılın başlarından itibaren başta İtalya olmak üzere, dönemin güçlü Batı devletlerinin ilgi ve çıkar alanlarına girmesiyle başlayan Türk hâkimiyetinden çıkış sürecini, arşiv araştırmalarından da faydalanarak, söz konusu adalar üzerine geçmişten günümüze yapılacak sosyo-politik bağlamda bir tarihsel analiz ile irdelemektir.

History, sea and sovereignty: Past and current times of the aegean sporades menteşe ıslands

The aim of this paper is to examine an historical analysis of the period of de- sovereignty of the Menteşe Islands in the context of an overlook ranging from the past to today,while these scattered islands in the South-eastern Aegean in front of the Turkish mainland under Otoman sovereignty for nearly 400 years creating an indispensable strategic necessary for the security of Anatolia in line with their jeopolitical situations.Keywords: Aegean Sea, Aegean Islands, Menteşe Islands, Sovereignty, International Law, National Interests.Bir de ne görsünler? Serpintilerin sayısı binden fazla (!)... Müfettişler vazifelerini bitirip döndükleri zaman Şükrü Kaya toplanan bilgiler karşısında adeta dehşet duyar: Sahipsiz yüzlerce ada! 1

PDF

___

ARMAOĞLU, Fahir, Siyasî Tarih 1789-1960, A.Ü. SBF Yayını, Ankara, 1975.
BAŞEREN, Sertaç, ve KURUMAHMUT, Ali, Egede Egemenliği Devredilmemiş Adalar, SAEMK Yayınları, Ankara, 2003.
BILL, Brian J. (Ed.), Law of War Deskbook, US Army, The Judge Advocate Generals Legal Center and School Pub., Charlottesville, VA, USA, 2010.
BOSTAN, İdris (Ed.), Ege Adalarının İdarî, Malî ve Sosyal Yapısı, SAEMK Yayınları, Ankara, 2003.
BRAUDEL, Fernand, Akdeniz ve Akdeniz Dünyası-I, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Eren Yayıncılık, İstanbul, 1989.
BURÇAK, Rıfkı Salim, Moskova Görüşmeleri (26 Eylül 1939-16 Ekim 1939) ve Dış Politikamız Üzerindeki Tesirleri, Gazi Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu Yayını, Ankara, 1983.
CHILDS, Timothy W., Trablusgarp Savaşı ve Türk-İtalyan Diplomatik İlişkileri, Çev. Deniz Berktay, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2008.
ERİM, Nihat, Devletlararası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, C.I, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1953.
ERİNÇ, Sırrı, ve YÜCEL, Talip, Ege Denizi-Türkiye ile Komşu Ege Adaları, 2.bsk., Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1988.
ERKİLET, H.Emir, 2. Cihan Harbi ve Türkiye-1. Giriş, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1945.
ERKİN, Feridun Cemal, Dışişlerinde 34 Yıl: Anılar-Yorumlar, C.I, TTK Yayınları, Ankara, 1980.
GEORGOÚLİS, Stamatis, and SYMEON, A. Soltaridis, Imia-Undoubtedly Greek: The Threat of a New Casus Belli, Livani Pub.Org., Athens, 1996.
GÜRÜN, Kâmuran, Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953), TTK Yayınları, Ankara, 1991.
KARĞIN, Şahin, Ege Adalarının Hukuksal Statüsü (Ege Sorunları), Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İ.Ü. SBE, İstanbul, 2010.
KEMAL, Habibzade Rodoslu Ahmet, Isporad Adaları ve Tarihçesi (Oniki Ada), Çev. Cemalettin Taşkıran, Genelkurmay Basım Evi, Ankara, 1996.
KESER, Ulvi, Yardım Et Komşu, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayını, Ankara, 2005.
KOÇAK, Cemil, Türkiyede Millî Şef Dönemi (1938-1945), C.II, İletişim Yayınları, İstanbul, 1996.
KODAMAN, Bayram, (Yay. Haz.), 1897 Türk-Yunan Savaşı (Teselya Tarihi), TTK Yayınları, Ankara, 1993.
KURTCEPHE, İsrafil, Türk-İtalyan İlişkileri (1911-1916), TTK Yayınları, Ankara, 1995.
KURUMAHMUT, Ali, (Yay. Haz.), Egede Temel Sorun: Egemenliği Tartışmalı Adalar, TTK Yayınları, Ankara, 1998.
KÜÇÜK, Cevdet (Ed.), Ege Adalarının Egemenlik Devri Tarihçesi, SAEMK Yayınları, Ankara, 2001.
KÜÇÜK, Cevdet (Ed.), Türk Hakimiyetinde Ege Adalarının Yönetimi, SAEMK Yayınları, Ankara, 2002.
MAVRİS, Nicholas G., The Greek Dodecanese: A Symposium By Prominent Americans, The Dodecanesian National Council, New York, 1944.
MERAY, Seha L., (Çev.), Lozan Barış Konferansı: Tutanaklar-Belgeler, (8 kitap), 3.bsk., Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
MOLONY, C J.C., FLYNN, F.C. and DAVIES, H.L., The Mediterranean and Middle East (Volume V), Her Majestys Stationery Office, London, 1973.
MUMCU, Uğur, 40ların Cadı Kazanı, 13.bsk., Tekin Yayınevi, İstanbul, 1994.
PAZARCI, Hüseyin, Doğu Ege Adalarının Askerden Arındırılmış Statüsü, 2.bsk., Turhan Kitabevi, Ankara, 1992.
ROBINSON, David Moore, The Great Glory and Glamor of the Dodecanese, The Dodecanesian National Council, New York, 1944.
STASİNOPOULOU, Georgia (Ed.), A Short History of the Dodecanese, Hellenic Parliament Publication, Athens, 1997.
ŞIVGIN, Hale, Trablusgarp Savaşı ve 1911-1912 Türk-İtalyan İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 1989.
ŞİMŞİR, Bilal N. (Haz.), Ege Sorunu: Belgeler Cilt-I (1912-1913), 2.bsk., TTK Yayınları, Ankara, 1989.
TAŞKIRAN, Cemalettin, Oniki Adanın Dünü ve Bu Günü, Genelkurmay Basım Evi, Ankara, 1996.
Treaties and Other International Acts Series, No 1648; 49 UNTS 3. WAMBAUGH, Sarah ve Shear, Theodore Leslie, The Dodecanese Islands, The Dodecanesian National Council, New York, 1943.
YAVUZ, Celalettin, Menteşe Adaları (Oniki Ada)nın Tarihi, Deniz Harp Okulu Basım Evi, İstanbul, 2003.
AK, Gökhan, Megali İdea, Hissiyat, Önyargı ve Güvensizlik Fenomenleri Bağlamında Türk-Yunan İlişkilerine Bir Bakış, Mare Nostrum Adalar Denizinden Kıbrısa: Akdeniz ve Sorunlar, Ulvi Keser (Ed.), AKAUM Yayını, Ankara, 2012.
AK, Gökhan, Meis (Megisti), Karaada (Rho) ve Fener Adası (Hypsili)nın Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorununa Muhtemel Etkileri, 9. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi (24-25 Nisan 2014), Gazi Mağusa, KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi, 25 Nisan 2014.
ARAS, Tevfik Rüştü, Oniki ada, Tan, 25 Temmuz 1945.
ARMAOĞLU, Fahir, Belgelerin ışığında Oniki Ada meselesi-3 (Almanya, adaları Türkiyeye teklif ediyor), Tercüman, 29 Kasım 1985.
ARMAOĞLU, Fahir, Belgelerin ışığında Oniki Ada meselesi-4 (Yunanistan savaş bitmeden ganimet istiyor), Tercüman, 30 Kasım 1985.
BERİCE, Ethem İzzet, On İki Adalar ve Bir Teklif, Son Telgraf, 26 Temmuz 1945.
ERKİN, Feridun Cemal, 12 Adayı Yunanistana Kim ve Nasıl Verdi?-1 (İngilizler, Adaları İşgal Etmemize Razı Olmuyorlar), Milliyet, 28 Temmuz 1976, s.5.
HALAÇOĞLU, Yusuf, Sunuş, Egede Temel Sorun: Egemenliği Tartışmalı Adalar, Ali Kurumahmut (Yay. Haz.), TTK Yayınları, Ankara, 1998.
HAYTA, Necdet, İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Ege Adaları Sorunu, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.12, S.36, Ankara, 1996.
HOWARD, Harry N., The Entry of Turkey into World War II, Belleten, C.31, S.122, Ankara, 1967.
KESER, Ulvi, ve AK, Gökhan, Egede Yunanistanın Türk Adaları: Unutulmayanlar, Motif Akademi, S.2, İstanbul, 2013.
ORHONLU, Cengiz, On İki Ada Meselesi, Türk Kültürü, S.23 ve 24, Ankara, 1965.
ÖRENÇ, Ali Fuat, Türk Hâkimiyetinde Ege Adaları Tarihi, Yeni Türkiye Dergisi, C.31, S.1, İstanbul, 2000.
ÖZEL, Sabahattin, Meis Adası ve Başlangıcından Günümüze Meis Sorunu, Silahlı Kuvvetler Dergisi, 114(345), Ankara, 1995.
TARKAN, M. Tevfik, Ege Denizi Kıyıları ve Kıta Sahanlığı Sorunları, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, S.7, Erzurum, 1976.
TEPEDELENLİOĞLU, Nizamettin Nazif, Mareşal ve Şükrü Kaya, Ordu ve Politika, Bedir Yayınları, İstanbul, 1967.
TURAN, Şerafettin, Rodos ve 12 Adanın Türk Hâkimiyetinden Çıkışı, Belleten, C.29, S.113, Ankara, 1965.
ULUBELEN, Erol (Der.), İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye: IV (Trablusgarbı İtalyanlara nasıl kaptırdık?), Yön Gazetesi, C.6, S.200, İstanbul, 27 Ocak 1967.
UZGEL, İlhan, İtalyayla İlişkiler, Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, C.I, Baskın Oran (Ed.), 6.bsk., İletişim Yayınları, İstanbul, 2002.
YURDOĞLU, İhsan, Yunan Megalo Ideası, Son Havadis, 2 Aralık 1971.