TRANSFER FİYATLAMA UYGULAMASININ İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ VE VERGİSEL AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Günümüzde yaşanan küreselleşme süreci ile birlikte uluslararası ticaretin boyutu günden güne hızla artmaya devam etmektedir. Bu durum işletmelerin ticari alanda ekonomik faaliyetlerinin artmasına neden olmuştur. İşletmelerde uygulanan maliyet sisteminin başlıca amaçlarından birisi de işletmenin rakiplerini ve sektörde yaşanan gelişmelere bağlı olarak yaşanabilecek değişimleri izleyebilmektir. Bu noktada çoğu ülkede IAS/IFRS'lere ve vergi mevzuatına uygun maliyet hesaplamaları yapmak, işletmelerin stratejik hedeflerinden biri haline gelmiştir. Bu açıdan işletmeler maliyet ve fiyatlama sistemlerini yeni düzenlemelere uygun olarak şekillendirmelidirler. Transfer fiyatlama uygulaması işleme konu olan mamullere uygulanacak en uygun fiyatın tespiti için ve işletme içindeki sorumluluk merkezlerinin performanslarının değerlendirilmesi ve bölümler arası gerçekleştirilen fiyatlama sisteminin işletme hedefleri ile uyumlu olup olmadığının tespit edilmesi açısından yardımcı olmaktadır. Ülkelerin sahip oldukları hatta aynı ülkede içerisinde çeşitli kurumlar arasında yer alan vergilendirme yetkilerinin birbirleriyle örtüşmemesi vergi sistemlerine yeni düzenlemeler getirilmesini zorunlu hale getirmiştir. Türk Vergi Sistemine dâhil edilen transfer fiyatlandırması bu düzenlemelerden biridir. Ulusal ve uluslararası işlemleri konu olan transfer fiyatlandırması uygulaması Kurumlar Vergisi Kanunu'nda ve Gelir Vergisi Kanunu'nda yerini almıştır. Bu çalışmanın amacı işletmelerde bölümler arasında yapılacak mal ve hizmet transferlerinin sorumluluk merkezi ve işletme performansı üzerinde etkisi ve transfer fiyatlama uygulamasının vergisel açıdan işletme performansı üzerinde etkisinin araştırılmasıdır. Çalışma sonucunda transfer fiyatlama uygulamasının işletme bölümleri arasında hem fiyat hem de vergisel açıdan işletme performansı üzerinde etkisinin olduğu tespit edilmiştir

THE IMPACT OF TRANSFER PRICING PRACTICE ON BUSINESS PERFORMANCE AND THE EVALUATION FROM THE TAX POINT

The size of international trade continues to extend rapidly from day to day as a result of the globalization process. This situation causes an increase in economic activities of businesses in the trading area. One of the main objectives of the cost system applied in businesses is to be able to monitor the competitors and the changes that can be occured as a result of the developments in the sector. Thus, making cost accounting that is proper according to IAS / IFRS and tax legislation has become one of the strategic targets of the companies in most countries. In this respect, businesses should form their cost and pricing systems according to new regulations. Transfer pricing practice is useful in setting the most proper price for goods that are subject to the transaction, in evaluating the performance of the responsibility centers of business, and in determining if the inter-departmental pricing system is consistent with targets of the business. The taxing powers of different countries and also the taxing powers of different institutions in a country did not overlap. Because of this reason, bringing new regulations to the tax system has become essential. The transfer pricing practice that has been incorporated into the Turkish Tax System is one of these regulations. The transfer pricing practice which includes national and international transactions has been included in the Corporate Tax Law and Income Tax Law. The aim of this study is to analyse the impact of goods and services transfer that will occur between departments of businesses on the responsibility center and business performance, and also the impact of transfer pricing practice on the business performance on the basis of taxrelated matters. As a resultof the study, it can be said that transfer pricingpracticehas an impact on business performance in terms of both price and tax-related matters

___

  • Aslan, S.(2004), ĠĢletmelerde Stratejik Bölümlerarası Transfer Fiyatlaması, Muhasebe ve Denetime BakıĢ Dergisi, s.61
  • Doğruyol, M. (2008), Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu Kapsamında Transfer Fiyatlandırması, Vergi Denetmenleri Derneği Yayınları, s.20
  • Drury, C. (1992), Management and Cost Accounting, Chapman-Hall, London, s.760
  • Hansen, D.R ve Maryanne M. M. (1997), Cost Management, South Western College Publishing, USA,s.793
  • Hongren C, S. Datar, G. Foster, M. Rajan and C.Intnerr. (2000), Cost Accounting,Prentice Hall, London, s.800.
  • Garrison, R H , Eric W.Noreen,(2000) Managerial Accounting, McGrew-Hill, USA,s.580
  • Güney, S. ve Bozkurt R. (2011), Muhasebe ve Finansman Dergisi, s.154
  • Gürsoy, C. T. (1999), Yönetim ve Maliyet Muhasebesi, Beta Yayınevi, Ġstanbul, s.755
  • Kaplan, S.R , Atkinson A.A. (1998), Advanced Management Accounting, Prentice Hall,USA, s.453
  • Kaymaz,Ö., Kaymaz,Ö.ve ALP A., (2008) Vergi Mevzuatında Transfer Fiyatlandırması, Mali Çözüm, Mart – Nisan, s.43
  • Cravens, K. S. (1997), Examining The Role of Transfer Pricing as a Strategy for Multinational Firms, International Business Review, Vol.6, No.2, s.131-132.
  • Mısırlıoğlu,Ġ.U. (2003) ,Bölümlerarası Transfer Fiyatlaması,Mali Çözüm Dergisi,www.istanbulsmmmodasi.com, Ġstanbul,s.1
  • Sevgener, A.S. ve Hacırüstemoğlu, R. (2000), Yönetim Muhasebesi, Alfa, Ġstanbul, s.426
  • Tuncer, S. (2008) Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Yönteminin Genel EleĢtiri ve Değerlendirilmesi, YaklaĢım Dergisi, Haziran, Sayı:186
  • Varlıklarda Değer DüĢüklüğüne ĠliĢkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 36) Hakkında Tebliğ Sıra No: 28. s.4
  • Yıldırım M, Balcı, F. ve Kiraz A, (2008 ),Transfer Fiyatlandırması Uygulaması, Maliye ve Hukuk Yayınları, s.4
  • Doğan, Z. (2004), Çok Uluslu Ġsletmelerde Transfer Fiyatlama Uygulama Nedenleri ve Verilerin Analizi, Muhasebe ve Finans Dergisi, Sayı.22, s.71-73.