YABANCILARA ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE YAYGIN İFADELERİN ROLÜ: KUR’ÂN’DA HARF-İ CERLER İLE KULLANILAN FİİLLER ÖRNEĞİ

Yabancı dil öğretiminde yaygın kelimeleri kullanmak öğretmen ve öğrenci açısından süreci kısaltmakta ve kolaylaştırmaktadır. Birçok eğitim kurumunda yabancı dil öğretiminde yaygın kelimelerin listelenmesi ve kullanılması tavsiye edilmiştir. Eğitim sürecinde bu kelimelerin belirli bir plana göre hazırlanmış kısa ve anlamlı cümleler örnekliğinde öğrenciye sunulması gerektiği vurgulanmıştır. Arapça’da yaygın kullanılan kelimelerin listesini çıkaran ve dil öğretiminde bu kelimelerin öneminden bahseden ilk kişi Câhız (öl. 255/869) olarak kabul edilir. Câhız bazı kelimelerin diğerlerinden daha fazla kullanıldığına, dolayısıyla dil öğreniminde bunlara daha fazla ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekmiştir. Arap dili öğreniminde bu konuda ihtiyaç duyulan hususlardan biri fiillerin kullanımının öğrenilmesidir. Zira Arapça’da her fiil her harfi cerle kullanılmadığı gibi; kullanılan her harfi cer fiilin manasını etkilemektedir. Dolayısıyla kast edilen anlamın doğru ve tam bir şekilde aktarılması için Arap dil tarihinde kalıplaşmış kullanımları iyi bilmek gerekmektedir. Kurân bu konuda başvurulabilecek en önemli kaynaklardan biridir. Zira Kur’ân’ın farklı coğrafyalardaki muhtelif Arap toplumları tarafından yüzlerce yıl nesilden nesle aktarılarak okunduğu düşünüldüğünde bu önem daha iyi anlaşılmaktadır. Çünkü Kur’an bu toplumlar arasında ortak bir dil kullanımı sağlamaktadır. Üstelik Arap olmayan ancak kutsal metinlerini anlamak için Arapça öğrenen Müslümanlar da bu ortaklığın bir parçasıdır. Dolayısıyla Kur’ân’da geçen fiillerin hangi harfi cerlerle kullanıldığını bilmek, Arapça öğrenimi açısından ehemmiyet arz eder. Bu çalışmada Kur’ân’da hangi fiilin hangi harf-i cerle kullanıldığı bir tablo ile ortaya koyulacaktır. Amaç ilgili kullanımın grafik halinde görülmesi ve dil öğreniminde yapılacak çalışmalara kaynaklık etmesidir. Aynı zamanda bu tablo konuya dair ileride yapılacak akademik çalışmalara özellikle istatistiksel anlamda kaynaklık edecektir.

Anahtar Kelimeler:

Yaygın fiiller, harfi cer, harfi cerle müteaddi fiiller, Arapça öğretimi, harf-i cerlerin anlamları

PDF

___

Ahmed Abdülvehhab, Bekir. Mu’cemu ümmühâti’l-ef’âl meânîhâ ve evcuhu isti’mâlihâ. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmiyyi, 1997.
Bostancı, Ahmet. “Ürdün Üniversitesinde Yabancılara Arapça Öğretimi”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, (2003)
Câd, Esma Muhammed Süleyman. Meânî harfi’l-cerri’l-bâi ve eseruhû fî tefsîri’l-hadîsi’n-nebevî fî kitâbi Umdeti’l-Kârî li’l-İmâmi’l-Aynî tatbîkan. Mısır: Külliyetü’l-Âdâb, www. Alukah.net e.t. 14/01/2019, 2017.
Câhız, Amr b. Bahr. el-Beyân ve’t-tebyîn. thk. Abdüsselam Muhammed Harun, Kahire: Mektebetü’l-Hâneci, 7. Baskı, 1998.
Cârim, Ali. el-Cümletü’l-fi’liyye esâsu’t-ta’bîr fi’l-lüğati’l-Arabiyye. Kahire: Mecelletü Mecmai’l- Lüğati’l-Arabiyye, 1953.
Davud, Muhammed Muhammed. ed-Delâlet ve’l-hareket. Kahire: Dâru Ğarîb li’t-Tıbâa ve’n-Neşr, 2002.
Dâvud, Muhammed Muhammed. Lüğaviyyât muhdese fi’l-Arabiyyeti’l-muâsıra, Kahire: Dâru Ğarîb, 2006.
Ebû Hassân, Ahmed Hasan. Şibhü’l-cümle fi’l-Kur’ân’i’l-Kerîm. Yüksek Lisan Tezi, Ürdün: Câmiatü Âli’l-Beyt, 1997.
el-Hadîdî, Ali. Müşkiletü ta’lîmi’l-lüğati’l-Arabiyye li ġayri’l-Arab. Kahire: Dâru’l-Kâtibi’l-Arabî, 1966.
ez-Zeabbelâvî, Salahuddîn. el-Fi’l târîfuhû ve aksâmûhû ve ebvâbuhû şe’nuhû fi’t-tâbîr. Dımeşk: Mecelletü’t-Türâsi’l-Arabî, 37-38, 1989-1990.
Hasan, Ömer Yusuf Ukâşe. Nazmu’l-Arabiyye nahve tasvîfin cedîd fî mukteza ta’lîmi’l-Arabiyye li’nnâtıkîne bi ğayrihâ. Doktora Tezi, Umman: Ürdün Üniversitesi, 2001.
Hassân Temmâm. el-Ahtâu’l-lüğaviyyetü’t-tahrîriyye li-tullâbi’l-müstevi’l-mütekaddim fî Ma’hedi’l- Lüğati’l-Arabiyye bi Câmiati Ümmi’l-Kurâ. Vizâretü’t-Ta’lîmi’l-Âlî, t.y.
İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed. Mukaddimetü İbn Haldun. thk. Ali Abdülvahid Vâfi, Kahire: Dâru’n-Nahda li’n-Neşr, 2014.
İbnü'l-Kûtıyye, Muhammed b. Ömer b. Abdilaziz. el-Ef’âl. thk. Ali Fûde, Kahire: Mektebetü’l- Hâneci, 2. Baskı, 1993.
İsmail, Yasir; Raziye bintü Salih. el-Ef’âlü’l-Arabiyyetü’l-müteaddiyye bi’l-harf min minzâri’l-lüğati’lecnebiyye el-lüğatü’l-Mâlîziyye enmûzecen, Mecelletü’t-Tecdîd, 41, 2017.
Mübarek, Muhammed. Fıkhu’l-lüğa ve hasâisü’l-Arabiyye. Dımeşk: Dâru’l-Fikir, 2. Baskı, 1964.
Râzî, Abdülhakim vd. Kâimetu Mekke li’l-müfredâti’ş-şâia. Mekke: Metâbiu’s-Safâ, ty. Rummâlî, Memduh Abdurrahman. Devru Harfi’l-cer fî tahvîli’l-terkîb ve eseruhu fî nakli’l-vazîfeti’nnahviyye. Mısır: Minya Üniversitesi, ty.
Sîbeveyh, Amr b. Osman. el-Kitâb. thk. Abdüsselam Muhammed Harun, Kahire: Mektebetü’l- Hânecî, 2. Baskı, 1982.
Temel, Ahmet Vefa. “Türkiye’de Arapça Öğretiminde Uygulanan Metotlar, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Değerlendirme”. Abant: AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bahar, 2015.
Ulvî, Hafız İsmail ve Velîd Ahmed el-Inâtî. Es’iletü’l-lüğa es’iletü’l-lisâniyyât hasîletü nısfi karnin mine’l-lisâniyyât fi’s-sekâfeti’l-Arabiyye. Riyad: Dâru’l-Emân, 2009.
Valfnoson, İsrail. Târîhu’l-lüğâti’s-Sâmiyye. Kahire: Matbaatü’l-İ’timâd, 1914.