Lise Öğrencilerinde Merhamet ve Dindarlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

PPsikoloji literatüründe sıklıkla adı geçen merhamet, bilimsel araştırmalara konu olmasına rağmen genellikle göz ardı edilmiş bir duygu türüdür. Bu alanda yapılan çalışmaların az olması bu durumun bir işareti olabilir. Buna sebep olarak ise Batı dünyasında yapılan psikoloji çalışmalarının daha ziyade pozitivist bir temele dayanması ve başlangıçta psikoloji bilimi ile uğraşan bilim adamlarının psikanalizin tesirinde kalmaları gösterilebilir. Bu çalışmanın amacı merhamet ile dindarlık arasındaki ilişkinin tespit edilmesidir. Çalışmanın örneklemi Mersin ilinin farklı liselerinde öğrenim görmekte olan 374 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada ölçme araçları olarak kişisel bilgi formu, merhamet ölçeği ve dinî yaşayış ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada öncelikle bazı demografik değişkenler ile merhamet ve dinî yaşayış arasındaki ilişkilere bakılmış, daha sonra merhamet ve dinî yaşayış arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Elde edilen verilerin analizi sonucunda şu sonuçlara ulaşılmıştır: Kızların merhamet ve dinî yaşayış düzeyleri erkeklerinkinden anlamlı derecede daha yüksektir. Yaş değişkeninde gruplar arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Okul türü bakımından imam-hatip lisesi öğrencilerinin dinî yaşayış düzeyleri diğer lisedeki öğrencilerden anlamlı derecede yüksektir. Merhamet ile dinî yaşayış arasında ise pozitif ilişki bulunmuştur.

An Examination of the Relationship Between Compassion and Piety in High School Students

Compassion, frequently mentioned in literature the of psychology, is a type of emotion that is often overlooked despite that it is a subject within scientific research. The scarcity of such studies in this field is a sign of this situation. The reason for this is that the psychological studies conducted in the Western world are mostly based on a positivist basis and that the scientists dealing with the science of psychology at the beginning were under the influence of psychoanalysis. The aim of this study is to determine the relationship between compassion and piety. The sample of this study consists of 374 students who are studying in different high schools in the city of Mersin. In this research, a Personal Information Form, the Compassion Scale, and The Religious Life Scale were used as measurement tools. In this study, at first the relationship between some demographic variables and compassion and religious life was examined, and then the relationship between compassion and religious life was examined. The following conclusions were obtained as a result of the analysis of researched data: The level of compassion and religious life among girls is significantly higher than that among boys. There was no significant relationship between the groups in the age variable. In terms of the school type, the religious life levels of the students of Imam-Hatip High School are significantly higher than those of other high schools. A positive relationship was found between compassion and religious life.

PDF

___

Akdeniz, Seher-Deniz, Mehmet Engin. “Merhamet Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. The Journal of Happi- ness And Well-Being 4/1 (2016), 50-61.
Aristoteles. Retorik. çev. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2014.
Armaner, Neda. Psikopatolojide Dinî Belirtiler. Ankara: Ayyıldız Matbaası, 1973.
Arslan, Mustafa. Türk Popüler Dindarlığı. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
Ayten, Ali. “Affetme Eğilimi ve Dindarlıkla İlişkisi Üzerine”. Marmara Üniver- sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37/1 (2009), 111-128.
Ayten, Ali vd. “Dinî Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi: Hasta- lar, Hasta Yakınları ve Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/2 (2012), 45-79.
Ayten, Ali. Empati ve Din: Türkiye’de Yardımlaşma ve Dindarlık Üzerine Psiko- Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayınları, 2013.
Bahadır, Abdülkerim. İnsanın Anlam Arayışı ve Din: Logoterapik Bir Araştırma. İstanbul: İnsan Yayınları, 2002.
Baynal, Fatma. “Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisinin Çeşitli De- ğişkenlere Göre İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (2015), 206-231.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422/2001.
Çelik, Celalettin. Şehirleşme ve Din. Konya: Çizgi Kitabevi, 2002.
Demir, Şükran Çevik. Ergenlerde Benlik Saygısı ve Dinî Başa Çıkma. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
Germer, Christopher. The mindful path to self-compassion: Freeing yourself from destructive thoughts and emotions. Hove: Routledge, 2009.
Gürsu, Orhan. Ergenlik Döneminde Psikolojik Sağlık ve Dindarlık İlişkisi. Kon- ya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
Gürsu, Orhan. “Din, Manevi İyi Oluş ve Yaşlılık”. Journal of International Social Research 11/61 (2018), 1176-1190.
Hamilton, Clarence. Buddhism, A Religion of Infinite Compassion. USA: The Liberal Arts Press, 1952.
Hökelekli, Hayati. “Merhamet”. Dem Dergisi 1/4 (2007), 78-82.
Hökelekli, Hayati. “Gökyüzünden Yeryüzüne Yayılan Bir Değer: Merhamet ve Eğitimi”. Diyanet Aylık Dergisi 244 (2011), 13-16.
Hökelekli, Hayati (ed.). Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi. İstanbul: Dem Ya- yınları, 2015.
İşgör, İsa Yücel. “Üniversite Öğrencilerinde Bağlanma Stilleri ve Akademik Başarının Merhamet Üzerindeki Yordayıcı Etkisi”. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19/1 (2017b), 82-99.
İşgör, İsa Yücel. “Merhametin Öznel İyi Oluş Üzerindeki Yordayıcı Etkisinin İncelenmesi”. Gaziantep University Journal of Social Sciences 16/2 (2017a), 425-436.
Karagöz, İsmail. Allah, İnsan ve Merhamet. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
Kartopu, Saffet-Hacıkeleşoğlu, Hızır. “Merhamet ve Dindarlık: Üniversite Öğrencileri Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. International Journal of Social Science 59 (2017), 203-227.
Kaya, Mevlüt-Aydın, Cüneyd. “Üniversite Öğrencilerinin Dini İnanç ile Ah- laki Olgunluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2011), 15-42.
Kayıklık, Hasan. Orta Yaş ve Yaşlılıkta Dinsel Eğimler. Adana: Baki Kitabevi, 2003.
Kayıklık, Hasan-Kalgı, Mehmet Emin. “Dinsel Yaşayış Ölçeği: Geçerlik Gü- venirlik Çalışması”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/1 (2017), 1-19.
Kızılgeçit, Muhammet. Yalnızlık, Umutsuzluk ve Dindarlık Üzerine: Psiko-sos- yal Bir Çalışma. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları, 2015.
Kimter, Nurten. Benlik Saygısı ve Dindarlık İlişkisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş-Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009.
Kutsal Kitap. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2008.
Maslow, Abraham. Dinler, Değerler, Doruk Deneyimler. çev. H. Koray Sönmez. İstanbul: Kuraldışı Yayınları, 1996.
Oman, Doug Thoresen. Handbook of the Psychology of Religion and Spiritua- lity. ed. Raymond F. Paloutzian, Crystal L. Park. London: The Guilford Press, 2005.
Osho. Sevgi Aşkın En Güzel Çiçeği. çev. Sangeet. İstanbul: Ganj Yayınları, 2007.
Öncü, Şule. “Psikoterapistin Merhameti”. Psikeart Dergisi 38 (2015), 30-33.
Özbay, M. Haluk-Göka Şenol. Her Halde İnsan. Ankara: Elips Yayınları, 2004.
Özdamar, Kazım. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Ankara: Nisan Kitabevi Yayınları, 2015.
Özel, İsa. “Mahkûmların Dindarlık ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin Çeşitli De- ğişkenler Açısından İncelenmesi: Samsun Örneği”. Akademik Araştır- malar Dergisi 14/54 (2012), 163-192.
Pazarlı, Osman. Din Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1982.
Peker, Hüseyin. “Merhamet Eğitiminde Model Almanın Önemi”. Diyanet Ay- lık Dergisi (2011), 20-22.
Pommier, Elizabeth Ann. “The Compassion Scale”. The University of Texas at Austin (2010).
Pür, İlyas. Ortaöğretim Öğrencilerinde Dinî Hayat ile Kaygı ve Yalnızlık Ara- sındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma (Mersin Örneği). Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
Sayar, Kemal. Merhamet: Kalbe Dönüş İçin Son Çağrı. İstanbul: Timaş Yayın- ları, 2008.
Sayar, Kemal. “Şiddet ve Merhametsizliğin Kökenleri”. Diyanet Aylık Dergisi (2011), 23-24.
Seligman, Martin Elias Peter-Csikszentmihalyi, Mihaly. “Positive Psychology: An Introduction”. American Psychologist 55/1 (2000), 5-14.
Seligman, Martin Elias Peter. Gerçek Mutluluk. çev. Sema Kurt Akbaş. Ankara: Hyb Basım Yayın, 2007.
Tavşancıl, Ezel. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayınları, 2005.
Underwood, Glynn. The Science of Compassionate Love: Theory, Research And Applications. Molden USA: Wiley-Blackwell Publishing, 2009.
Villiers, G. R. Pieter. “A Spirituality of Mercy in A Time of War”. Religion And Theology 18 (2011), 147-172.
Yakut, Selahattin. Öğretmenlerde Yabancılaşma, Yalnızlık ve Dindarlık İliş- kisi: Polatlı Örneği. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bi- limler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Ka- rahan Kitabevi, 2013.
Yapıcı, Asım. “Cinsiyete Göre Ayrımlılaşan Dindarlıklar ve Kadınlarda Dinsel Yaşamın Ayrımlı Görüntüleri”. Dinî Araştırmalar 19/49 (2016), 131-161.
Yaşar, Metin. “Bilimsel Araştırma Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması”. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi (2014), 109-126.
Yazıcıoğlu, Yahşi-Erdoğan, Sami. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yön- temleri. Ankara: Detay Yayıncılık, 2014.