Kur’an-ı Kerim’in Yemin Üslûbu

Yemin, Kur’an’ın zengin üslûbu içerisinde çok sayıdaki ayette yer almış Kur’anî bir kavramdır. Bu durum, Kur’an’ın anlatımında ve anlaşılmasında yeminin ne denli önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Yemin, Kur’an’ı anlama çabaları çerçevesinde bir kaide ilmi olarak değerlendirilmiş ve “Ulûmu’l-Kur’an” konuları arasında “Aksâmu’l-Kur’an” başlığı altında yer almıştır. Bu mesele, hakkında çok farklı görüşlerin serdedildiği nadir konulardan birisidir. Kur’an’ın Mekkî sûrelerindeki yeminleri üç gurupta toplamak mümkündür. 1. Allah’ın bizzat kendi zat ve sıfatına yemin etmesi, 2. Allah’ın fiilleriyle ile yapılan yeminler 3. Allah’ın yarattıklarına dair yaptığı yeminlerdir. Medeni surelerdeki yeminlerin farklı format içinde olduğu görülmektedir. Genel itibariyle Medeni sure yeminleri, Mekkî sure yeminlerinden farklı olarak, açık yeminler olmadığı için bir kısım harfler, edatlar ve lafızların vurgusundan tespit edilmeye çalışılmıştır. Yemin lafızlarının geçtiği “muksemun bih”ler istidlali olmaktan çok bilgi yüklü ve hüküm içerikli haberlerdir. Medine dönemi ayetlerdeki yemin içeriklerini imanın hakikati, Allah yolunda mücadelenin te’kîdi, Allah yolunda savaşanların afla karşılanacakları, Yahudilerin ve Hıristiyanların inanç durumu, Müslümanların onlara karşı alacağı tutum şeklinde ifade edebiliriz.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, kasem, yemin, hilf

PDF

___

Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd. Rûhu’l-me‘ânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-‘azîm ve-s-seb‘il-mesânî. Beyrut: Dârul’l-kalem, ts.
Arendok, C. Van. “Hilf”, İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı yayınları, 1964.
Boynukalın, Ertuğrul. “Yemin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.
Certel, Hüseyn. “Hz. Peygamberin Risalet Görevine Hazırlanması Bağlamında Çocukluk ve Gençlik Dönemi Yaşantıları”. Ekev Akademi Dergisi, 8/19, (2004).
Cevad, Ali. el-Mufassal fî Tarihi’l-‘Arab kable’l-İslam. Bağdât: Bağdat Üniversitesi Yayınları, 1993.
Cevherî, Ebû Nasr, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh: tâcu’l-lüğa ve sıhâhu’l-‘Arabiyye. Nşr. Şihâbüddîn Ebû ‘Amr. Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn, 1998.
Çağatay, Neşet. İslam’dan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1957.
Çalışkan, Mehmet. Kur’an Dilinde Kasem (Yemin) Üslûbu. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîri’l-hadîs. Çev. Şaban Karataş-Ahmet Çelen. İstanbul: Düşünce Yayınları, 2007.
Fahreddin er-Râzî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-fikir, 1981.
Ferâhî, Abdulhamid. İm‘ân fî aksâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Mektebü selefiyye 1994. Halebî, Ebu’l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b. Yusuf b. İbrahim. ‘Umdetü’l-huffâz fî tefsîri eşrefi’l-elfâz. Thk. Muhammed Basil. Beyrut: Dâru’l-kütübü’l-‘ilmiyye, 1996.
Hamidullah, Muhammed. “Îlâf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları. 2000.
Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. Çev. Salih Tuğ. İstanbul: İrfan Yayınları, 1972.
İbn Cevzî, Cemâlüddîn Ebü’l-Ferec Abdurrahmân. Nüzhetü’l-A‘yüni’n-nevâzir fî ‘ilmi’l-vucûh ve’n-nezâir. Thk. Muhammed Abdulkerim Kâzım er-Râzî. Beyrut: Müessetü’r-risâle, 1984.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemalüddin Abdullah. Muğni’l-lebîb ‘anKütübi’l-E‘ârib. Beyrut: Türâsi’l-İslam, 2010.
İbn Kayyim el Cevziyye. et-Tıbyân fî eymâni’l-Kur’an. Nşr. Abdullah b. Salim el-Batâtî, Mekke: Dâru’l-‘âlemi’l-fevâid, ts.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. Mısır: Dâru’l-me‘ârif, 1979.
İbrahim, M. Zakyı, “Kur’an’da Yeminlere Bintü’ş-Şati’nin Edebî Katkısı”, çev. Burhan Sümertaş The Jurnal of Akademic Social Science Studies, 6/3 (2003).
Kattân, Mennâ Halil. Mebâhis fî ‘ulûmi’l-Kur’an. Kahire: Mektebetü’l-vehbe, ts.
Kılıç, Sadık. Yemin olsun ki (Aksâmu’l-Kur’an). Erzurum: İhtar Yayınları 1996.
Nüceyrâmî, Ebû İshak İbrahim b. Abdillah, b. Muhammed. Eymânü’l-‘Arap fi’l-Câhiliyye. Nşr. Muhibbuddin el-Hatib, Kahire: Mektebu selefiyye, 1963.
Öztürk, Hayrettin. “Abdulhamîd el-Ferâhî’nin ‘Kur’an’daki Yeminler’ Adlı Makalesinin Üzerine Bir Değerlendirme. On dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34 (2013).
Öztürk, Nermin. İlahi Dinlerde Yemin Keffaret ve Kurban. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2002).
Pederse, Jhon. “Kasem” İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1967.
Rağıb el-Isfahânî, Ebu’l-Kâsım el-Hüseynî, b. Muhammed. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Nşr. Muhammed Seyyid Kîlânî, Beyrut: Dâru’l-ma‘rife 1996.
Serahsî, Muhammed İbn Ahmed. Kitâbü’l-mebsût. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife ts.
Suyûtî, Ebu’l-Fadl Celalüddin Abdurrahman. el-Itkân fî ‘lûmi’l-Kur’an. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1978.
Şahinoğlu, Nazif. “Yemin” İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1986.
Turan, Abdulbaki, “Kur’an-ı Kerim’de Yeminler”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1986).
Yılmaz, M. Faik. “Aksâmu’l-Kur’an Bağlamında ‘Allah Nelere, Niçin ve Neden Yemin Eder?’ Sorularını Yeniden Düşünmek”. İslami İlimler Dergisi 5/1 (2010), 133-149.
Zerkeşî, Ebû Abdillah Bereddîn Muhammed. el-Burhân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. Nşr. Muhammed Ebu’l-Fazıl İbrahim, Beyrut: el-Mektebetü’l-‘asriyye, 1972.