BÖLGELERİN KALKINMASINDA LİMANLARIN GELİŞTİRİLMESİ: İZMİR ÖRNEĞİ

Limanlar erişimi güçlendirmeleri, üretimi ve ticareti desteklemeleri, ekonomik ve sosyal canlılığı artırmaları gibi faydaları ile bölgesel kalkınma açısından özel öneme sahiptir. Kadim bir liman şehri olan İzmir bugün 16 liman ve 92 milyon ton yük elleçleme miktarı ile büyük bir liman bölgesidir. Ancak uzun dönemli gözlemlere ve yaşanan gelişmelere rağmen, İzmir limanlarında elleçlenen yükün Türkiye içindeki payının azalma eğilimini işaret etmektedir. İzmir’in liman altyapısı ve liman hizmetlerine dair deneyiminin değişen koşullar içinde daha ileri nasıl taşınabileceğine odaklanan bir strateji çalışması İzmir Kalkınma Ajansı tarafından yapılmıştır. Analiz ve katılımcılık zemini üzerinde geliştirilen ve alanında ilk bölgesel çalışma olarak değerlendirilen İzmir Limanları Mevcut Durum Analizi ve Gelişim Perspektifi; TCDD İzmir Limanı’nın canlandırılması, Aliağa limanlarının güçlendirilmesi, Çandarlı Limanı’nın rüzgar enerjisi ekipmanları taşımacılığı üzerine ihtisaslaşması ve tüm liman bölgesinin liman otoritesi modeliyle etkin biçimde yönetilmesi önerilerini içermektedir. Bu makalede, bölgesel kalkınmada limanlara öncelik veren bir anlayış ile İzmir Bölgesi özelinde yapılan çalışmaların liman ve kalkınma literatürü ile bağlantılı biçimde aktarılması amaçlanmıştır. Elde edilen sonuçlar Türkiye’de liman bulunan bölgelerde limanların güçlendirilmesine ilişkin çalışmaların bölgesel ekonominin gelişimi açısından rol oynadığını, nitelikli analizler ve katılımcılık süreçleri ile hayata geçirilecek doğru politikaların uzun vadede liman kaynaklı gelir, iş ve katma değer artışlarına katkı sağlayabileceğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

liman, bölgesel kalkınma, deniz taşımacılığı

ENHANCING PORTS IN REGIONAL DEVELOPMENT: CASE OF IZMIR

Ports hold significance in regional development with their benefits to regions. Izmir, recognized as an ancient port city, is currently a large port region, home to 16 ports and 92 million tons of cargo handling. However, the share of cargo handled at Izmir ports in Turkey tends to decrease, despite the developments experienced. A regional strategy study focusing on ports was carried out by the Izmir Development Agency. Izmir Ports Current Situation Analysis and Development Perspective, which was developed through of analysis and participation, consists of revitalizing TCDD Izmir Port, strengthening Aliağa ports, specializing Çandarlı Port in the wind energy and shifting to the port authority model. In this article, it is aimed to convey the studies conducted in the Izmir Region with an understanding that gives priority to ports in regional development in connection with the port and development literature. The results revealed that the efforts to strengthen the ports in the regions of Türkiye play a role in the development of the regional economy, and that the implementation of policies based on qualified analyses and participative processes, can contribute to increments in port-based income, jobs and added value increases in the long run.

Keywords:

Ports, regional development, maritime transport,

PDF

___

Acciaro M. (2008). The Role of Ports in The Development of Mediterranean Islands: The Case of Sardinia. International Journal of Transport Economics, Vol. XXXV, No 3, October 2008.
Agerschou, H. (1985). Planning, Design of Ports and Marine Terminals. London: John Wileyand Sons Ltd. AIVP (The Worldwide Network of Port Cities). (2015). Plan the City with the Port: Guide of Good Practices, France, 1-131.
Alderton, Patrick M. (1995). Sea Transportation: Operation and Economics. Fourth Edition. London: Thomas Reed Publications.
Altınçubuk, F. (2000). Liman İdare ve İşletmesi. İstanbul: Deniz Ticaret Odası Yayınları.
Amin A. (1999). An Institutional Perspective on Regional Economic Development. International Journal of Urban and Regional Research, 23 (2), 365-378.
Balköse, Ö. Ö. (2007). Ege Limanlarının En Önemlisi İzmir Limanı; Dünü, Bugünü, Yarını. 6. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu, İzmir: TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, 189-196.
Baran, S. (2020), Ana Liman Seçim Kriterleri ve Türkiye’de Ana Liman Seçimine Yönelik Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Bottasso A., Conti M., Ferrari C., Merk O., Tei A. (2013). The Impact of Port Throughput on Local Employment: Evidence from a Panel of European Regions. Transport Policy 27, 32–38.
Bottasso A., Conti M, Ferrari C., Tei A. (2014). Ports and Regional Development: A Spatial Analysis on a Panel of European Regions. Transportation Research Part A: Policy and Practice 65, 44–55.
Branch, A. E. (1986). Elements of Port Operation and Management. London: Chapman and Hall, Ltd.
Castro J. V. and Millan P. C. (1998). Port Economic Impact: Methodologies and Application to the Port of Santander. International Journal of Transport Economics Vol. XXV-No. 2-June 1998, 159-179.
Chang Y. T., Shin S. H., Lee P. T. W. (2014). Economic Impact of Port Sectors on South African Economy: An Input-Output Analysis. Transport Policy 35, 333–340.
Chen, Z. (2015). Research on the Interaction Between Innovation and Port-City Economic System: A Case from China. Discrete Dynamics in Nature and Society, vol. 2015, 1-9.
Çakmak, H. K. ve Erden, L. (2004). Yeni Bölgesel Kalkınma Yaklaşımları ve Kamu Destekleme Politikaları: Türkiye'den Bölgesel Panel Veri Setiyle Ampirik Bir Analiz. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (3), 77-96.
DGM (Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü). (2023). “Konteyner İstatistikleri”, https://denizcilikistatistikleri.uab.gov.tr/konteyner-istatistikleri, (Erişim tarihi: 06.01.2023).
Dündar, Ş., Karataş, N., Erdin, H.E. (2014). İzmir Port: A Major Debate on the Urban Agenda. In Piotr Lorens (Ed.), New Faces of Harbour Cities. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 235-267.
Erkut, G. ve Gönül, D. (2010). Türkiye'de ve Dünya'da Bölge Planlama Politikalarının Evrimi ve İzmir Kalkınma Ajansı Deneyiminden Yansıyanlar. İçinde Birol Akgül ve Nısfet Uzay (Editörler), Türkiye'de Bölgesel Kalkınmanın Yeni Örgütleri: Kalkınma Ajansları. Bursa: Ekin Yayınevi, 375-414.
Eroğlu, İ. ve Bozyiğit, R. (2013). Aliağa Limanı. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 81-116.
Esmer, S. (2009). Konteyner Terminallerinde Lojistik Süreçlerin Optimizasyonu ve Bir Simülasyon Modeli, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Esmer, S. ve Karataş Çetin, Ç. (2013). Liman İşletme Yönetimi. Denizcilik İşletmeleri Yönetimi. G. Cerit, D. A. Deveci ve S. Esmer (Editörler), İstanbul: Beta Yayınları.
EUKN (The European Urban Knowledge Network). (2021). Port Cities and Megatrends: Glocal Approaches to Sustainable Transitions, France, 1-30.
Fageda, X. (1999). Load Centres in the Mediterranean Port Range: Ports Hub and Ports Gateway. Paper presented at 40th Congress of the European Regional Science Association, Barcelona.
Ferrari C., Percoco M., Tedeschi A. (2010). Ports and Local Development: Evidence from Italy. International Journal of Transport Economics, Vol. xxxvii, No 1, 9-30.
Flaman Hükümeti (2021). “Vlaamse Havenstrategie", https://www.aivp.org/wp-content/uploads/2021/01/AIVP-guide-of-good-practices-english_adherent.pdf, (Erişim tarihi: 14.09.2023).
Fransa Hükümeti (2021). “National Port Strategy”, https://www.ecologie.gouv.fr/sites/default/files/210122_strategie-nationale-portuaire%20EN_0.pdf, (Erişim tarihi: 14.09.2023).
Goffman, D. (2000). İzmir ve Levanten Dünya (1150-1650). 2. Baskı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 43. HPA (Hamburg Liman Otoritesi). “SmartPort – The Intelligent Port”, https://www.hamburg-port-authority.de/en/hpa-360/smartport, (Erişim tarihi: 15.09.2023).
Ildırar, M. (2004). Bölgesel Kalkınma ve Gelişme Stratejileri, Ankara: Nobel Yayın.
İZKA (İzmir Kalkınma Ajansı). (2022). İzmir Limanları Mevcut Durum Analizi ve Gelişim Perspektifi. İzmir, 1-83.
İZKA (İzmir Kalkınma Ajansı). (2021a). İzmir Limanları Mevcut Durum Analizi ve Gelişim Perspektifi, Kuramsal Arka Plan Raporu. İzmir, 1-49.
İZKA (İzmir Kalkınma Ajansı). (2021b). İzmir Bölgesel Girdi Çıktı Analizi Raporu. Basılmamış Rapor, İzmir, 1-87.
İZKA (İzmir Kalkınma Ajansı). (2021c). İzmir Limanları Mevcut Durum ve Gelişim Analizleri, İzmir, 1-133.
İZKA (İzmir Kalkınma Ajansı). (2019). TCDD İzmir Alsancak Limanının Geçmişten Günümüze Bölge Ekonomisi Açısından Değerlendirilmesi, Basılmamış Rapor, İzmir.
İZKA (İzmir Kalkınma Ajansı). “Mavi Büyüme”, https://izka.org.tr/mavi-buyume/, (Erişim tarihi: 06.01.2023).
Karataş Çetin, Ç. (2004). Uluslararası Ulaştırma Koridorları Kapsamında Türkiye’nin Transit Deniz yolu Taşımacılığında Konteynerize Yüklerin Projeksiyonu, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Koca, Y. N. (2017). Türkiye’de Liman Şehirlerinin Gelişimi: Ard Bölge ve Ticari Ağlar. Journal of Current Researches on Social Sciences. 7-3, 159-180.
Kum, M. (2011). İktisadın Yeni Coğrafik Açılımı: Yeni Ekonomik Coğrafya Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 235-255.
Kuş, C. (2020). “Deniz Taşımacılığında Kümelenme Yoluyla Rekabet Edebilirliğin Geliştirilmesi: Flanders Limanları ve İzmir”, İzmir Kalkınma Ajansı Kalkınma Güncesi Yazısı, Yayın Tarihi: 10 Temmuz 2020, https://kalkinmaguncesi.izka.org.tr/index.php/2020/07/10/deniz-tasimaciliginda-kumelenme-yoluyla-rekabet-edebilirligin-gelistirilmesi-flanders-limanlari-ve-izmir/, (Erişim tarihi: 06.01.2023).
Lam, L. and Iskounen, A. (2010). Feeder Ports, Inland Ports and Corridors – Time For A Closer Look. HTG Yearbook 2010, 19-23.
Margarian, A. (2013). A Constructive Critique of the Endogenous Development Approach in the European Support of Rural Areas. Growth and Change, 44 (1), 1-29.
Merk, O. (2013). Ports as Sources of Prosperity for Their Cities. Port Technology International Edition 59, Paris, 25-27.
Munim, Z. H. and Schramm, H. J. (2018). The Impacts of Port Infrastructure and Logistics Performance on Economic Growth: The Mediating Role of Seaborne Trade. Journal of Shipping and Trade, 3 (1), 1-19.
Musso, E., Benacchio M., Ferrari C. (2000). Ports and Employment in Port Cities. International Journal of Maritime Economics, Vol. 2, No. 4, 283-311.
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). (2003). Entrepreneurship and Local Economic Development Program and Policy Recommendations. OECD Publishing, Paris, 1-235.
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). (2013). The Competitiveness of Global Port-Cities: Synthesis Report. Olaf Merk (Der). OECD Regional Development Working Papers, 2013/13, Paris, 1-183.
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). (2022). “Regional Development Policy”, https://www.oecd.org/cfe/regionaldevelopment/regionaldevelopment.htm, (Erişim tarihi: 23.09.2023).
Oğuz, S. C. (2023). Liman Şehir İlişkisi: İzmir Örneği, İçinde Ö. B. Özdemir Sarı ve G. P. Sarıoğlu Erdoğdu (Editörler), Konut, Afetler ve Kentleşme Üzerine Yazılar. Ankara: İdealkent, 263-291.
Oğuz, S. C. (2021). “Dünyada Deniz Taşımacılığı ve Akdeniz”, İzmir Kalkınma Ajansı Kalkınma Güncesi Yazısı, Yayın Tarihi: 4 Ağustos 2021, https://kalkinmaguncesi.izka.org.tr/index.php/2021/08/04/dunyada-deniz-tasimaciligi-ve-akdeniz/, (Erişim tarihi: 06.01.2023).
Park, J. S. and Seo, Y. J. (2016). The Impact of Seaports on the Regional Economies in South Korea: Panel Evidence From the Augmented Solow Model. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 85, 107-119.
Port Technology (2015). “Port of Hamburg: smartPORT”, https://wpassets.porttechnology.org/wp-content/uploads/2019/05/25182620/078-0792.pdf, (Erişim tarihi: 14.09.2023).
Shan, J., Yu, M. and Lee, C. Y. (2014). An Empirical Investigation of the Seaport’s Economic Impact: Evidence From Major Ports in China. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 69, 41-53
Tekeli, İ. (2017). İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir Tarih Projesi Tasarım Stratejisi Raporu. 3. Basım. İzmir: Dinç Ofset.
Topuz, H. (2009). XIX. Yüzyılda Osmanlı Limanlarından Gerçekleşen Ticaret Hacmi Ve Dış Ticaretine Yönelik Bir Analiz (1878–1913). SDÜ Vizyoner Dergisi, 1 (1), 114-128.
Tödtling, F. (2011). Endogenous Approaches to Local and Regional Development Policy. In A. Pike, A. Rodriquez-Pose and J. Tomaney (Eds.), Handbook of Local and Regional Development. New York: Routledge, 93-339.
UDHB (Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı). (2010). Ulaştırma Kıyı Yapıları Master Plan Çalışması Sonuç Raporu, Ankara, 1-395.
Ünlü, T. S. (2020). On Dokuzuncu Yüzyılda Doğu Akdeniz Liman Kentinin Yapısı. Planlama 2020, 30 (1), 1–14. Ünverdi, N. ve Ekşioğlu Çetintahra, G. (2012). Osmanlı Döneminde İzmir Limanının Kentin Ticari Yapısına ve Mekansal Gelişimine Etkileri. Uluslararası Osmanlı Medeniyetinde Şehir Sempozyumu 25 - 27 Kasım 2011, Ankara: Çorum Belediyesi Kültür Yayınları, 497-514.
Vatansever Deviren N. ve Yıldız O. (2014). Bölgesel Kalkınma Teorileri ve Yeni Bölgeselcilik Yaklaşımının Türkiye’deki Bölgesel Kalkınma Politikalarına Etkileri. Akademik Bakış Dergisi, 44, 1-35.
Wang, J. J. (2016). Port-City Interplays in China. Routlege.
Warf, B. and Cox, J. (1989) The Changing Economic Impacts of the Port of New York. Maritime Policy & Management, 16 (1), 3-11
Webb, D. and Collis, C. (2000). Regional Development Agencies and the New Regionalism in England. Regional Studies, 34 (9), 857-864.
Yavuz, M. (2021). İzmir’in Mavi Ekonomisi için İşbirliklerine Açığız, Röportaj Metni. 7deniz Deniz Ticareti Dergisi, Sayı: 53, Eylül-Ekim 2021.
Yercan, F. (1996). Liman İşletmeciliği ve Yönetimi. Mersin: Mersin Deniz Ticaret Odası Yayınları.
Yücebaş, E. (2014). Yeni Bölgeselleşme Paradigması ve Sanayisizleşme: İzmir Örneği, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.