İsmet UYSAL, Mine TUNALI, Bahar KÖKÇÜ, Onur ESEN

Kazdağı’nda yetişen Crocus gargaricus Herb. ssp. gargaricus Kaz Çiğdemi ve Muscari bourgaei Baker Top Müşkürüm endemiklerinin morfolojik, anatomik, ekolojik özellikleri ve koruma stratejileri

Bu çalışmada, Kaz Dağı’nın pseudo-alpinik alanında dağılan Crocus gargaricus Herb. ssp. gargaricus ve Muscari bourgaei Baker Top Müşkürüm iki bitki taksonunun morfolojik, anatomik, ekolojik karakterlerini ve koruma stratejilerini gerçekleştirilmiştir. C. gargaricus ssp. gargaricus'un Kaz Çiğdemi karakteristik özelliklerinin; kök korteksinin merkezi silindire doğru gittikçe küçülen oldukça büyük hücrelerden oluştuğu, soğan anatomisinde parçalarında epidermal derin oyuklar ve epidermis altında da bol nişasta içeren parankimatik bir yapısının olduğu, korteks açılı yapısıyla toprak üstü sürgün anatomisinde geniş bir alan kapladığı belirlenmiştir. M. bourgaei’nin karakteristik özelliklerinin; kök korteksinin merkezi silindire doğru gittikçe küçülen farklı boyuttaki hücrelerden oluştuğu, parankimatitik yapı soğan anatomisinde bol miktarda druz kristalini içeren epidermis altında yer almaktadır. Ayrıca ekolojik incelemelerde, bitkinin yetişmesi için habitat özellikleri ve toprağının hem fiziksel hemde kimyasal özellikleri saptanmıştır. Bu bitkilerin yetiştiği bölge olarak Kaz Dağı, özellikle turizme ve otlatmaya açıktır. Öncelikli olarak, bu türler için in-situ koruma çalışmaları zorunludur ve bu amaçla yetişme ortamlarında koruma alanları kurulmalıdır

Anahtar Kelimeler:

endemik, Crocus, Muscari, morfoloji, anatomi, ekoloji, Türkiye

Morphological, Anatomical and Ecological properties and Conservation Strategies on the Endemic Crocus gargaricus Herb ssp. gargaricus and Muscari bourgaei Baker growing in Kazdağ Turkey

In this study, the morphological, anatomical and ecological characteristics and conservation strategies of two endemic plant taxa Crocus gargaricus Herb. ssp. gargaricus and Muscari bourgaei Baker distributed in pseudo-alpinic area of Mount Ida were carried out. The characteristic features of C. gargaricus ssp. gargaricus were found out that its root cortex comprises of very large cells and gets smaller towards central cylinder, epidermal layer deeply dents in pieces in bulb anatomy and a parenchymatic structure including plentiful starch exists under epidermis, the cortex covers a large area in scape anatomy with angular structure. The characteristic features of M. bourgaei were revealed that its root cortex comprises of the cells with different sizes and they gets smaller towards central cylinder, parenchymatic structure existing under the epidermis includes plenty of druse crystal in bulb anatomy. Furthermore, in ecological examinations, the habitat features of the plants to grow and both the physical and chemical properties of the soil were determined. As the regions where the plants grew in Mount Ida are open to pasturage and especially to tourism, first of all, in-situ conservation strategy is obligatory for them. For this aim, in nature, conservation zones should be established

Keywords:

endemic, Crocus, Muscari, morpholgy, anatomy, ecology, Turkey,

PDF

___

Bizimbitkiler.org, 2015a. Bizim Bitkiler, http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/hiyerarsi.phpf=Liliaceae.
Bizimbitkiler.org, 2015b. Bizim Bitkiler, http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/hiyerarsi.phpf=Asparagaceae.
Celik S, Uysal, İ., Menemen, Y., 2005. Centaurea species in Turkey (A): Centaurea odyssei Wagenitz (Asteraceae) in Kazdagi (Mt. Ida) National Park. International Journal of Biodiversity Science and Management 1: 113–120.
Cutler D., 1978. Anatomia Vegetal Aplicada. London: Longman.
Davis P. H., Mill RR, Tan K., 1988. Flora of Turkey and the East aegean Islands, 10: 228 (Suppl. 1). Edinburgh: Edinburgh University Press.
Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği ve Van Yüzüncü Yıl Üniv., Ankara.
Erol O, Küçüker O, Üzen E (2008) Corm tunic morphology of Turkish Crocodiaceae (Iridaceae) and their systematic significance. Nordic Journal of Botany 26, 66-73.
Gönüz, A., 1987. Bazı Alpinik Bitki Türlerin Adaptasyonları Üzerine Morfolojik, Anatomik ve Fenolojik Gözlemler. IX. Ulusal Biyoloji Kongresi Botanik ve Uygulamalı Biyoloji Bildiri Metinleri Cilt I, 119–137, İzmir.
IPNI, 2015. The Inernational Plant Name Index, http://www.ipni.org/.
Koc, T., 2001. Climate and Environment in Northwest Anatolia from the Synoptic, Statistical and Application Perspective. Cantay Press. Istanbul, Turkey (in Turkish).
Koç, T., 2003. Çanakkale Yerleşkesi 2003 Durum Raporu, Çanakkale Municipality, Çanakkale.
Koç, T., 2004. Canakkale Campus 2003 Status Report, Çanakkale Municipality, Çanakkale.
Mathew, B. 1984. Crocus. In: (Ed.): Davis, P,H. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. (8th Ed) Edinburg University Press, London, pp. 413-438.
Ozdemir, C., Akyol, Y. and Alcitepe, E. 2004. Morphological and anatomical studies on two endemic Crocus species of Turkey area. Pakistan Journal of Botany 36.1:103-114.
Özdemir, C., Baran, P., Akyol, Y. 2006. The morphology and anatomy of Crocus flavus Weston subsp. flavus (Iridaceae). Turkish Journal of Botany, 30(3), 175-180.
Özdemir, F., Pirdal, M., Öztürk, M., 1988. Batı Anadolu’da Yayılış gösteren Bazı Endemiklerin Morfolojik, Anatomik ve Ekolojik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. X. Ulusal Biyo. Kong., Sivas.
Pirdal, M., Özdemir, F., Öztürk, M., 1988. Astragalus tmoleus ve Marrubium rotundifolium’ un Morfolojisi, Anatomisi ve Ekolojisi Üzerine Araştırmalar. Türk Doğa Botanik Dergisi.
Seçmen, Ö., Gemici, Y., Görk, G., Bekat, L., Leblebici, E., 1995. Tohumlu Bitkiler Sistematiği. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi, no, 116, İzmir.
Sezer, O., Özgişi, K., Yaylacı, Ö. K., Koyuncu, O., 2008. Some morpho-anatomical studies on rare endemic Muscari sivrihisardaghlarensis. Biological Diversity and Conservation, 6 (2): 26-33.
Stuart., D.C. 1984. Muscari Miller. In: (Ed.): Davis P.H., ed. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh: Edinburgh University Press, 8: 227-263.
Uysal, İ. 2010. An overview of plant diversity of Kazdagi (Mt.Ida) Forest National Park, Turkey. Journal of Environmental Biology, 31: 141-147.
Uysal, İ., 1992. Kazdağı (B1 Balıkesir) Endemik Bitkileri Üzerinde Araştırmalar I “Allium flavum L. subsp. flavum var. minus Boiss. ve Muscari latifolium Kirk.”, Doğa-Tr. J. of Botany,16: 299–310, Ankara.
Uysal, İ., 1993. Papaver virchowi Aschers & Sint. Endemik Türünün Morfolojisi, Anatomisi ve Ekolojisi. Selçuk Üniv. Fen-Ed. Fak. Fen Bil. Derg. 11: 105-115, Konya.
Uysal, İ., 1994. Türkiye’de Endemizm ve Çanakkale Yöresinin Endemikleri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Derg. 1: 26-30, Çanakkale
Uysal, İ., 1997a. Astragalus trojanus Stev. Endemik Türünün Morfolojisi, Anatomisi ve Ekolojisi Üzerinde Gözlemler. Erciyes Üniv. Fen Bil. Enst. Fen Bilimleri Dergisi 13 (1-2): 54-66, Kayseri.
Uysal, İ., 1997b. Ballota nigra L. subsp. anatolica Davis. Endemik Taksonunun Morfolojisi, Anatomisi ve Ekolojisi Üzerinde Araştırmalar. Erciyes Üniv. Fen Bil. Enst. Fen Bilimleri Dergisi 13 (1-2): 67-77, Kayseri.
Uysal, İ., 1999. Morphological, Anatomical and Ecological Studies on the two Turkish Endemic Species Collected From Kazdağı (B1 Balıkesir) “Allium sibthorpianum Schultes & Schultes fil. and Allium reuterianum Boiss., Doğa-Tr. J. of Botany, 23: (2) 137-149, Ankara.
Uysal, İ., 2002. Stachys cretica L. subsp. smyrneaea Rech. fil. Endemik Taksonunun Morfolojisi, Anatomisi ve Ekolojisi Üzerinde Araştırmalar. Ekoloji Çevre Dergisi 11: (42) 16-20, İzmir.
Uysal, İ., Öztürk, M., 1991. Digitalis trojana Ivan Endemik türünün Morfolojisi, Anatomisi ve Ekolojisi. Anadolu Üniv. Fen-Ed. Fak. Derg. cilt, 3 (1): 53-61, Eskişehir.
Uysal, İ., Öztürk, M., Pirdal, M., 1991. Sideritis trojana Bornm., Endemik Türünün Morfolojisi, anatomisi ve Ekolojisi. Doğa-Tr. Jr. of Botany, 15: 371–379, Ankara.