Bingöl (Merkez) ve çevre alanlarda istilacı karaktere sahip bitki taksonları üzerine bir araştırma

Bu çalışmada, Bingöl (Merkez) ve çevre alanlarda yayılış gösteren istilacı karaktere sahip potansiyel bitki taksonları belirlenerek, bu taksonların yaşadığı ortama göre EUNIS Habitat tipleri ortaya konulmuştur. Ayrıca Bingöl ilinde daha önce yapılmış literatürlere dayalı istilacı tür envanteri oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda; Bingöl (Merkez) ve çevre alanlarda yayılış gösteren 27 familyaya ait 107 cins ve 158 takson’un istilacı karaktere sahip potansiyel bitkiler sınıfına dâhil edilebileceği görülmüştür. Bunlar içerisinde en fazla takson içeren familyalar sırasıyla; Fabaceae (36 takson, %22.8), Asteraceae (34 takson, % 21.5) ve Poaceae (26 takson, %16.5)‘dir. En fazla takson içeren cinsler ise; Trifolium L. (15 takson, % 9.5) olup onu 4’ er taksonla Centaurea L. Lathyrus L. Poa L. ve Vicia L. takip etmektedir. Çalışma süresince istilacı taksonların yayılış gösterdiği 11 farklı EUNIS habitat tipi blirlenmiştir. Taksonların EUNIS habitat tiplerine göre dağılımında ise ilk üç habitat; “I1.5 Çıplak ya da nadasa bırakılmış ekilebilir alanlar” (62 takson, %17.9), “E1. kuru otlaklar” (53 takson, %15.4) ve “I2 Bahçelerin ve parkların ekili alanları” (51takson, %14.8) şeklindedir.

Anahtar Kelimeler:

Bingöl, EUNIS, flora, habitat, istilacı türler

A Research on plant taxa with invasive character in Bingöl (City centre) and surroundings

In this study, potential plant taxa with invasive character that spread in Bingöl (Center) and surrounding areas were determined and EUNIS Habitat types were revealed according to the environment in which these taxa live. In addition, an invasive species inventory has been created in based on literature carried out in Bingöl province As a result of the research; It has been observed that 107 genera and 158 taxa belonging to 27 families that spread in Bingöl (Center) and surrounding areas can be included in the potential plants class with invasive characteristics. Among these, the families with the most taxa are; Fabaceae (36 taxa, 22.8%), Asteraceae (34 taxa, 21.5%) and Poaceae (26 taxa, 16.5%). The most taxa containing genera; Trifolium L. (15 taxa, 9.5%) followed by Centaurea L. Lathyrus L. Poa L. and Vicia L. with 4 taxa each, respectively. During the study, 11 different EUNIS habitat types where invasive taxa spread were identified. In the distribution of taxa according to EUNIS habitat types, the first three habitats are; “I1.5 Bare tilled, fallow or recently abandoned arable land” (62 taxa, 17.9%), “E1. Dry grasslands”(53 taxa, 15.4%) and “I2 Cultivated areas of gardens and parks”(51taxa, 14.8%).

Keywords:

Bingöl, EUNIS, flora, habitat, İstilacı türler,

PDF

___

[1] Callaway, R.M., & Aschehoug, E.T. (2000). Invasive plants versus their new and old neighbors: a mechanism for exotic invasion. Science, 290, 521-523.
[2] MacDougall, A.S., & Turkington, R. (2005). Are exotic species the drivers or passengers of ecological change in highly disturbed plant communities?. Ecology, 86, 42-55.
[3] Satıl, F., Selvi, S., & Tümen, G. (2020). Balıkesir florasında istilacı karaktere sahip yerli bitki taksonları üzerine bir araştırma. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 23 (4), 928-946.
[4] Yıldırım, A., & Ekim, T. (2003). Orta Anadolu Bölgesi yabancı ot florası. Bitki Koruma Bülteni, 43(1-4), 1-98.
[5] Ricciardi, A. (2012). Invasive species. In: Meyers, R.A (ed.), Encyclopedia of sustainability science and technology (pp. 5547–5560). New York, NY: Springer.
[6] Özer, Z., Kadıoğlu, İ., Önen, H., & Tursun, N. (2001). Herboloji (yabancı ot bilimi). Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları.
[7] Richardson, D.M., Pyšek, P., Rejmánek, M., Barbour, M.G., Panetta, F.D., & West, C.J. (2000). Naturalization and invasion of alien plants: concepts and definitions. Diversity and Distributions, 6, 93-107.
[8]Lake, J.C., & Leishman, M.R. (2004). Invasion success of exotic plants in natural ecosystems: The role of disturbance, plant attributes and freedom from herbivores. Biological Conservation, 117, 215-226.
[9] Türkiye’nin çayır ve mera bitkileri (2008). Ankara: T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Çayır, Mera, Yem Bitkileri ve Havza Geliştirme Daire Başkanlığı.
[10] Atay, T, Asav, Ü., Önen, H., & Kara, K. (2015). İstilacı yabancı otlarla biyolojik mücadele. In Önen, H. (ed.), Türkiye istilacı bitkiler kataloğu (pp: 81-118). Ankara.
[11]Catford, J.A., Daehler, C.C., Murphy, H.T., Sheppard, A.W., Hardesty, B.D., Westcott, D.A., Rejmánek, M., Bellingham, P.J., Pergl, J., Horvitz, C.C., & Hulme, P.E. (2012). The intermediate disturbance hypothesis and plant invasions: implications for species richness and management. Perspectives in Plant Ecology. Annual Rewiev of Ecology, Evoluation and Systematics, 14, 231-241.
[12]Hough,-GJ., Lake, E., Reardon, R., & Wu, Y. (2008). Biology and biological control of mile-a-minute weed. Retrieved from https://bugwoodcloud.org/resource/pdf/Mile-a-Minute_Weed.pdf.
[13]Yang, J., Tang, L., Guan ya-L.I., & Sun, W. (2012). Genetic diversity of an alien ınvasive plant Mexican sunflower (Tithonia diversifolia) in China. Weed Science, 60(4), 552-557.
[14]Sürmen, M., Yavuz, T., Sürmen, B., & Kutbay, H. (2015). Samsun ili çayır ve mera alanlarında istilacı türlerin tespiti ve yoğunluklarının belirlenmesi. Turkish Journal of Weed Science, 18(1), 1-5.
[15]Kayaçetin, F. (2020). Botanical characteristics, potential uses, and cultivation possibilities of mustards in Turkey: a review. Turkish Journal of Botany, 44(2), 101-127.
[16]Boz, Ö. (2000). Aydın ili pamuk ekim alanlarındaki yabancı otların yaygınlık ve yoğunluklarının saptanması. Turkish Journal of Weed Science, 3(1),10-16.
[17]Türe, C., & Köse, Y.B. (2000). Eskişehir ve çevresindeki bazı tarım alanlarında yayılış gösteren yabancı ot florası üzerinde bir araştırma. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24, 327-331.
[18] Blossey, B., & Notzold, R. (1995). Evolution of increased competitive ability in ınvasive non indegenous plants: a hypothesis. Journal of Ecology, 83, 887-889.
[19]Karaköse, M., Akbulut, S., & Bayramoğlu, M.M. (2018). Espiye (Giresun) Orman Planlama Birimi’nin istilacı yabancı türleri. Türkiye Ormancılık Dergisi, 19(2), 120-129.
[20]Karaer, F, Kutbay, H.G., & Terzioğlu, S. (2015). Türkiye’nin istilacı yabancı bitki biyoçeşitliliği, tehdit faktörleri ve alınması gerekli tedbirler. Turkish Journal of Weed Science, 18(1-2), 24-32.
[21]Önen, H. [2015]. Türkiye İstilacı Bitkiler Kataloğu. Ankara: T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı.
[22]Başbağ, M., Hoşgören, H., Aydın, A., Sayar, M.S., & Çaçan, E. (2012). Bingöl bölgesi çayır-mera ve doğal vejetasyonlarında yer alan bazı bitki taksonları. Türk Doğa ve Fen Dergisi, 1 (2), 57-61.
[23]Çaçan, E., & Başbağ, M. (2017). Bingöl ili merkez ilçesi Yelesen ve Dikme köyleri meralarının farklı yöney ve yükseltilerinde yer alan bitki türleri. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(2), 185-195.
[24]Tutar, H., & Kökten, K. (2019). Bingöl il merkezine bağlı ormanardı köyü merasının botanik kompozisyonun belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(1), 16–23.
[25] European environment agency. (2020, September 16). EUNIS habitat type hierarchical view. https://eunis.eea.europa.eu/habitats-code-browser.jsp?expand=#level_G
[26] Davis, P. H. (1965-1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, 1-10. London: Edinburgh: Edinburgh Press.
[27] Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., & Başer, K.H.C. (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. 11. London: Edinburgh: Edinburgh Press.
[28] Strid, A., & Tan, K. (1991). Mountain flora of Greece. London: Edinburgh: Edinburgh Press.
[29] Tutin, T. G., Heywood, V. H., Burgers, N. A., Moore, D. M., Valentine, D. H., Walters, S. M., & Webb, D. A., (1972). Flora Europaea. London: Cambridge: Cambridge Univ. Press.
[30] Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., & Babaç, M.T. (edlr.) (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). İstanbul: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayınları.
[31]Invasive species specialist group. (2020, May 29). Global invasive species database.http://www.iucngisd.org/gisd/
[32].USDA (2020, September, 12). National ınvasive species information center. http://www.invasivespeciesinfo.gov/plants/