Rivayeti Kabul Edilenlerin Özellikleri Bağlamında Güncel Hadis Kaideleri

Hadis mustalah ilmini, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye örneğinde olduğu gibi sistemli hale getirmek, hadis ilimlerine yapılacak büyük bir hizmettir. Zira bununla bu ilime ulaşmak ve onu bilmek kolaylaşır. Böylece birçokları bu ilmi öğrenmeye başlar. Devamla toplumumuzda hadis kültürü daha çok yaygınlaşır. Ve hadis alanı sadece uzmanlarının bildiği bir alan olmaktan çıkar. Hadis dolayımındaki fikirler de ilerler. Ayrıca bu çalışma din ilimlerinin anlaşılması ve onlardan istifade edilmesi noktasında da önemli bir hizmet sayılabilir. Bu amacı gerçekleştirmek için fıkıh ilmi ve mustalah ilmi kapsamında geçmişte yapılmış çalışmalar esas alındı. 1877 yılında Osmanlı Devleti hakimiyeti döneminde Ahmed Paşa’nın (1895) başkanlığında alimlerden meydana gelen bir komisyon, fıkhın medeni haller ile ilgili bölümlerinden 16 kısmını kanun/kaide şeklinde tedvin ettiler. İşte onların bu çalışması, modern hadis kaideleri fikrinin ortaya çıkmasını sağladı. Çalışmanın konusu rivayetleri kabul edilenlerin özellikleri bağlamında modern/güncel hadis kaideleri olarak belirlendi. Bu çalışma esnasında bir çok kaynağa bakıldı. Ardından bu görüşlerin genelini kapsayan bir metod geliştirildi ki bu ilk işti. Sonra Kur’ân, sünnet ve akle dayanarak bu metodun delilleri ortaya konuldu. İlgili alanın eserlerinden istifade edilerek kolay ve basit ifadelerle bu kaideler açıklandı. Bu kaidelerin bulunduğu kaynak eserler sayfa numaralarıyla verildi. Sonra bu kaideler için sahih, sünen ve ilgili diğer eserlerden pratik ve gerçek örnekler zikredildi. Sonuçta örnek olabilecek 12 adet kaide ortaya çıkmış oldu. Bu çalışma hadis mustalah ilminin tüm konularını kaideleştirme sadedinde atılmış bir ilk adım kabul edilebilir. Bu yapılırsa eğer neticede Mecelle-i Kavaid-i Mustalah-i Hadis elde edilebilir.

___

  • الأنوار الكاشفة لما في كتاب "أضواء على السنة" من الزلل والتضليل والمجازفة، عبد الرحمن بن يحيى بن علي المعلمي اليماني (ت: 1386هـ)، المطبعة السلفية ومكتبتها، عالم الكتب، بيروت، 1986م.
  • التقييد والإيضاح شرح مقدمة ابن الصلاح ،أبو الفضل زين الدين عبد الرحيم بن الحسين بن عبد الرحمن بن أبي بكر بن إبراهيم العراقي (ت: 806هـ)، تح: عبد الرحمن محمد عثمان، المكتبة السلفية ، المدينة المنورة، ط1، 1389هـ/1969م.
  • التمهيد لما في الموطأ من المعاني والأسانيد، أبو عمر يوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر بن عاصم النمري القرطبي (ت: 463هـ)، تح: مصطفى بن أحمد العلوي، وزارة الأوقاف المغرب،1387ه.
  • التنكيل بما في تأنيب الكوثري من الأباطيل، عبد الرحمن بن يحيى بن علي بن محمد المعلمي اليماني (ت: 1386هـ)، المكتب الإسلامي، ط2، 1986م.