Çalışmamızda Mutezili müfessir el-Hâkim el- Cüşemî ve eseri et-Tehzîb fi’t-Tefsir’deki tefsir metodunu ele alacağız. Bizi bu çalışmaya sevk eden âmil müfessirin tefsir metodu hakkında Türkiye’de çalışma yapılmamasıdır. Cüşemî (ö. 494/1101) hicri 5. yüzyılda Horasan bölgesinde yaşamıştır. 413’te Horasan’a bağlı Beyhak’ın Cüşem köyünde dünyaya gelmiş, buraya nispetle Cüşemî lakabını almıştır. Kendisi gibi Mutezili bir âlim olan İshak b. en-Nisâbûrî’den fıkıh, hadis ve Mutezile mezhebinin temel meselelerini öğrenmiştir. Yaşadığı coğrafyada siyasî çekişmelerin yanı sıra mezhebî saldırılara da maruz kalmıştır. Bu sebeple Nişabur’u terk edip Mekke’ye yerleşmiş, ömrünün sonuna kadar burada kalmıştır. Birçok alanda eseri olmasına rağmen kendisinden önce yaşamış Kâdî Abdülcabbâr’ın (ö. 415/1025)ve Tûsî’nin ( ö. 460/1067), kendisinden sonra gelen Zemahşerî (ö. 538/1144) ve Tabersî’nin (ö. 548/1154) gölgesinde kalmıştır. Müfessirin en önemli eseri tefsiridir. Bu eserini önemli kılan husus, kendine has tefsir yöntemiyle âyetleri incelemesi, rivayet ve dirayet yöntemini kullanmasının yanında eserinde Mutezile ekolünün görüşlerine de yer vermesidir. Cüşemî tefsirini kaleme alırken büyük oranda Tûs’i’nin et-Tibyân fi Tefsiri’l- Kur’ân’ından etkilenmiştir. İki eser mukayeseli olarak incelendiğinde tefsirdeki tertiplerinin hemen hemen aynı olduğu görülür. Ancak Tehzîb’in farkı tefsir pasajlarından sonra âyetlerden çıkarılabilecek ahlâkî ve sosyal konulara dair ilkelerin yer aldığı ahkâm bölümüne yer vermesi, kîle-ekûlü formunu kullanarak diyaloglar oluşturması ve böylece okuyucunun zihninde ortaya çıkabilecek problemlere değinmesidir.