Bazı Tarihi Yerleşimlere Ait Çevresel Faktörlerin CBS Destekli Analizi; Kilikya Bölgesi Örneği

Alanya ile İskenderun Körfezi arasında kalan bölge eski çağlardaki ismiyle Kilikya Bölgesi olarak bilinmektedir.Kilikya Bölgesi coğrafi ve jeolojik yapılarından dolayı Limonlu Çayı sınır kabul edilerek Dağlık Kilikya ve OvalıkKilikya olarak ikiye ayrılmaktadır. Eski çağlarda Kilikya Bölgesi’nde çok sayıda şehir oluşturulduğubilinmektedir. Bu çalışmada, bu yerleşimlerden bazı örnekler incelenip Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) yardımıylabölgeye ait yükselti, bakı, eğim, sıcaklık, yağış, toprak türleri, kayaç yapısı, su kaynakları, karayolları gibi çevreselfaktörler kullanılarak haritalar elde edilmiştir. Ayrıca Kilikya Bölgesi için dikkate alınan bu çevresel faktörlerintarihi yerleşimler kurulurken yer seçimine etkisi incelenerek analizleri yapılmıştır. Yapılan analizlere göre,çoğunlukla güney ve güneydoğu yönleri bakı yönü olarak seçilmiştir. Yükseklik bakımından yerleşim yeri olarakdaha çok düz alanlar tercih edilmişken, eğimin %10’dan fazla olduğu kesimler ise yerleşim yeri olarak tercihedilmemiştir. Tüm yerleşimler verimli topraklar üzerine kurulmuştur. Su kaynakları açısından daha çok, büyükakarsulara yakın yerler ve deniz seviyesine yakın sahiller yerleşim yeri seçiminde tercih sebebi olmuştur. Çalışma,taşınmaz kültür varlıklarımızın en önemli figürlerinden olan bu tarihi yerleşimlerin sonraki nesillere korunarakaktarılabilmesi ve henüz keşfedilmemiş yerleşimlerin tespiti aşamasında özellikle CBS’nden faydalanılması adınabüyük önem arzetmektedir.

Analysis Using GIS of Environmental Factors of Some Historical Settlements; Cilicia Region

The area between Alanya and İskenderun Bay is known as Cilicia region in ancient times. Due to its geographical and geological structures, the Cilicia region is divided into two as Mountainous Cilicia and Ovalic Cilicia considered as a border with Limonlu stream. It is known that many cities were created in Cilicia region in ancient times. In this study; some examples of these settlements were examined and maps of environmental factors such as elevation, look, slope, temperature, precipitation, soil types, rock structure, water resources, roads were produced by using Geographical Information System (GIS). In addition, the impact of these environmental factors on the choice of location during the establishment of historical settlements was examined for Cilicia. In addition, the impact of these environmental factors on the choice of location during the establishment of historical settlements was examined for Cilicia. According to the analysis, mostly south and southeast directions were chosen as the aspect. In terms of height, more flat areas were preferred, while slopes of more than 10% were not preferred as settlements. All settlements are built on fertile soil. In terms of water resources, mostly the places close to the big rivers and the coasts near the sea level have been preferred for settlement selection. The study is important in terms of preserving and transferring these historical settlements which are one of the most important figures of our immovable cultural assets to the next generations. It is also of great importance especially using of GIS for the identification of settlements that have not yet been discovered.

PDF

___

[1] Yılmaz A., Yaman H. 2012. Toplum Güvenliğinde Bir Örgütlenme Modeli: Dünya Sağlık Örgütü Güvenli Toplumlar Ağı. Polis Mesleki Fikir, Hizmetiçi Haberleşme ve Kültür Dergisi, 70: 93- 103.
[2] Durugönül S. 2007. Dağlık Kilikia'da bir antik kent kazısının sonuçları Nagidos. Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, İstanbul.
[3] Bank E. 1990. Coğrafi Veri Tabanı Tasarımı. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
[4] Demir Yetiş A. 2009. Akyatan Lagünü’nde tuzluluk ve bazı kirlilik düzeylerinin saptanarak Coğrafi Bilgi Sistemi destekli dağılımlarının belirlenmesi. ÇÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20 (1): 187-199.
[5] Çakır M.E., Demir Yetiş A., Yeşilnacar M.İ., Ulukavak M. 2019. Katı Atıklar için Optimum Güzergâh Tespiti ve Alansal Dağılım Haritalarının CBS Ortamında Oluşturulması: Suruç (Şanlıurfa) Örneği. BEU Fen Bilimleri Dergisi, 8 (2): 595-603.
[6] Kardeş H. 2010. Kahta bölgesinin arkeolojik öneme sahip alan ve eserlerinin CBS yardımıyla veri tabanının oluşturulması ve mevcut kullanımının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
[7] Pişkin G. 2011. Aliağa ve çevresindeki Arkeolojik Yerleşimlerin CBS ile Mekansal Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
[8] Durugönül S. 2002. Development of Ancient Settlements in Cilicia. Adalya, 5 (2001-2002): 107- 119.
[9] Strabon. 2000. Geography, Bohn’s Classical Library, London 1854 (Eserin Anadolu ile ilgili kısmının çevirisi: Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV), Çev. Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
[10] Tahberer B. 2005. Antik Kilikya Sikkelerinde Asklepios Kültü. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
[11] Kaya İ. 2019. Kilikya Roma Dönemi Kentleri ve Nekropollerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri Destekli Mekânsal ve Sosyal Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Bitlis Eren Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitlis.
[12] USGS (U.S. Geological Survey). 2018. https://earthexplorer.usgs.gov/ (Erişim Tarihi: 15.01.2018).
[13] MTA (Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü). 2018. http://yerbilimleri.mta.gov.tr/anasayfa.asp (Erişim Tarihi: 25.02.2018).
[14] Anonim. 2018. http://www.pelagios.orgmapsgreco-roman (Erişim Tarihi: 28.02.2018).
[15] MGM (Meteoroloji Genel Müdürlüğü). 2018. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme (Erişim Tarihi: 17.12.2018).
[16] Sarı S. 2016. Anamur (Mersin) İlçesinde sıcaklık ve yağış dağılışını etkileyen faktörler. Marmara Coğrafya Dergisi, 34:178-194.
[17] Anonim. 2018. https://www.ahmetkrgn.com/, CBS ve Haritacılık, (Erişim Tarihi: 26.02.2018).
[18] TOBGEODATA (Tarım ve Orman Bakanlığı, Geodata). 2018. http://geodata.ormansu.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 24.02.2018).