Tezkirelerde şairlerin biyografik bilgi ve değerlendirmelerinin yanında, onların edebî şahsiyetlerini ve sanat kapasitelerini açığa çıkaran bilgi ve tanıtmalara da yer verilmiştir. Bunlar şairlerin sanat güçleriyle yaratılışları arasındaki münasebet, tabiatlarında sanat açısından gerekli özelliklerin bulunup bulunmadığı, doğuştan getirdikleri sanat zevk ve kabiliyetinin genel sanat durumlarına etkisi şeklinde özetleyebileceğimiz geniş bir perspektifle dikkatlere sunulur. Tezkireci tanıtma ve değerlendirmelerini yaparken, kendi çağının kıymet hükümlerini ve bu hükümlerin ifadesi olan kelime ve tabirleri sıkça kullanır. Bunlar îcâd, ibdâ, ihtirâ; tasarruf; bedîhe-gû; cevdet, cevdeti tab’; hiddet, sür’at, titizlik, sebük-tâz, sebük-tıynet, tab’-ı âteş-pâre; pür-gû; cevelân, cevelân-ı tab’; dikkat, dakîk, dakîka-şinâs, dakîka-dân, mû-şikâf, hurde-bîn, hurde-gîr; nakkâd, suhan-senc, suhanârâ ve vezn-i tab’ gibi ifade kalıplarını kapsar. Genel ve soyut çerçevede kalan bu değerlendirmelerin oranı, tezkireden tezkireye değişebileceği gibi, aynı tezkiredeki şairler arasında bile farklılık arz eder, ancak tezkire yazarları şairlerin doğuştan sanatkâr bir mizaçla dünyaya gelmeleri konusu üzerinde ısrarla dururlar. Bütün bu değerlendirmelerde şairin hangi eserinden hareket edildiği belli olmadığı için, tezkire dili bağlamında değerlendirilebilecek bu kalıp ifadeler, ancak kendi kaideleri ve kendine mahsus tenkid terminolojisi içinde bir anlam kazanır. Bu makalede, 18. yy. tezkireleri örnekleminde şairlerin edebî şahsiyetini ve sanat kıymetini ortaya koyan bu ifade kalıpları, kendi mânâ kâinatları ve değerlendirme metodu çerçevesinde incelenecektir.

In addition to the biographical information and evaluations of the poets, the information andintroductions that reveal their literary personalities and artistic capacities are also includedin the Tezkires. These are presented with a broad perspective that we can summarize as therelationship between the artistic powers of poets and their creation, whether they have thenecessary qualities in their nature in terms of art, and the effect of their innate artistic tasteand talent on general artistic situations. While introducing and evaluating the author, tezkirewriter frequently uses the value provisions of his age and the words and phrases that are theexpressions of these provisions. These cover expression patterns such as îcâd, ibdâ, ihtirâ;tasarruf; bedîhe-gû; cevdet, cevdet-i tab’; hiddet, sür’at, titizlik, sebük-tâz, sebük-tıynet, tab’-ı âteş-pâre; pür-gû; cevelân, cevelân-ı tab’; dikkat, dakîk, dakîka-şinâs, dakîka-dân, mû-şikâf,hurde-bîn, hurde-gîr; nakkâd, suhan-senc, suhan-ârâ ve vezn-i tab’. The proportion of theseevaluations, which remains in general and abstract frameworks, can change from tezkire totezkire, as well as among the poets in the same tezkire, however tezkire writers insistentlypoint out that poets were born with an artistic temperament. Since it is not clear which workof the poet is based on in all these evaluations, these stereotypical expressions that can beevaluated in the context of the tezkire language gain a meaning only within their sui generisrules and their own criticism terminology.In this article, these expression patterns, which reveal the literary personality and artisticvalue of poets in the sample of 18th century tezkires, will be examined within the frameworkof their own meaning universes and evaluation method.