MUHASEBE HATA VE HİLELERİ VE HİLELERİN ORTAYA ÇIKARILMASINDA ADLİ MUHASEBECİLİK MESLEĞİ

Dünyada ekonomik ve teknolojik alanlarda meydana gelen gelişmeler, işletmelerin yapılarında ve politikalarında da değişikliklere yol açıp, işletmelerin iş hacimlerini büyüterek küresel boyutlarda faaliyet göstermelerini kolaylaştırmıştır. Bu gelişim ve değişim, işletmeler için birtakım olumlu etkilerde bulunduğu gibi bazı olumsuz etkileri de beraberinde getirmiştir. Bu olumsuz etkilerin başında bazı işletmelerin muhasebe kayıtlarında gözlemlenen hatalı ve hileli işlemlerin çok daha profesyonelce yapılıyor olması gelmektedir. Adli muhasebe, dünyada özellikle son 40 yıldır ciddi bir şekilde uygulanmaktadır. Adli muhasebe, hukuk, denetim, istatistik, psikoloji ve bilgi teknolojileri gibi birçok disiplini içine alan, mahkemelere intikal etmiş olan hukuki sorunların çözümüyle ilgilenen, hile ve usulsüzlük gibi suçların tespit edilmesi, önlenmesi ve çözümüyle uğraşan bir meslek dalıdır. Adli muhasebecilik mesleği, dünyanın birçok ülkesinde daha eski bir geçmişe sahip olmasına rağmen, Türkiye’de daha yeni sayılabilecek bir durumdadır.

Anahtar Kelimeler:

Adli Muhasebe, Adli Muhasebecilik Mesleği, Hata, Hile, Denetim, Hukuk.

ACCOUNTING ERRORS AND FRAUDS AND THE FORENSIC ACCOUNTING PROFESSION IN DETECTING FRAUD

Developments in the economic and technological fields in the world have caused changes in the structure and policies of the enterprises and facilitated the businesses to operate on a global scale by increasing their business volumes. This development and change have brought some positive effects for businesses as well as some negative effects. One of these primary negative effects is that the erroneous and fraudulent transactions observed in the accounting records of some businesses are performed much more professionally. Forensic accounting has beenapplied profoundly in the world, especially for the last 40 years. It is a profession that covers many disciplines such as accounting, law, audit, statistics, psychology and information technologies, deals with the solution of legal problems that have been submitted to courts, and deals with the detection, prevention and solution of crimes such as fraud and irregularity. Although forensic accounting profession has a long past in many countries, it is a new business area in Turkey.

Keywords:

Forensic Accounting, Forensic Accounting Profession, Error, Fraud, Audit, Law,

PDF

___

Abdioğlu, H. (2007). Hilelerin önlenmesi ve ortaya çıkarılmasına yönelik proaktif yaklaşımlar, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 22, 119-137.
Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2001). Mali Tablo Analizi. Ankara: Gazi Kitabevi.
Akın, O. ve ONAT, O. K. (2015). Muhasebe meslek mensuplarının adli muhasebecilik kavramına bakış açılarının değerlendirilmesi, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Ankara SMMM Odası, 8, 33-51.
Aktaş, H. ve Kuloğlu, G. (2008). Adli muhasebe ve adli muhasebecilik mesleği, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 8 (25), 101-120. Akyel, N. (2009). Adli Muhasebecilik ve Türkiye’de Uygulanabilmesi İçin Altyapı Bileşenlerinin Mevcut Durumu, Değerlendirilmesi ve Öneriler, Yayınlanmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Alptürk, E. (2008). Muhasebe ve Vergi Boyutlarıyla İç Denetim Rehberi, Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
Altındağ, M. (2001). Vergi ve Revizyon Rehberi, Ankara: Yaklaşım Yayınları.
Altınsoy, M. (2011). Adli Muhasebecilik ve Türkiye'de Uygulanabilirliği, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Altuğ, O. (1994). Kayıt dışı Ekonomi, İstanbul: Evrim Kitabevi.
Aracı, H. ve Çevik Özcan, E. (2019). Adli muhasebe: adli muhasebecilik mesleği yetkinlikleri, önemi ve Türkiye’deki yeri, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26 (3), 801-814.
Ardıç, O. ve Ersol E. (2007). Borçlar Hukuku, Ankara: Agon Bilgi Akademisi.
Aytar, C. (1998). Kamu kesiminde yolsuzlukla mücadele ve bağımsız denetim, İktisat-İşletme ve Finans Dergisi, 13 (146), 14-25.
Balcı, M. (2014). Adli Muhasebe Uygulamaları ve Günümüzdeki Durumu, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bayraklı H., Erkan, M. ve Elitaş, C. (2012). Muhasebe ve Vergi Denetiminde Muhasebe Hata ve Hileleri, Bursa: Ekin Basım Yayın.
Bozkurt, N. (2000). Muhasebe ve denetim mesleğinde yeni bir alan: adli muhasebecilik, Yaklaşım Dergisi, 8 (94), 105-120.
Bozkurt, N. (2009). İşletmelerin Kara Deliği Hile: Çalışan Hileleri, İstanbul: Alfa Yayınları.
Crumbley, D. L. (1995). Forensic accountants appearing in the literature, New Accountant Glen Head, 10 (7), 23-25.
Crumbley, D. L. (2001). Forensic accounting: older than you think, Journal of Forensic Accounting, 2,181-202.
Çalıyurt, K. (2007). Muhasebede Hile Eğitiminde Uluslararası Gelişmeler ve Türkiye Açısından Değerlendirme, XXVI. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, Antalya.
Çatıkkaş, Ö. (2016). İşletmelerde mali tablo hileleri, Denetişim, (8), 18-30.
Deniz, T. ve Yaslıdağ, B. (2019). Adli muhasebe ve adli muhasebecilik mesleğinin geliştirilmesi üzerine bir inceleme, Kesit Akademi Dergisi, (19), 150-168.
Doğan, D. ve Ünal Uyar, G. (2020). Adli muhasebe çerçevesinde vergi kaçakçılığı suçunun örnek olay çalışması ile incelenmesi, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22 (1), 75-106.
Doğan, Z., Gülçin, K. ve Nazlı, E. (2018). Muhasebe meslek mensuplarının hile yapmaya eğilim düzeylerinin tespitine ilişkin bir araştırma, Ömer Halisdemir Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (4), 64-83.
Elitaş, B. L. (2012). Seçilmiş örneklerle adli muhasebe eğitimi ve türkiye için bir değerlendirme, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 55, 153-172.
Erdoğan, N., (2002). Hileler karşısında denetçinin sorumluluğu ve SAS no. 82, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 2 (6), 17-32.
Eren, F. (1999). Borçlar Hukuku: Genel Hükümler, İstanbul: Beta Yayınları.
Erol, M. (2008). İşletmelerde yaşanan yolsuzluklara (hata ve hileler) karşı denetimden beklentiler, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1), 229-237.
Ertürk, A. (2010). İşletmelerde Hata ve Hileyi Önlemede İç Kontrol Sisteminin Etkililiği ve Bir Uygulama, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Fido, E. M. (2016). Finansal Tablolarda Hile Denetimi ve Hileyi Önlemeye Yönelik Denetim Teknikleri: Türkiye ve AB Uygulamalarının Karşılaştırılması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Gökay, Y. (1998). İşletmelerde Vergi Denetimi, İstanbul: Boyut Yayıncılık.
Gülten, S. (2010). Adli muhasebe kavramı ve adli müşavirlik mesleği, Ankara Barosu Dergisi, 68 (3), 311-320.
Gürbüz, H. (1990). Muhasebe Denetimi, İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
Hiçşaşmaz, M. (1977). İşletme Hesaplarının İncelenmesi, Ankara: AİTİA Yayınları.
Irmak, R., Kurnaz, G., Çağlayan, B. ve Bal, B. (2002). Muhasebenin Genel Esasları Muhasebe Hata ve Hileleri ile Bunların Tespit Yöntemleri, Ankara: Şafak Matbaacılık.
Işıldak, T. (2018). Muhasebe Meslek Mensupları Açısından Muhasebe Hata ve Hilelerinin Ortaya Çıkarılmasında Adli Muhasebecilik Mesleğinin Önemine Yönelik Bir Araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
İbiş, C. (2002). Bilgi Çağında Muhasebecilik Mesleğinin Geleceği ve Yeni Muhasebeci Kimliği, XVII. Türkiye Muhasebe Kongresi, İstanbul, 10-12 Ekim.
İnan, A. N. (1999). Bankacılar İçin Borçlar Hukuku Bilgisi, Ankara: Sözkesen Matbaacılık Tic. Ltd. Şti.
Karacan, S. (2012). Hukuk ile muhasebenin kesişme noktası: adli muhasebe, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 4, 105–128.
Karakaya, M. (1994). Muhasebe Bilgi Sistemi ve Bilgi Teknolojisi, Ankara: Gazi Kitabevi.
Keleş, D. ve Keleş, Ü. (2014). Adli muhasebecilik mesleği ve Türkiye'deki uygulamaları, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 5 (9), 53-76.
Kirik, Z. (2007). Muhasebe Hata Hileleri ile Muhasebe Mesleğinde Etik: Afyonkarahisar'da Muhasebeciler Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Koca, N. (2010). Muhasebe Denetiminde İç Kontrolün Hata ve Hileleri Önlemedeki Rolü ve Bir Alan Çalışması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Korucu, E. (2018). Muhasebe Hata Hileleri ile Muhasebe Mesleğinde Etik, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kuloğlu, G. (2007). Adli Muhasebe Kapsamında Kredi Kartı Dolandırıcılıkları ve Türkiye Örneği, Yayınlanmamış doktora tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
Kurt, A. (2013). 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Perspektifinde Adli Muhasebecilik Mesleğine Bakış, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Kütük, İ. (2008). Kamu Ve Bağımsız Muhasebe Denetiminde Kanıt Toplama Teknikleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Maliye Hesap Uzmanları Derneği (MHUD), (2004). Denetim İlke ve Esasları, İstanbul: Acar Matbaası.
Nigrini, M. J. (1999). I’ve got your number, Journal of Accountancy, 187 (5), 79-83.
Özkul, F. U. ve Pektekin, P. (2009). Muhasebe yolsuzluklarının tespitinde adli muhasebecinin rolü ve veri madenciliği tekniklerinin kullanılması, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 4, 57-88.
Özşahin, G. (2000). Bağımsız Denetçinin Hata ve Hilelere Karşı Sorumluluğu, Sermaye Piyasası Kurulu, Muhasebe Standartları Dairesi, Yeterlik Etüdü, Ankara.
Öztürk, S. ve Yılmaz, C. (2018). Denetim ve adli muhasebe alanındaki çalışmaların bibliyometrik analiz tekniği ile incelenmesi, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 39, 173-188.
Pala, F. (2011). Adli Muhasebe Mesleği ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Pazarçeviren, S. Y. (2005). Adli muhasebecilik mesleği, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 1-19. Pehlivan, O. (2004). Kamu Maliyesi, Trabzon: Derya Kitabevi.
Pehlivanlı, D. (2011). Hile Denetimi Metodoloji ve Raporlama, 1.Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
Saçaklı, Y. (2011). Adli Muhasebecilik Perspektifinde Türkiye’deki Üniversitelerde Muhasebe Denetimi Eğitimi ve Öneriler, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Selimoğlu, S., Uzay, Ş., Uyar, S., Özbirecikli, M., Arsoy, A. ve Başar, B. (2014). Muhasebe Denetimi ve Mali Analiz, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Şahin, B. (2011). Adli Muhasebecilik Mesleği ve 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tazegül, A. ve Kılıçbey, E. (2017). Muhasebe meslek mensuplarının adli muhasebeciliğe yönelik algılarının farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi: Kars, Ardahan ve Iğdır örneği, International Journal of Academic Value Studies, 3, 119-133.
Terzi, S. ve Gülten, S. (2014). Adli Muhasebe Uygulamaları, Ankara: ASMMMO.
Terzi, S. ve Kasap, M. (2007). Hile denetiminde Benford yasasının kullanımı, Dayanışma Dergisi, 100, 17-125.
Terzi̇, S. ve Kıymetli Şen, İ. (2015). Adli muhasebede hilelerin tespitinde yapay sinir ağı modelinin kullanımı, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 14, 477-490.
Terzi, S. (2012). Hile ve usulsüzlüklerin tespitinde veri madenciliğinin kullanımı, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 54, 51-64.
Topsak, F. (2009). Muhasebe Meslek Mensuplarının Hata, Hile ve Meslek Etiği Konularındaki Tutumları Üzerine Bir Araştırma: Ankara ve Balıkesir Örneği, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türker, M., Pakdemir, R., Selvi, Y. ve Yılmaz, F. (2003). Sınırlı Uygunluk Denetimi, Ankara: TÜRMOB Yayınları.
Uğurlu, Y. (2013). Adli Muhasebe Mesleğinde Mahkemeye Yönelik Uygulamalar ve Bir Araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Üçoğlu, D. (2021). Adli muhasebe eğitimi: yüksek lisans müfredat geliştirme önerisi, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23(1), 81-106.
Ünen, L. (2019). Adli Muhasebecilik Mesleği ve Farkındalığı: Kayseri’de Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kayseri Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kayseri.
Vergi Usul Kanunu (VUK), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=213&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=4. (Erişim Tarihi, 25.08.2020)